Gen. Komornicki: Gotowość i zdolność bojowa kluczem do skutecznej obrony [OPINIA]

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Dlatego też utrzymanie naszych wojsk w okresie pokoju w odpowiedniej gotowości i zdolności bojowej w dużym stopniu zadecyduje o uniknięciu zaskoczenia oraz o możliwościach bojowych oddziałów, związków taktycznych i operacyjnych do bezzwłocznego podjęcia przeciwdziałania w razie agresji zbrojnej. Jednak w okresie pokoju żadne państwo nie jest w stanie utrzymać swoich sił zbrojnych w pełnej gotowości bojowej. Dlatego też dla każdej jednostki wojskowej określa się pewne stopnie osiągania pełnej gotowości bojowej w odpowiednim czasie.

Natomiast nie ulega wątpliwości, że dla zapewnienia stałej gotowości bojowej obrony Polski część naszych sił zbrojnych musi być zdolna do natychmiastowego użycia. Dotyczyć to powinno nie tylko systemu kierowania i dowodzenia siłami zbrojnymi, systemu rozpoznania, sił powietrznych i obrony powietrznej, wojsk specjalnych, desantowo-szturmowych oraz marynarki wojennej, ale także wojsk obrony cyberprzestrzeni, które z racji swego charakteru muszą posiadać stale część sił i środków w pełnej gotowości bojowej. Również wojska lądowe, zarówno operacyjne, jak i wojska obrony terytorialnej, powinny być zdolne do szybkiego wydzielenia część swoich sił do zajęcia rubieży obronnych, stanowisk ogniowych oraz startowych bądź też obrony przestrzennej na zagrożonym kierunku lub obszarze.

W czym zatem zasadza się gotowość i zdolność bojowa wojsk i jak jest różnica pomiędzy nimi? Pojęcia te łączą w sobie dosłownie wszystkie elementy i wskaźniki ilościowe oraz jakościowe, które w rezultacie składają się na potencjał bojowy i wyszkolenie wojsk. Te atrybuty stanowią o możliwościach tworzenia przewagi nad agresorem.

Przez gotowość bojową trzeba rozumieć zdolność sił zbrojnych, w tym każdego dowództwa, sztabu, pododdziałów, oddziałów, związków taktycznych, związków operacyjnych i szczebla strategicznego do zorganizowanego podjęcia działań, w miejscu i czasie określonych w odpowiednich planach, dla osiągnięcia konkretnych celów i wykonania zadań bojowych.

Natomiast zdolność bojowa sił zbrojnych (i każdego z ich elementów oddzielnie) to możliwość pododdziałów, oddziałów, związków taktycznych i operacyjnych oraz dowódców i oficerów sztabu do wykonania postawionych im zadań w nakazanym czasie, a po ich wykonaniu i odtworzeniu zdolności także do przystąpienia do kolejnych zadań bojowych.

Gotowość i zdolność są ze sobą ściśle związane, wzajemnie się warunkują i uzupełniają. Przy czym gotowość bojowa bardziej odnosi się do okresu pokojowego, a zdolność bojowa do okresu działań wojennych lub sytuacji bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa państwa.

Tym samym w sytuacji kryzysowej jednostki organizacyjne SZ RP mogą być rozwinięte do pełnej gotowości bojowej dopiero po kilku, ewentualnie kilkunastu godzinach lub dniach. Dlatego każdy dowódca powinien posiadać odpowiednie plany, z określeniem szeregu czynności zapewniających doprowadzenie jednostki do pełnej gotowości bojowej. Ponadto wszyscy oficerowie, podoficerowie i szeregowi muszą być odpowiednio przygotowani do wykonania do wykonania postawionych zadań w swoim garnizonie i po jego opuszczeniu.

Utrzymanie wysokiej gotowości bojowej oraz umiejętności sprawnego odtwarzania zdolności bojowej w razie jej utraty lub obniżenia są podstawą wiarygodności potencjału sił zbrojnych w systemie powszechnej obrony państwa, a także w zapobieganiu powstawania sytuacji kryzysowej.

