MSPO 2023: Premiera dużego kalibru. Homar po polsku

19 października 2022 r. szef polskiego resortu obrony zatwierdził umowę ramową na dostarczenie dla Wojska Polskiego 290 koreańskich systemów K239 Chunmoo.

K239 Chunmoo to samobieżna kołowa wieloprowadnicowa wyrzutnia rakiet mogąca strzelać pociskami różnego kalibru. Może przenosić dwa kontenery z pociskami rakietowymi, w każdym może mieć m.in. sześć kierowanych rakiet kalibru 239 mm (Chunmoo 239 mm Missile) o donośności około 80 km lub jeden pocisk balistyczny kal. 600 mm o donośności około 290 km (Long Range Missile). Dostępne są też rozwiązania obejmujące także zasobniki na 20 niekierowanych 131 mm rakiet K33 o zasięgu 36 km, 6 niekierowanych 230 mm rakiet (tożsamych ze stosowanymi wcześniej w amerykańskich M270 MLRS) o zasięgu 45 km.

System ma otwartą architekturę i może zostać wyposażony w inne typy rakiet, tak jak polskie rakiety 122 mm czy nowo opracowane taktyczne pociski o donośności 160 km (po 4 w kontenerze startowym). Dwa zasobniki startowe na jednej wyrzutni mogą zostać załadowane kombinacjami różnych typów rakiet.

Zawierając umowę uzgodniono, że pierwszych 18 wyprodukowanych w Korei wyrzutni, ale już zintegrowanych z podwoziami Jelcz, Polska otrzyma jeszcze w 2023 roku, i trafią one do 18. Pułku Artylerii w Nowej Dębie (docelowo ma tu powstać brygada artylerii licząca ponad 3 tysiące żołnierzy), wchodzącego w skład 18. Dywizji Zmechanizowanej. Posłużą do budowania „potencjału odstraszania" na wschodniej flance NATO.

Zawarta 4 listopada 2022 r. umowa wykonawcza na 218 wyrzutni rakietowych K239 Chunmoo wraz z pakietami logistycznym i szkoleniowym, zapasem amunicji, obejmującym kilkanaście tysięcy pocisków precyzyjnego rażenia na dystansie 80/290 km oraz wsparciem technicznym, logistycznym i szkoleniowym producenta liczonym od chwili, kiedy pierwsza wyrzutnia znajdzie się w Polsce, ma wartość 3,55 mld USD netto. Dostawy wszystkich zamówionych wyrzutni mają zakończyć się w 2027. Czy wyrzutnie K239 będą produkowane w Hucie Stalowa Wola? Zapytany o to wprost prezes zarządu HSW Jan Szwedo odparł z tajemniczym uśmiechem: – Mamy taką nadzieję. To wszystko, co w tej sprawie udało się nam od niego dowiedzieć.

Logika podpowiada, że skoro to HSW SA ma dokonać integracji w najbliższych miesiącach 15 wyrzutni z polskimi podwoziami oraz ma doświadczenia w produkcji nowoczesnych wyrzutni rakietowych (wyrzutnie M903 dla systemu Patriot), skutecznie współpracowała z koreańskim przemysłem (podwozie sh Krab), ma potencjał (w tym roku ruszyć ma budowa kolejnego obiektu z halą produkcyjną liczącą 14 tys. m kw.) i możliwości kadrowe, to inne wyjście jest po prostu niemożliwe. Jednakże na razie, co sprawdziliśmy nieoficjalnie, „w temacie" Chunmoo HSW SA ma na razie umowę jedynie na integrację w 2023 r. 15 wyrzutni dla pierwszego DMO Homar-K.

HSW przed MSPO nie chce się wypowiadać np. w sprawie pozostałych komponentów DMO, które muszą obejmować przynajmniej wozy amunicyjne i wozy dowodzenia. Można z tego wysnuć wniosek, że te kwestie są dopiero dopinane, albo że są uzgodnione, ale jeszcze nie mają formy umów wykonawczych. Logika podpowiada zaangażowanie Stalowej Woli we wszystkie te elementy.

W tej fazie prac nad szczegółami programu ogólnikowo poinformowano także, iż „trwają też rozmowy w sprawie ustanowienia w Polsce produkcji seryjnej amunicji rakietowej do K239 Chunmoo".

Więcej konkretnych informacji na temat rozwoju tej części programu Homar-K, która wiąże się z udziałem w nim polskiego przemysłu, spodziewana jest i oczekiwana – może wraz z podpisaniem umów – w czasie MSPO 2023. Dopóki one nie mają formy ostatecznych ustaleń strony, w tym polskie wojsko oraz przemysł, unikają wypowiedzi na ten temat.

