Geopolityka handlu: Rosja i wschodni wektor w epoce sankcji

Strategia ta opiera się na pięciu filarach:

1. Wzmocnieniu relacji z Indiami jako głównym partnerem strategicznym,
2. Pogłębianiu więzi gospodarczych z państwami ASEAN,
3. Rozbudowie alternatywnych szlaków transportowych (w tym INSTC, korytarza morskiego Ćennaj-Władywostok oraz Północnej Drogi Morskiej),
4. Rozwoju alternatywnych mechanizmów rozliczeniowych w lokalnych walutach,
5. Odświeżeniu form barterowych.

Jak podaje Bloomberg (12 czerwca 2024), udział Azji w rosyjskim eksporcie w latach 2022–2024 wzrósł z około 49% do ponad 70%, a w imporcie – do blisko 68%, co pokazuje trwały charakter reorientacji handlowej. Strategia ta przynosi wymierne efekty w postaci rekordowych wolumenów wymiany z Indiami, zwiększonego ruchu na korytarzu INSTC, a także stopniowego wzmacniania pozycji Rosji w regionach arktycznych i Azji Południowo-Wschodniej. Jednocześnie napotyka realne bariery: ograniczenia infrastruktury kolejowej, sezonowość tras arktycznych, potencjalne sankcje wtórne oraz pragmatyczne, nie zawsze prorosyjskie podejście partnerów azjatyckich.

Po rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 roku, Rosja znalazła się pod najszerszym reżimem sankcyjnym w swojej historii. Ograniczenia objęły nie tylko sektor finansowy i technologiczny, ale także transport, energetykę i kluczowe kanały handlu z Unią Europejską. W reakcji na te zmiany władze rosyjskie zaczęły przyspieszoną reorientację swojej polityki handlowej na kierunek azjatycki. Jak wynika z raportu Lansing Institute (6 października 2025), proces ten nie był jedynie reakcją kryzysową, ale przekształcił się w długofalową strategię mającą na celu przebudowę rosyjskiej architektury gospodarczej.

W centrum tej strategii znajduje się dywersyfikacja partnerów – przede wszystkim przez wzmocnienie więzi z Indiami i zwiększenie aktywności gospodarczej w ASEAN – oraz dywersyfikacja tras logistycznych, pozwalająca ominąć tradycyjne szlaki przez Europę i Kanał Sueski. Równolegle Rosja rozwija alternatywne mechanizmy finansowe, m.in. rozliczenia w lokalnych walutach (rupia, juan) oraz powrót do wybranych form wymiany barterowej, co ma ograniczyć wpływ sankcji finansowych i wyłączenia rosyjskich banków ze SWIFT. Jak podaje South China Morning Post (14 marca 2024), Rosja od 2023 roku konsekwentnie inwestuje w rozwój handlu z Azją Południową i Południowo-Wschodnią, wykorzystując do tego zarówno kanały dyplomatyczne, jak i gospodarcze, w tym mechanizmy polityki zagranicznej „wielobiegunowego świata”. Rosyjskie elity gospodarcze oraz duże koncerny energetyczne postrzegają Azję jako kluczowe „okno na świat” w warunkach izolacji od Zachodu.

Indie – filar rosyjskiego „zwrotu na Wschód"

Najważniejszym filarem rosyjskiej strategii azjatyckiej są Indie. Stanowią one nie tylko ogromny rynek zbytu na surowce energetyczne, ale także partnera politycznego o dużej autonomii strategicznej. Jak podaje The Economic Times (2 kwietnia 2024), w roku fiskalnym zakończonym w marcu 2024 r. handel rosyjsko-indyjski osiągnął wartość 65,7 mld USD, co stanowi pięciokrotny wzrost względem 2019 r. i historyczne maksimum. Struktura tego handlu jest jednak wyraźnie asymetryczna. Według danych Ministerstwa Handlu Indii (28 kwietnia 2024), około 80% wymiany stanowi import rosyjskiej ropy i produktów naftowych, natomiast eksport Indii do Rosji obejmuje głównie produkty rolno-spożywcze, farmaceutyki, tekstylia i maszyny. Deficyt handlowy po stronie Indii przekroczył 50 mld USD, co w warunkach rosnącej zależności od rosyjskiej ropy staje się istotnym wyzwaniem politycznym w Nowym Delhi.