Gotowości i zdolności bojowej jednostek wojskowych nie można zapewnić bez gotowości logistycznej. Pod tym pojęciem kryje się zapewnienie niezbędnych zasobów materiałowych do życia i walki oraz funkcjonowania właściwego systemu zaopatrzenia po opuszczeniu przez jednostki swojego garnizonu. Zatem na gotowość bojową składa się również sprawnie działający system wsparcia logistycznego.

W okresie pokoju nasze Siły Zbrojne mają liczyć 300-350 tys. żołnierzy. Warunkiem osiągnięcia pełnej gotowości bojowej w razie zaistnienia sytuacji kryzysowej powinno być mobilizacyjne rozwinięcie tych sił.

W tym celu konieczne są dobrze wyszkolone i odpowiednio przygotowane rezerwy osobowe, które powołane do swych jednostek będą stanowić o ich gotowości. Jest to jeden z podstawowych elementów zapewnienia niezbędnego potencjału bojowego sił zbrojnych. Dlatego też w każdej sytuacji w okresie pokoju i działań zbrojnych dowódcy i oficerowie sztabu wszystkich szczebli organizacyjnych powinni przejawiać najwyższą troskę o utrzymanie gotowości i zachowanie zdolności bojowej swych wojsk, sztabów i jednostek logistycznych. Obecnie umiejętności zapewnienia najwyższej gotowości bojowej oraz wysokiej sprawności osiągania przez daną jednostkę organizacyjną kolejnych stopni gotowości, do pełnej włącznie, stanowi najwyższy przejaw kunsztu dowódczego i sztabowego.

Zapewnienie gotowości bojowej wojsk wymaga bardzo precyzyjnej realizacji wielu różnych przedsięwzięć i zabiegów organizacyjno-wykonawczych zgodnie z określonymi przepisami, normami taktyczno-operacyjnymi, a także konkretnymi planami, zwłaszcza dotyczącymi mobilizacyjnego i operacyjnego rozwijania sił zbrojnych.

Utrzymanie gotowości bojowej wojsk jest o tyle trudne, że realizacja przedsięwzięć z tym związanych odbywa się w różnym czasie i warunkach, niekiedy specyficznych dla każdej jednostki organizacyjnej. Poważny wpływ na osiąganie pełnej gotowości bojowej wywrze charakter i czas trwania zagrożenia bezpieczeństwa państwa do chwili zbrojnego działania agresora, a także oczywiście charakter i siły tego działania.

Doświadczenia historyczne, a także wojna w Ukrainie, dowodzą ogromnej roli sprawnego osiągania gotowości bojowej oddziałów, związków taktycznych i operacyjnych, gdyż stanowią one zasadniczy element tworzenia przewagi do odparcia agresji przeciwnika już w pierwszym, najtrudniejszym etapie wojny.

Trudno przedstawić cały zakres przedsięwzięć i zabiegów dotyczących utrzymania wojsk w wysokiej gotowości oraz zdolności bojowej, jak również osiągania najwyższego stopnia – pełnej gotowości. Podstawowe zaś to:

• nieprzerwane prowadzenie rozpoznania i wszechstronna ocena zagrożeń, w tym militarnych i niemilitarnych;
• wysoka gotowość i sprawność systemu dowodzenia, odpornego na wszelkie oddziaływanie przeciwnika;
• doskonała organizacja osiągania wyższych stanów gotowości mobilizacyjnej i bojowej;
• jak najlepsze przygotowanie dowódców i oficerów sztabów (pełniących służbę zawodową oraz dysponujących przydziałem mobilizacyjnym) pod względem operacyjno-taktycznym oraz wzorowe przygotowanie jednostek wojskowych do oczekujących je zadań w czasie działań wojennych (w tym doskonałe przeszkolenie rezerw osobowych i sprawny system mobilizacyjny);
• wyposażenie jednostek wojskowych w nowoczesny sprzęt wojskowy, czyli spójne ze sobą systemy i środki walki, oraz utrzymanie ich w ciągłej sprawności technicznej;
• wysoki poziom sztuki wojennej i doskonałe jej opanowanie przez kadrę dowódczą i sztabową oraz nieustanne doskonalenie sprawności organizacyjnej, umiejętności dowodzenia oraz kierowania wojskami;
• umiejętność odtwarzania gotowości i zdolności przez daną jednostkę organizacyjną w razie jej utraty lub poważnego naruszenia, zwłaszcza po wykonaniu przez przeciwnika uderzeń bronią precyzyjną;
• nieustanne doskonalenie utrzymania stałej gotowości bojowej jednostek organizacyjnych oraz osiąganie wyższych stanów gotowości w zależności od sytuacji, zwłaszcza w trudnych warunkach odziaływania przeciwnika;
• sprawność logistycznego wsparcia;
• zachowanie ciągłości operacyjnego i bojowego zabezpieczania działań bojowych.