Szybki program

Faktem jest, że realizacja programu przebiega wyjątkowo, jak na polskie warunki, sprawnie. Już w połowie maja, a więc wtedy, kiedy otrzymaliśmy pierwsze HIMARS-y, do koreańskich zakładów Hanwha Aerospace dostarczone zostały, po przeprowadzonych w marcu badaniach na polskich poligonach, trzy ciężarówki Jelcz P882.57 TS T45 K-MLRS (podwozia tego typu stanowią pochodną tych opracowanych w programie Jak) w celu przeprowadzenia integracji z wyrzutniami oraz przeprowadzenia pierwszych badań tak powstałego sprzętu, obejmujących nie tylko poligonowe badania trakcyjne na koreańskim poligonie w Changwon, ale również strzelania.

W ramach kolejnej fazy polonizacji wyrzutnie, po przetransportowaniu do Polski, wyposażone zostaną w krajowe systemy łączności, kierowania ogniem i dowodzenia. Taką możliwość zapewnia zawarta 22 lutego 2023 r. umowa WB Electronics i Hanwha Aerospace dotycząca integracji z polskimi wyrzutniami K239 cyfrowej pojazdowej platformy komunikacyjnej Fonet, systemu zarządzania polem walki Topaz oraz dwóch systemów łączności radiowej Radmor.

Uzgodniono, że integracja kolejnych 15 wozów pierwszego DMO zostanie przeprowadzona w Hucie Stalowa Wola w takim terminie, aby jeszcze w 2023 r. wojsko mogło otrzymać komplet wyposażenia Homara-K. Zapewnienia MON, że „już w 2023 r. dywizjon uzyska wstępną gotowość bojową" można je uznawać za wiążące.

Jak wspomnieliśmy, pierwsza wyrzutnia dotarła do Polski 21 sierpnia i jest prezentowana na MSPO. Dwie kolejne, pozostające jeszcze w Korei, wykorzystano do rozpoczętego w tym samym mniej więcej czasie (dokładnie – w piątek 18 sierpnia, czyli w dniu, kiedy statek z pierwszą wyrzutnią stanął na redzie portu w Gdyni) szkolenia pierwszej grupy polskich artylerzystów-rakietowców, w ramach których to zajęć prowadzone są już także szkolenia ogniowe z użyciem amunicji bojowej, rozpoczęte 25 sierpnia.

Kilka słów warto poświęcić największemu, w sensie masowym i wymiarowym, komponentowi przyszłych dywizjonów HIMARS i Chunmoo, które są spektakularnym wkładem polskiego przemysłu w program Homar. Jest nim ciężarówka Jelcz na podwoziu typu 882.57, z opancerzoną kabiną, z napędem 8x8. Wywodzi się ona z największego pojazdu, jaki został zaprojektowany i jest produkowany przez fabrykę Jelcz, pierwotnie – jako ciągnik siodłowy C882.62 na potrzeby programu Jak, przeznaczony do przewożenia platform niskopodwoziowych przystosowanych do przewożenia najcięższego sprzętu, m.in. czołgów. Pojazd został przystosowany do jazdy po drogach o twardej nawierzchni oraz w warunkach terenowych. Jak informuje producent, pojazd został przystosowany do jazdy po drogach o twardej nawierzchni oraz w warunkach terenowych.

Masa całkowita pojazdu oscyluje w granicach 22,5 tony. Pojazd o długości 11 m i szerokości 2,8 m ma zdolność pokonywania przeszkód terenowych o wysokości maksymalnej do 30 cm. Pokona także rów o szerokości do 60 cm i przeszkodę wodną o głębokości 1-1,2 m. Jelcz 882 napędzany jest przez jednostkę IVECO o mocy 430 lub 540 KM, posiada także niezależne ogrzewanie powietrzne o mocy grzewczej 4 kW, wspomaganie rozruchu silnika przy niskich temperaturach, układ ABS/ASR oraz wyciągarkę hydrauliczną służącą do samoewakuacji. Wóz wyposażony jest w system SASOT (system automatycznego sterowania kontrolą zdatności, prognozowania uszkodzeń i wydawanie poleceń załodze w zakresie obsługi technicznej) i układ centralnego pompowania kół.

