K2 a K2PL. Perspektywy dla polskiej Czarnej Pantery

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Zacznijmy od samego czołgu K2 i siły ognia. Ta nie odbiega od światowych standardów. Uzbrojenie główne stanowi 120 mm armata gładkolufowa Hyundai WIA 120 CN08/L55, która jest zasilana przez znajdujący się w tylnej niszy wieży automat ładowania wraz z mieszczącym 16 naboi magazynem amunicji. Ponadto w tradycyjnym regale amunicyjnym w kadłubie przechowywane są kolejne 24 naboje. Z armatą sprzężony jest uniwersalny karabin maszynowy K12 lub K16 kalibru 7,62 mm, zaś na wieży zamontowano jeszcze wielkokalibrowy karabin maszynowy K6 kalibru 12,7 mm.

Domenami, w których K2 z pewnością dorównuje, a nawet przewyższa konkurencję, są: elektronika, siła ognia oraz mobilność. W pierwszej kategorii imponuje szczególnie pod względem zdolności do zbierania, przetwarzania i wymiany informacji. Dla przykładu, w przeciwieństwie do innych konstrukcji w K2 zarówno działonowy, jak i dowódca dysponują zestawem dużych, wielofunkcyjnych wyświetlaczy. I tak działonowy na jednym ekranie może mieć obraz z celownika głównego, a na drugim monitorować otoczenie przez panoramiczny przyrząd obserwacyjno-celowniczy dowódcy. Oczywiście działa to też w drugą stronę. Tym samym obaj członkowie załogi mogą jednocześnie widzieć ten sam obraz, by odpowiednio koordynować działania. To ma wymierny wpływ na świadomość sytuacyjną oraz szybkość podejmowania decyzji.

K2 ma wbudowany system identyfikacji swój-obcy, co przyspiesza proces identyfikacji celu oraz podjęcie decyzji o otwarciu ognia. Takie rozwiązanie minimalizuje również prawdopodobieństwo wystąpienia ognia bratobójczego (ang. friendly fire).

Z powodu ścisłych wymogów dotyczących masy pojazdu opancerzenie boczne wieży nie bazuje na grubym module pancerza kompozytowego, a jedynie na jednorodnych płytach ze stali pancernej, choć nadal o przyzwoitej grubości. Te można wzmocnić modułami wybuchowego pancerza reaktywnego. Podobnie jest w kwestii składowania amunicji armatniej, która nie jest w pełni izolowana od przedziału załogi, z czym niestety trzeba się liczyć. Jest to w pełni świadoma decyzja konstruktorów, którzy wzięli pod uwagę wyjątkowe uwarunkowania geograficzne Półwyspu Koreańskiego.

Z drugiej strony, nie można nic zarzucić przedniemu opancerzeniu, które nie ustępuje najnowocześniejszym czołgom zachodnim. Niemniej głównym sposobem na osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony pojazdu w zakresie 360 stopni są aktywne systemy ochrony. Obecnie stosowany jest tylko zestaw klasy "soft-kill", ale docelowo ma zostać wdrożone rozwiązanie typu "hard-kill".

Tym, co robi największe wrażenie w K2, jest jego mobilność. Właściwość ta wynika nie tylko ze stosunkowo niskiej masy, która wynosi około 56 ton. Wśród kluczowych czynników jest również zespół napędowy, na który składa się silnik wysokoprężny Doosan Infracore DV27K o mocy 1500 KM i nowoczesna przekładnia hydrokinetyczna, ale też nowoczesne zawieszenie hydropneumatyczne, które bardzo sprawnie tłumi nierówności oraz wibracje, tym samym umożliwiając na lepsze wykorzystanie czołgu w terenie, o czym autor miał przyjemność przekonać się osobiście.