Na poziomie politycznym relacje pozostają intensywne. Jak informuje Ministerstwo Spraw Zagranicznych Indii (25 września 2025), premier Narendra Modi spotkał się w New Delhi z wicepremierem Dmitrijem Patruszewem. Rozmowy dotyczyły m.in. bezpieczeństwa żywnościowego, nawozów i współpracy sektorowej. Modi potwierdził także zaproszenie dla Władimira Putina do złożenia wizyty przed końcem roku, co potwierdza ciągłość corocznych szczytów Rosja–Indie mimo napiętej sytuacji geopolitycznej. Indie stosują politykę równowagi. Jak zauważa Lowy Institute (18 sierpnia 2025), utrzymują  strategiczne relacje z USA i UE, jednocześnie nie zrywając więzi z Rosją. Przykładem była reakcja Indii na szczyt Trump–Putin w sierpniu 2025 roku — wtedy rząd indyjski z zadowoleniem przyjął dialog między USA a Rosją, a jednocześnie podkreślił swoje stanowisko w sprawie konieczności pokojowego rozwiązania wojny w Ukrainie.

Na poziomie gospodarczym kluczowym obszarem współpracy jest energia. Jak podaje The Times of India (20 sierpnia 2025), w sierpniu 2025 roku rosyjska ropa stanowiła 38% całkowitego importu surowca przez Indie, osiągając poziom 2 mln baryłek dziennie. Rosja stała się tym samym najważniejszym dostawcą ropy dla indyjskich rafinerii, wypierając tradycyjnych eksporterów z Bliskiego Wschodu. Równocześnie Indie odgrywają istotną rolę w kształtowaniu nowych mechanizmów finansowych. Jak wynika z komunikatu Reserve Bank of India (3 października 2025), środki zgromadzone na specjalnych rachunkach Vostro (SRVA) w rupiach mogą być w całości lokowane w indyjskich obligacjach skarbowych, a od października 2025 roku również w wybranych papierach korporacyjnych. The Economic Times (5 października 2025) wskazuje, że saldo na tych kontach przekroczyło 8 mld USD, co tworzy zamknięty system rozliczeń rupia–rubel, częściowo omijający system dolarowy. Pomimo amerykańskiej presji taryfowej poprzez nałożenie 25-procentowych ceł na część indyjskich towarów i zagrożenie ich podniesieniem do 50% – rząd Indii pozostaje przy swojej polityce. Jak podaje Bloomberg (8 sierpnia 2025), Indie argumentują, że zakupy rosyjskiej ropy wynikają z wymogów bezpieczeństwa energetycznego dla 1,4 miliarda obywateli oraz kalkulacji cenowych, a nie z motywów politycznych.

ASEAN – pragmatyczny bufor i nowe szanse

Drugim filarem rosyjskiej strategii azjatyckiej jest pogłębianie współpracy z państwami ASEAN. Region ten postrzegany jest przez Moskwę jako przestrzeń neutralna i pragmatyczna — większość państw Azji Południowo-Wschodniej retorycznie potępiła inwazję na Ukrainę, ale nie przyłączyła się do zachodniego reżimu sankcyjnego. Jak podaje Lowy Institute (11 listopada 2024), taka postawa umożliwiła Rosji utrzymanie aktywnych kanałów handlowych i logistycznych w regionie, przy jednoczesnym unikaniu otwartego konfliktu dyplomatycznego. Według danych Sekretariatu ASEAN (15 grudnia 2023), wartość wymiany handlowej między Rosją a państwami ASEAN w 2023 roku wyniosła 15,8 mld USD. Jak podała agencja TASS (22 stycznia 2025), powołując się na Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego Federacji Rosyjskiej, w 2024 roku obroty wzrosły o kolejne 5,8%, osiągając rekordowy poziom drugi rok z rzędu.