Podpisana w grudniu 2022 r. umowa zakłada dostarczenie 59 sztuk pojazdów tego typu do wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych HIMARS i Chunmoo w różnych konfiguracjach, dostosowanych do wymogów programu, w tym podwozi dostosowanych do przewozu rakiet, modułów wyrzutni czy systemów dowodzenia i łączności. Ściślej: kontrakt obejmuje 19 pojazdów amunicyjnych do przewozu rakiet T28 TS ASV-H i 18 pojazdów amunicyjnych do przewozu rakiet T82 TS ASV-K oraz 18 podwozi specjalnych przystosowanych do montażu modułu wyrzutni LM K-MRLS – TS K-MRLS T45 oraz 4 podwozia na potrzeby prototypów kolejnych wersji pojazdów specjalnych. Zamówienie obejmuje również przeprowadzenie badań, opracowanie dokumentacji technicznej oraz realizację szkoleń dla kierowców i obsługi technicznej pojazdów. Dostawy wszystkich pojazdów mają zostać zakończone w 2026 r.

Ten wyspecjalizowany system transportowy z logo Jelcz na masce jest podstawą właściwie wszystkich najnowszych, prowadzanych w ostatnich latach (ale też wcześniej, jak Morska Jednostka Rakietowa w rakietami NSM) systemów rakietowych, zarówno przeciwlotniczych i przeciwrakietowych (programy Wisła i Narew) oraz uderzeniowych (HIMARS, Chunmoo). Systemy te posiadać będą też kolejny, zawierający polskie „geny", zespół rozwiązań: systemy łączności i dowodzenia oraz kierowania ogniem, firmowane przez Grupę WB.

Historia Homara

Przy okazji: kilka zdań o – wszystko na to wskazuje – o drodze, jaką program Homar przebył, zanim stało się realne przeistoczenie się go w dwa uzupełniające się, a częściowo dublujące się, systemy artylerii rakietowej, K (Koreański, czyli Chunmoo) i A (Amerykański, czyli HIMARS).

Program WWR (Wieloprowadnicowych Wyrzutni Rakietowych) Homar wystartował w roku 2012 z planem pozyskania już w 2015 r. dostaw seryjnie produkowanych systemów w postaci DMO. Miały one powstać w ramach pracy rozwojowej (PR) prowadzonej przez polski przemysł, we współpracy z zagranicznym partnerem głównie w zakresie efektora (rakiet). Przed zmianą PMT zakładano dostarczenie do SZ RP, od 2018 r., trzech DMO po 18 wyrzutni w każdym oraz dwóch wyrzutni dla celów szkoleniowych. Łącznie 20 Homarów.

Dwa DMO miały być ukompletowane do 2022 r. Program, kierowany przez HSW, przeżywał liczne zawirowania, aż na początku lutego 2015 r. HSW SA zaproszono do negocjacji, co miało zapowiadać finisz programu. We wrześniu 2016 r., w rok po wyborach, rozpoczęto negocjacje z HSW, w ramach których z pracy rozwojowej program przeszedł w tryb zakupu z dostosowaniem, co oznaczało postawienie pod znakiem zapytania dorobku kilku lat prac koncepcyjnych i rozwojowych. Po tych zawirowaniach we wrześniu 2016 r. nastąpiła zmiana lidera konsorcjum. Miejsce HSW SA jako lidera zajęła PGZ SA, która złożyła wstępną ofertę. Miało do doprowadzić już w 2017 r. do złożenia pełnej oferty, a w 2019 r. – do rozpoczęcia dostaw. W tej fazie sondowano możliwość współpracy, w zakresie pozyskanie rakiet dla Homara, z potencjalnymi partnerami z USA, Izraela i nawet Turcji, zmieniono w końcu po raz kolejny tryb pozyskanie tego uzbrojenia.

Ostatecznie w lutym 2019 r. skończyło się na decyzji o.... pozyskaniu w trybie zakupu w procedurze FMS, czyli z półki, 20 wyrzutni systemu HIMARS (18 dla dywizjonu bojowego, 2 dla szkolenia). W pierwszych miesiącach 2022 roku sprawa nabrała jednak dużo większego tempa. Jak wiemy, najpierw w maju 2022 roku zwrócono się z wnioskiem o zgodę na dostawę z USA 486 wyrzutni M142 HIMARS, a kilka miesięcy później – także z uwagi na brak możliwości odpowiednio szybkiej dostawy HIMARS – zawarto wspomnianą już umowę na systemy Chunmoo.

Na koniec 2023 r. Polska ma dysponować dwoma dywizjonowymi modułami systemów rakietowych nowej generacji, HIMARS w 16. DZ i Chunmoo w 18 DZ. Z upływem czasu ma ich być wielokrotnie więcej. Z uwagi na uwarunkowania niezależne w dużej mierze od Wojska Polskiego, będzie ono mieć systemy o podobnych parametrach, różnych typów. Podobną sytuację mamy mieć z czołgami M1 Abrams i K2 Black Panther, haubicami 155 mm K9 i Krab.