Wbrew krążącym w internecie opiniom, pod względem ergonomii, kubatury wnętrza i komfortu pracy załogi K2 nie odstaje od konkurencji. Wydatnie pomaga zastosowanie automatu ładowania, które pozwala na bardziej racjonalne rozplanowanie wnętrza. Oczywiście w temacie ergonomii można jeszcze dokonać pewnych poprawek, ale do nich może dojść już po tym, gdy ustalona zostanie ostateczna specyfikacja czołgu K2PL.

K2PL

Już od dłuższego czasu komentatorzy w naszym kraju zastanawiają się, jaki kształt zostanie nadany K2PL. Hyundai Rotem prezentował już wizualizacje swojej koncepcji, na ten temat wypowiadali się także polscy decydenci. Jednak w chwili tworzenia niniejszego materiału nie wiadomo jeszcze, jak realnie będzie wyglądał K2PL, bowiem szczegółowa specyfikacja tych maszyn oraz wymogi Wojska Polskiego stanowią przedmiot trwającego dialogu polsko-koreańskiego.

Oczywiście Hyundai Rotem deklaruje gotowość do zaprojektowania czołgu według wymagań użytkownika. Możliwa jest zatem zarówno konfiguracja większego i cięższego K2PL, wedle prezentowanej w przeszłości koncepcji Hyundai Rotem, ale też wariant lżejszy, zbliżony do oryginalnego K2. Nie można wykluczyć także wersji pośredniej, czerpiącej rozwiązania z obu powyższych.

Najbardziej rozbudowana konfiguracja K2PL była już opisywana na łamach Defence24. Jak mogłaby wyglądać specyfikacja mniej ambitna, acz lepsza niż kosmetycznie ulepszony bazowy K2? Nasi rozmówcy w Hyundai Rotem potwierdzili, że jeżeli strona Polska wyraziłaby taki wymóg, możliwe jest zastosowanie w pełni izolowanego magazynu amunicji w kadłubie. Wymagałoby to tylko przeprojektowania jego przedniej części, bez potrzeby wydłużania kadłuba i dodawania kolejnej pary kół nośnych.

Podobnie jest w kwestii magazynu automatu ładowania w tylnej niszy wieży. Ten również może zostać powiększony, tym samym umożliwiając redukcję zapasu amunicji przewożonej w kadłubie, ale bez zmniejszania całkowitej liczy naboi w pojeździe. Wszystko sprowadza się do wymagań klienta, a nie kwestii technicznych. Oczywiście nie można się łudzić, że takie modyfikacje można wprowadzić bez odpowiednich badań i testów - konieczne jest upewnienie się, że modyfikacje nie wpłyną negatywnie na wóz.

Ale zakup K2PL to nie tylko czołgi, lecz także transfer technologii, jak choćby zawieszenie hydropneumatyczne, automat ładowania i inne podzespoły. Być może zakres kompetencji przekazywanych stronie polskiej zostanie rozszerzony przed podpisaniem umowy lub z czasem, w toku dalszej realizacji kontraktu i w ramach budowania krajowego potencjału przemysłowego.

Takie transfery technologii są bardzo istotne, gdyż polskiemu przemysłowi zbrojeniowemu brakuje kompetencji w projektowaniu i produkcji wielu kluczowych podzespołów. Trzeba pamiętać, że zaprojektowanie skorupy pojazdu to nie problem dla rodzimego przemysłu, podobnie jest obecnie z elektroniką. Wyzwaniem są podzespoły mechaniczne oraz uzbrojenie. Zyskując w tych dziedzinach kompetencje, tworzymy zdolności do ewentualnego opracowania własnych rozwiązań w przyszłości.

Największe kontrowersje wśród komentatorów może wzbudzić wybrana konfiguracja pojazdu. W ocenie autora Ministerstwo Obrony Narodowej oraz Siły Zbrojne RP powinny poważnie rozważyć wprowadzenie głębszych zmian w konstrukcji K2PL, w tym przede wszystkim pełną izolację amunicji. Jak uczą lekcje z innych konfliktów zbrojnych, w tym z Ukrainy, jest to niezwykle istotne dla zwiększenia bezpieczeństwa załogi.