Najważniejszym partnerem w regionie pozostaje Indonezja, której udział w dwustronnym handlu wynosi ok. 4 mld USD rocznie. Kolejne miejsca zajmują Wietnam i Malezja, które zwiększyły import rosyjskich nawozów oraz surowców energetycznych. Indonezja, jak podawał Reuters (19 czerwca 2025), w 2025 roku finalizowała warunki umowy o wolnym handlu z Euroazjatycką Unią Gospodarczą, co może przyczynić się do wzrostu wymiany w zakresie oleju palmowego, kawy i kauczuku z jednej strony oraz nawozów i stopów metali z drugiej.

 Według Lowy Institute (11 listopada 2024), państwa ASEAN traktują współpracę z Rosją w sposób ściśle utylitarny — jako szansę na dywersyfikację dostaw energii i nawozów w warunkach globalnej niestabilności, ale bez jednoznacznego wsparcia politycznego dla Moskwy. W tym kontekście kluczowe znaczenie ma dyplomacja gospodarcza. Jak podaje TASS (17 lutego 2025), Siergiej Szojgu,  sekretarz Rady Bezpieczeństwa Rosji, odwiedził Indonezję i Malezję, gdzie negocjował pogłębienie współpracy handlowej i inwestycyjnej. Rozmowy dotyczyły również aktualizacji pięcioletniego planu partnerstwa Rosja–ASEAN, obejmującego handel, energetykę i bezpieczeństwo żywnościowe.

Nowe szlaki transportowe (INSTC, CVMC, NSR)

Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów rosyjskiego „zwrotu na Wschód” jest rozwój nowych szlaków logistycznych. Ponieważ tradycyjne trasy przez Kanał Sueski, Morze Śródziemne i porty Unii Europejskiej zostały w dużej mierze odcięte lub obciążone wysokimi kosztami sankcyjnymi, Rosja intensyfikuje wykorzystanie alternatywnych korytarzy euroazjatyckich. Ich celem jest nie tylko utrzymanie wymiany handlowej, ale też zwiększenie strategicznej niezależności od infrastruktury morskiej kontrolowanej przez Zachód.

Międzynarodowy Korytarz Transportowy Północ–Południe (INSTC)

Najważniejszym z nowych szlaków jest Międzynarodowy Korytarz Transportowy Północ–Południe (INSTC), który łączy Rosję i Indie przez Iran oraz Morze Kaspijskie. Jak informuje TASS (5 grudnia 2024), w 2024 roku przepływy przez INSTC wzrosły 1,7-krotnie, a koszty przewozu na wschodnim odcinku zostały obniżone o ponad 56%. Według The Economic Times (3 grudnia 2024), czas dostaw z regionu Moskwy do portu Bandar Abbas skrócił się do około 16 dni, podczas gdy jeszcze 2–3 lata wcześniej wynosił nawet 40 dni. Jak podaje Indian Council for Research on International Economic Relations (ICRIER) (8 stycznia 2025), korytarz INSTC pozwala skrócić dystans transportowy między Indiami a Rosją o 30–40% w porównaniu z trasami przez Kanał Sueski, co ma znaczenie zarówno kosztowe, jak i strategiczne — omija wrażliwe cieśniny i potencjalne punkty blokady.