Tak czy siak – wprowadzenie tej klasy uzbrojenia rakietowego będzie oznaczać absolutny skok jakościowy w stosunku do obecnego stanu posiadania, w którym aktywa artylerii rakietowej ograniczają się do 75 szt. WR-40 Langusta z niekierowaną amunicją kal. 122 mm, o skutecznym zasięgu rażenia celów ok. 40 km (przy użyciu amunicji Feniks-2), czyli takim jak sh 155 mm Krab. Wielokrotnie kierowane do wojska propozycje wdrożenia programu Langusta-2, jak też dokończenie programu Langusta poprzez uzupełnienie dywizjonów o nowoczesne systemy rozpoznania i dowodzenia, odbijały się jak groch od ściany. Stanęło na tym, o czym już wiemy: Homar będzie „A" i „K", co może oznaczać postawienie krzyżyka na niedawnych jeszcze koncepcjach rozwijania programu Langusta. Nic nie wskazuje, aby MON planowało powrót do tego programu.

Jeśli faktycznie dojdzie do realizacji programu Homar w pełnym, uznawanym dziś za obowiązujący, zakresie, to może się zrealizować projekt pozyskania i wdrożenia nawet 794 wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych o znacznie większych możliwościach, sięgających, w przypadku kierowanych pocisków balistycznych MGM-140 ATACMS kal 610 mm (HIMARS) lub kal. 600 mm KTSSM (Korean Tactical Surface-to-Surface Missile) (Chunmoo), sięgających celów na dystansie nawet rzędu 290-300 km. Niezależnie od tego w służbie mogą (?) pozostać obecne, leciwe już systemy artylerii rakietowej niekierowanej 122 mm, czyli WR-40, RM-70 czy resztki BM-21.

Jeśli to wszystko okaże się realnym planem a nie fantasmagorią, będziemy najprawdziwszą rakietowo-artyleryjską potęgą na kontynencie. W zależności od liczby ostatecznie pozyskiwanych systemów artylerii rakietowej oznacza to pozyskanie od 25 do nawet ponad 40 DMO, z kilkuset wyrzutniami, wozami dowodzenia, rozpoznania i elementami wsparcia. Pobieżne i ostrożne raczej szacunki wartości tego sprzętu prowadzą nas w obszary ok. 50 mld złotych, z czego na dostawy polskiego przemysłu ma przypaść ok. 40 proc. (czyli ok. 20 mld zł). W tej puli znaleźć się mogą, przynajmniej dziś tak to szacują wojskowi, nie tylko podwozia specjalne Jelcz przeznaczone pod integrację amerykańskich i koreańskich modułów wyrzutni, artyleryjskie wozy rozpoznawcze, dowodzenia, amunicyjne i ewakuacji technicznej, ale również bezzałogowe systemy powietrzne, nie tylko powietrzne oraz systemy radiolokacyjne. Będą zapewniać pozyskiwanie danych rozpoznawczych z różnych sensorów, aby informacjami pokrywać całą głębię operacyjną, w których będą działać systemy WWR Homar, a ponadto systemy łączności oraz kompleksowy pakiet sprzętu logistycznego. Dodajmy do tego zamiary zakupu ok. 800 samobieżnych armatohaubic 155 mm, które również wymagać będą, jak artyleria rakietowa, wsparcia komponentami logistycznymi itp.

Czy te plany są realne?

Poza sferą rozważań i analiz zostawiamy świadomie aspekty związane z szansami na finansowanie całego programu (a więc nie tylko zakupy sprzętu, ale też proporcjonalnej do liczby środków ogniowych ilości amunicji, kosztów szkoleń, w tym ogniowych, konieczność zapewnienia infrastruktury niezbędnej do bazowania jednostek z tak kosztownym sprzętem, potrzebę zapewniania im ochrony przeciwlotniczej itp.). Na boku pozostawiamy również, także często pomijany milczeniem, wątek kadrowy, związany z koniecznością wykształcenia i przygotowania do służby wysokiej jakości specjalistów, w tym głównie oficerów i podoficerów o specyficznych kwalifikacjach i predyspozycjach. O kadry upominać się będą nie tylko Wojska Rakietowe i Artylerii, ale też wojska pancerne i zmechanizowane (co wynika z liczby planowanych do pozyskania czołgów i BWP) ...

Niezależnie od tego wszystkiego warto na MSPO przyjrzeć się uważnie dwóm prezentowanym, jednakże już poza stoiskami HSW SA i PGZ SA, systemom, czyli K239 Chunmoo, a także Baobabowi-K, któremu poświęcamy oddzielny tekst.