Takie zmiany oczywiście nie muszą być wprowadzane od razu. Wzorem Leoparda 2PL można podzielić program K2PL na fazy. I tak K2PL w pierwotnej wersji, z pierwszej partii produkcyjnej, byłby bliższy standardowemu K2. Natomiast kolejne czołgi (roboczo można je określić mianem K2PL M1) mogłyby dysponować już pełną izolacją amunicji. Zresztą tym torem idą Turcy, którzy przewidują stopniową ewolucję czołgu Altay w ramach trzech wariantów.

K3, czyli czołg nowej generacji

Kolejną kwestią, być może nawet istotniejszą niż zakup czołgów K2 i K2PL, jest zaproszenie Polski do zostania partnerem Republiki Korei w pracach nad pojazdem nowej generacji, czyli K3. Jest to bardzo istotne, bo pozwala na wykonanie planowego przeskoku do kolejnej generacji czołgów podstawowych w arsenale Sił Zbrojnych RP.

Oczywiście sama koncepcja K3 ewoluuje, choć zasadnicze założenia pozostają bez zmian. K3 ma być czołgiem z bezzałogowym systemem wieżowym, uzbrojonym w armatę kalibru 130 mm, sprzężony z uzbrojeniem głównym karabin maszynowy, a także zintegrowany z panoramicznym przyrządem obserwacyjno-celowniczym dowódcy zdalnie sterowany moduł uzbrojenia z wielkokalibrowym karabinem maszynowym.

W K3 całość amunicji armatniej ma być w pełni odizolowana od reszty wozu (na wizualizacjach pokazano jedynie magazyn pierwszego rzutu w tylnej niszy wieży). Jednak to nie koniec ulepszeń w tym zakresie, ponieważ załoga zostanie przeniesiona do całkowicie odseparowanej, umieszczonej w przedniej części kadłuba pancernej kapsuły, która ma być chroniona od przodu masywnym modułem pancerza kompozytowego.

Prawdopodobnie także front wieży zostanie osłonięty potężnymi modułami pancerza kompozytowego. Natomiast za ochronę dookólną, głównie przed zagrożeniami takimi jak przeciwpancerne pociski kierowane i amunicja krążąca, ma odpowiadać aktywny system obrony pojazdu KAPS.

Armata kalibru 130 mm ma być dostosowana do strzelania nie tylko amunicją koreańską, ale również opracowaną przez Rheinmetall do szykowanej armaty Rh130. Natomiast zapas amunicji do uzbrojenia głównego najprawdopodobniej wynosi co najmniej 20 naboi.

Pod względem napędu K3 ma być konstrukcją prawdziwie rewolucyjną. Hyundai Rotem inwestuje mnóstwo sił i środków w energetykę wodorową. W teorii napęd elektryczny zasilany energią wytworzoną w wodorowych ogniwach paliwowych mógłby uprościć logistykę, wydłużyć zasięg operacyjny, zredukować widmo termiczne oraz umożliwić zastosowanie zespołu napędowego o korzystniejszej charakterystyce pracy w stosunku do klasycznych rozwiązań z silnikiem wysokoprężnym i przekładnią hydrokinetyczną.

Naturalnie projekt K3 to realizacja raczej w perspektywie 2030+. Projekt tego pojazdu jeszcze przejdzie poważną ewolucję. Zresztą zjawisko to możemy zaobserwować, porównując obecne wizualizacje do wstępnej koncepcji, którą nie tak dawno temu zaprezentowano w formie modelu na Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego w Kielcach.

Oczywiście w kontekście potencjalnego udziału Polski w programie czołgu przyszłości pojawia się kilka pytań, na które nie ma łatwych odpowiedzi.

Trudne pytania

Docelowo MON planuje zakup przeszło tysiąca czołgów K2 i K2PL. To bardzo duża liczba, także w kontekście kontraktu na co najmniej 366 czołgów M1A1 i M1A2 z USA. Gdzie w tej układance miałby zmieścić się hipotetyczny polsko-koreański czołg nowej generacji?