Według think tanku CRF India (9 lutego 2024), znaczna część eksportu indyjskich materiałów budowlanych, tekstyliów i produktów rolno-spożywczych została w 2024 roku przekierowana przez Iran, a w drugą stronę transportowano rosyjskie drewno, nawozy i produkty rolne. Wąskim gardłem tej strategii pozostaje jednak infrastruktura kolejowa. Jak wynika z analizy Bloomberg (17 listopada 2024) i Reuters (20 listopada 2024), w 2024 roku Koleje Rosyjskie odnotowały najniższe wolumeny ładunków od 15 lat. Problemy z przepustowością na wschodnich trasach oraz brak nowoczesnego taboru ograniczają możliwości dalszej rozbudowy ruchu towarowego przez INSTC, co może stanowić kluczowe ograniczenie w skalowaniu tego szlaku.

Korytarz Morski Ćennaj–Władywostok (CVMC)

Drugim kluczowym szlakiem jest Korytarz Morski Ćennaj–Władywostok (CVMC). Jak podaje The Economic Times (27 listopada 2024), w listopadzie 2024 roku uruchomiono pierwsze regularne rejsy między portem Ćennaj a Władywostokiem. Trasa o długości ok. 5 600 mil morskich skraca czas przewozu z 40–45 dni do ok. 24–25 dni, omijając obciążone geopolitycznie cieśniny. Dla Indii oznacza to łatwiejszy dostęp do zasobów Syberii i Dalekiego Wschodu, a dla Rosji — możliwość przyciągnięcia indyjskich inwestycji do regionów peryferyjnych.

Północna Droga Morska (NSR)

Trzecim elementem nowej infrastruktury handlowej jest Północna Droga Morska (NSR), przebiegająca wzdłuż północnych wybrzeży Federacji Rosyjskiej. Jak podaje World Nuclear News (14 lutego 2025), w 2024 roku wolumen przewozów na NSR osiągnął 37,8 mln ton, a liczba tranzytów wyniosła rekordowe 92 rejsy. Według danych Centre for High North Logistics (CHNL) (30 sierpnia 2025), liczba rejsów i struktura ładunków były zbliżone do roku poprzedniego, co wskazuje na stabilizację, ale nie przełom.

Jak zwraca uwagę South China Morning Post (7 lipca 2025), rosnące zainteresowanie szlakiem arktycznym wykazują zarówno Chiny, jak i Indie, które postrzegają NSR jako potencjalnie krótszy i mniej podatny na blokady morskie szlak dostaw surowców. Jednak — jak wskazuje World Nuclear News (14 lutego 2025) — pełne wykorzystanie potencjału tej trasy wymaga rozbudowy floty lodołamaczy atomowych (m.in. jednostek z reaktorami RITM-400), infrastruktury portowej i stabilnych mechanizmów ubezpieczeniowych. Bez tych elementów skokowe zwiększenie tranzytu pozostaje ograniczone.

Barter i alternatywne rozliczenia walutowe

Jednym z najbardziej charakterystycznych — i zarazem kontrowersyjnych — elementów rosyjskiej adaptacji do reżimu sankcyjnego jest częściowy powrót do wymiany barterowej oraz odejście od rozliczeń dolarowych na rzecz walut narodowych. Jak zauważa Lansing Institute (6 października 2025), to nie przejaw innowacyjności, lecz pragmatyczna odpowiedź na ograniczenia płatnicze powstałe po odcięciu części banków Rosji od systemu SWIFT i narastającym ryzyku sankcji wtórnych. Na poziomie praktyk rynkowych barter stał się „zaworem bezpieczeństwa” w transakcjach o podwyższonym ryzyku bankowym. Jak podaje Reuters (21 grudnia 2024), od 2023 roku zidentyfikowano co najmniej osiem wymian towarowych realizowanych bez tradycyjnych rozliczeń finansowych — m.in. pszenica za chińskie samochody, len za materiały budowlane i sprzęt AGD oraz dostawy metali w zamian za silniki morskie.

Co istotne, Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego Federacji Rosyjskiej wydało oficjalny przewodnik „Navigator on Foreign Trade Barter Transactions” (5 marca 2024), w którym instrukcyjnie zachęca podmioty do stosowania wymiany barterowej w sytuacjach, gdy rozliczenia bankowe są utrudnione lub niepewne. Z kolei — jak podaje El País English (18 lipca 2024) — skala barteru pozostaje niejawna i najpewniej ograniczona, bo wiele tego typu transakcji nie trafia do oficjalnych statystyk handlowych; pełnią one funkcję pomocniczą, umożliwiając utrzymanie przepływu towarów w warunkach wysokiego ryzyka regulacyjnego.

Równolegle Rosja i jej partnerzy rozwijają alternatywne mechanizmy rozliczeniowe oparte na walutach lokalnych. W relacjach z Indiami kluczowe znaczenie mają specjalne rachunki Vostro (SRVA) w rupiach, które umożliwiają rozrachunek za rosyjskie dostawy bez udziału dolara. Jak podaje The Economic Times (5 października 2025), saldo zgromadzone na tych kontach przekroczyło 8 mld USD, a po decyzji Reserve Bank of India (3 października 2025) środki z SRVA mogą być inwestowane nie tylko w obligacje skarbowe (G-secs), lecz także w wybrane obligacje korporacyjne i papiery komercyjne. W praktyce tworzy to zamkniętą pętlę rupia–rubel, która usztywnia wymianę na wypadek dalszych zakłóceń w dolarowym systemie płatniczym.

W handlu ropą rośnie znaczenie juana. Jak informuje Reuters (28 sierpnia 2025), rosyjscy eksporterzy naciskają na Indian Oil Corporation (IOC) i innych odbiorców z Indii, aby część płatności była realizowana w CNY — co pozwala omijać wąskie gardła bankowe i ryzyko sankcji wtórnych. Zjawisko to wpisuje się w szerszy trend: jak podaje South China Morning Post (2 września 2025), postępująca „juanizacja” rozliczeń energetycznych jest spójna ze strategią Chin umiędzynarodowienia swojej waluty i zmniejszenia zależności regionu Azji od dolara.

W efekcie miks: barter + SRVA (rupia) + CNY stabilizuje przepływy w najbardziej sankcjogennych łańcuchach dostaw (paliwa, nawozy, metale), choć nie eliminuje ryzyk. Koszty compliance, premie za ryzyko ubezpieczeniowe i niestabilność operatorów finansowych wciąż mogą doraźnie ograniczać wolumeny, a asymetria handlowa (nadwyżka po stronie Rosji) wymusza dalsze inżynierie rozliczeniowe po stronie Indii i partnerów z ASEAN. Mimo to — przy obecnym otoczeniu regulacyjnym — mechanizmy te pozostają funkcjonalnym „rusztowaniem” dla rosyjskiego eksportu do Azji i kotwicą płynności dla kontraktów o strategicznym znaczeniu.

Energetyka jako kotwica współpracy

Sercem rosyjskiej strategii gospodarczej w Azji pozostaje sektor energetyczny — zarówno jako główne źródło przychodów dewizowych, jak i instrument długofalowego wiązania partnerów. Jak podaje Reuters (20 sierpnia 2025), w sierpniu 2025 r. import rosyjskiej ropy do Indii osiągnął ~2 mln baryłek dziennie, co odpowiadało ~38% całkowitego importu surowca przez Indie. Rosja stała się tym samym największym dostawcą ropy dla indyjskich rafinerii, wypierając tradycyjnych eksporterów z Bliskiego Wschodu. Jak wynika z danych Vortexa (22 września 2025), indyjskie rafinerie korzystają z przecenionych dostaw rosyjskiej ropy, co obniża koszty wytwarzania paliw i zmniejsza presję inflacyjną. Pomimo amerykańskich ceł i ryzyka sankcji wtórnych, zakupy utrzymują się na wysokim poziomie.