Jednak należy pamiętać, że nie wszystkie czołgi muszą, a wręcz nie powinny znajdować się na etatach jednostek wojskowych. Potrzebne są także maszyny w rezerwie, dzięki którym można rotować sprzęt znajdujący się w aktywnej służbie w celu remontów czy modernizacji przy jednoczesnym zachowaniu zdolności bojowych danych jednostek wojskowych.

Z wojny na Ukrainie płynie lekcja, że rezerwy są potrzebne do uzupełniania strat oraz rozwijania nowych jednostek w toku mobilizacji. Co więcej, odpowiednio duże zapasy pozwalają w razie potrzeby wspierać sojuszników i sąsiadów. Tu przychodzi na myśl casus sprzętu darowanego Ukrainie przez wiele państw, a także problemów, które to wywołało w niektórych siłach zbrojnych, w których rezerwy sprzętowe okrojono praktycznie do zera w imię cięcia kosztów i szukania oszczędności.

Kolejna kwestia to traktat o konwencjonalnych zbrojeniach w Europie, który de facto jest martwym dokumentem, bowiem Rosja formalnie opuściła porozumienie. Tym samym zaistniała paląca potrzeba zwiększania nawet nie liczebności armii w czasie pokoju, lecz zdolności do rozwinięcia mobilizacyjnego w czasie wojny, do czego służą właśnie rezerwy sprzętu wojskowego. Stąd też posiadanie zapasu czołgów i innego ciężkiego sprzętu wojskowego byłoby w pełni uzasadnione.

Z drugiej strony, jeżeli faktycznie Polska zdecyduje się dołączyć do projektu K3, trzeba się zastanowić, jak płynnie przejść z produkcji K2PL do wytwarzania czołgów nowej generacji (K3/K3PL). Stoimy więc przed wieloma pytaniami, także w kwestii możliwych opóźnień w programie K3, które są rzeczą normalną (a wręcz spodziewaną) w tak skomplikowanych przedsięwzięciach obronnych.

Powyższe pytania to zaledwie niewielki wycinek z listy potencjalnych wątpliwości. Z pewnością każdy Czytelnik mógłby dołożyć swoją cegiełkę do tego zestawienia.

Zagadnienia przemysłowe

Przejdźmy do kwestii gospodarczych i przemysłowych, które są nie mniej istotne niż same czołgi. Dotyczy to nie tylko sfery militarnej, ale też cywilnej. Obecnie wiemy między innymi o tym, że polskim podmiotom zostanie przekazane know-how na produkcję zawieszenia hydropneumatycznego typu In-Arm oraz automatu ładowania.

Jednak potencjał wspólnych przedsięwzięć wykracza poza obronność. Godne uwagi są perspektywy dotyczące energetyki wodorowej, zarówno do zastosowań cywilnych (choćby w transporcie zbiorowym, np. kolejowym), jak i wojskowych, w tym pod kątem rozwoju napędu do różnych typów pojazdów. Z pewnością jest to jeden z najciekawszych i najbardziej perspektywicznych kierunków współpracy międzynarodowej.

To samo tyczy się rozwiązań w dziedzinie autonomicznych środków transportu, przy czym w tym wypadku Polska może być nie tylko biorcą, ale też dawcą technologii oraz partnerem w celu opracowania nowszych i lepszych rozwiązań. To samo tyczy się elektroniki w ogóle, np. systemów obserwacji dookólnej pojazdów wojskowych.

Podobne perspektywy współpracy istnieją w dziedzinie łączności, systemów aktywnej obrony, a być może także w innych dziedzinach. Oczywiście w tym miejscu pojawia się pytanie, czy nasze państwo jest gotowe, by wejść do tej współpracy i w pełni się zaangażować, aby polski przemysł uzyskał nowe kompetencje. Jak to zwykle bywa w wypadku tak złożonych i ambitnych projektów, o tym przekonamy się z czasem.