Jednocześnie — jak podaje Bloomberg (30 września 2025) — stawki frachtowe na trasach Bałtyk–Indie i Morze Czarne–Indie wyraźnie wzrosły pod koniec września i na początku października 2025 r., co chwilowo podniosło koszt dostaw, ale nie odwróciło trendu wolumenowego. Po stronie popytowej obserwowane są przejściowe wahania. Reuters (4 października 2025) odnotował, że popyt na paliwa w Indiach spadł we wrześniu 2025 r. do najniższego poziomu w roku (efekt sezonowości), przy jednoczesnym utrzymaniu dodatniego trendu. Współpraca energetyczna wykracza daleko poza handel surowcem. Indyjskie firmy od dwóch dekad uczestniczą w projektach upstream (poszukiwanie i wydobycie) w Rosji. Jak podaje The Indian Express (12 lutego 2025), ONGC Videsh posiada 20% udziałów w Sakhalin-1, a konsorcjum IOC–OIL–BPRL — 23,9% w Vankorneft i 29,9% w Taas-Yuryakh. Część dywidend z tych projektów pozostaje zamrożona z powodu ograniczeń transferowych, ale — jak przypomina Interfax (14 czerwca 2023) — w 2023 r. wypłaty dla ONGC z Vankorneft były realizowane, co potwierdza ciągłość strumieni finansowych mimo zakłóceń.

Kolejnym strategicznym kierunkiem jest Arktyka. Jak podaje World Nuclear News (14 lutego 2025), rozwój Północnej Drogi Morskiej (NSR) i projektów takich jak Wostok Oil wymaga rozbudowy floty lodołamaczy (m.in. jednostek z reaktorami RITM-400) oraz inwestycji w porty arktyczne i infrastrukturę przeładunkową. Indie wykazują ostrożne zainteresowanie projektami gazowymi (np. Arctic LNG-2), unikając bezpośrednich inwestycji w aktywa objęte sankcjami. Jak zauważa Centre for High North Logistics (CHNL) (7 września 2024), wcześniejsze dostawy LNG z Jamału potwierdziły techniczną wykonalność NSR jako trasy energetycznej między Rosją a Azją Południową, lecz skokowy wzrost tranzytów zależy od dostępności floty, pogody i ubezpieczeń.

Wyzwania i ograniczenia strategii rosyjskiej

Ograniczenia infrastrukturalne. Jak zauważa Bloomberg (17 listopada 2024), przepustowość wschodnich odcinków rosyjskiej sieci kolejowej oraz braki taboru stanowią wąskie gardła dla zwiększania strumieni ładunków w kierunku Azji. Ograniczenia te szczególnie dotykają segmentów krytycznych dla INSTC, gdzie kolidują transporty energetyczne z rolnymi i przemysłowymi.

Ryzyko geopolityczne. Stabilność INSTC zależy od sytuacji wewnętrznej w Iranie — jak podaje The Economic Times (3 grudnia 2024), okresowe napięcia gospodarczo-administracyjne prowadzą do zatorów logistycznych. Z kolei rozwój NSR determinują warunki klimatyczne i ubezpieczeniowe; brak długoterminowych, stabilnych polis ogranicza zaangażowanie części armatorów z Azji Południowej (jak zauważa World Nuclear News, 14 lutego 2025).

Sankcje wtórne i presja Zachodu. Jak podaje Reuters (7 sierpnia 2025), decyzja USA o 25-procentowych cłach na wybrane towary z Indii pokazała gotowość Waszyngtonu do stosowania narzędzi handlowych, by ograniczać korzyści wynikające z energetycznej osi Indie–Rosja. Takie działania mogą utrudniać nie tylko bieżący handel, ale też finansowanie infrastruktury i obsługę ubezpieczeniowo-frachtową.

Asymetria handlowa. W relacjach z Indiami i ASEAN Rosja pozostaje przede wszystkim eksporterem surowców i półproduktów, importując dobra przemysłowe i maszyny. Jak podaje Indian Council for Research on International Economic Relations (ICRIER) (8 stycznia 2025), deficyt handlowy po stronie Indii względem Rosji przekracza 50 mld USD, co podsyca debatę o długofalowej równowadze wymiany.

Pragmatyzm partnerów azjatyckich. Jak zauważa Lowy Institute (11 listopada 2024), państwa ASEAN i Indie traktują współpracę z Rosją instrumentalnie — jako narzędzie dywersyfikacji i uzyskania przewag cenowych, a nie jako sojusz polityczny. Wsparcie jest zatem warunkowe i może słabnąć, jeśli koszt sankcyjny wzrośnie lub pojawią się atrakcyjniejsze alternatywy.

Wschodni wektor” Rosji  jest obecnie trwałym elementem jej strategii — opartym na filarach energetyki, alternatywnych mechanizmach rozliczeniowych (m.in. SRVA, CNY) oraz rozbudowie infrastruktury transportowej, obejmującej korytarze INSTC, CVMC i NSR. Jak podaje The Economic Times (3 grudnia 2024), korytarz INSTC realnie skraca czas i koszt dostaw, co wzmacnia jego atrakcyjność w handlu euroazjatyckim. Równocześnie, jak wynika z analiz Bloomberg (17 listopada 2024), wąskie gardła kolejowe i ryzyka ubezpieczeniowe wciąż ograniczają możliwości skalowania tych szlaków. Kluczowym filarem całej strategii pozostaje oś Rosja –Indie. Jak podaje Reuters (20 sierpnia 2025), zarówno wolumen handlu, jak i kanały polityczne między tymi stolicami wskazują na trwałość współpracy pomimo presji taryfowej USA. Indie traktują te relacje jako narzędzie bezpieczeństwa energetycznego i stabilizacji cen paliw, co nadaje im znaczenie strategiczne w długim horyzoncie.

Drugim ważnym elementem jest współpraca z państwami ASEAN, które pełnią funkcję bufora popytowego i dodatkowego kanału dywersyfikacji. Jak wskazuje Lowy Institute (11 listopada 2024) oraz potwierdzają dane Sekretariatu ASEAN (15 grudnia 2023), relacje handlowe z tym regionem zapewniają Rosji dostęp do alternatywnych rynków dla nawozów, surowców i żywności, choć nie tworzą politycznej kotwicy po stronie partnerów. Znaczącą rolę w odporności rosyjskiego systemu handlu odgrywają również alternatywne mechanizmy płatnicze. Jak podają Reuters (28 sierpnia 2025) oraz The Economic Times (5 października 2025), „juanizacja” części rozliczeń ropnych oraz inwestowanie sald SRVA w indyjskie obligacje skarbowe i korporacyjne zwiększają odporność na zakłócenia w systemie dolarowym. Barter pozostaje natomiast narzędziem pomocniczym — „zaworem bezpieczeństwa” w warunkach presji sankcyjnej, jak zauważa El País English (18 lipca 2024).

Natomiast sektor energetyczny pozostaje kotwicą rosyjskich dochodów dewizowych i jednym z głównych źródeł finansowania budżetu państwa. Jak podaje World Nuclear News (14 lutego 2025) oraz wynika z całokształtu danych handlowych, to właśnie energetyka umożliwia Rosji utrzymanie reorientacji na Azję i finansowanie bieżących wydatków, w tym obronnych, w warunkach długotrwałych sankcji. Jak zwraca uwagę  Lansing Institute (6 października 2025), reorientacja Rosji na Wschód nie ma charakteru epizodycznego — stanowi strukturalną zmianę architektury gospodarczej Eurazji. Jej skala i trwałość będą jednak zależały od zdolności do usuwania wąskich gardeł infrastrukturalnych, utrzymania sprawnych kanałów ubezpieczeniowych i frachtowych, a także od pragmatyzmu partnerów azjatyckich, którzy równoważą korzyści ekonomiczne z ryzykiem geopolitycznym.