Najtrudniejszym problemem do rozwiązania, jak pokazują i nasze doświadczenia ostatnich lat, jest wyposażenie sił zbrojnych w najnowocześniejszy sprzęt bojowy i środki walki. Na pewno jest to niemożliwe w odniesieniu do wszystkich jednostek organizacyjnych. Dlatego też priorytety należy nadawać tylko tym rodzajom uzbrojenia oraz sprzętu bojowego i wyposażać nimi jednostki wojskowe, które muszą być bezzwłocznie użyte do skutecznego pierwszego przeciwdziałania w razie naruszenia przez agresora granicy państwowej, przestrzeni powietrznej i wód terytorialnych państwa oraz cyberprzestrzeni. Jednocześnie powinno się zachować pierwszeństwo w zakupie i produkcji takiego sprzętu bojowego, który będzie „antysprzętem bojowym" dla najnowszych generacji środków walki potencjalnego agresora.

W związku z tym w naszych warunkach, na styku z potencjalnym agresorem, w każdej sytuacji i w każdych warunkach gotowość oraz zdolność bojowa wymagają nieustannych treningów, sprawdzianów, poszukiwania najprostszych, a jednocześnie najskuteczniejszych sposobów funkcjonowania i działania danego sztabu lub jednostki organizacyjnej sił zbrojnych. W warunkach systemu obronnego RP wysoka gotowość bojowa powinna być bardzo ściśle powiązana z wykonywaniem zadań bojowych przewidzianych w odpowiednich planach i zamierzeniach operacyjnych. Gotowość bojowa nie może być celem samym w sobie, bowiem służy ona zachowaniu żywotności wojsk i obiektów wojskowych po pierwszym uderzeniu agresora oraz podjęciu i prowadzeniu bardzo skutecznych działań bojowych, operacji i walk przeciwko silniejszemu liczebnie agresorowi. Jest ona tym samym wymiernym wskaźnikiem odporności SZ RP. Najważniejsze w tym jest także, aby w początkowym okresie uderzenia agresora uniknąć zaskoczenia, zwłaszcza intelektualnego i psychologicznego, kadry dowódczej i sztabowej, zarówno w miejscu stałej dyslokacji, jak i na polu walki.

Na skutek zachowania gotowości i wszechstronnego przygotowania dowódców i oficerów sztabu oraz jednostek wojskowych do skutecznego odparcia początkowego uderzenia, nie tylko uniknie się zaskoczenia. Przeciwnie – można będzie agresora zaskoczyć zorganizowanym przeciwdziałaniem.

W związku z tym wszelkie plany i ustalenia dotyczące osiągania wyższych stanów gotowości bojowej oraz zachowania i odtwarzania zdolności bojowej powinny być elastyczne, pobudzające wykonawców do wykazywania daleko idącej inicjatywy, w zależności od zaistniałej sytuacji, a nawet do podejmowania takich działań w ramach rozproszonego systemu dowodzenia, które nie zostały ujęte w planach. Takie sytuacje bowiem będą najczęstszym zjawiskiem działań w początkowym okresie wojny.

Doświadczenia wojenne i w Ukrainie dowodzą, że w początkowym okresie wojny najgroźniejszą sytuacją jest bezczynność, oddawanie bez walki inicjatywy agresorowi, oczekiwanie na zbawcze myśli i decyzje wykonawcze przełożonych, a także niewłaściwa interpretacja otrzymanych zadań.

Dlatego tak bardzo ważnym jest zapewnienie niezawodnej łączności w rozproszonym systemie dowodzenia i współdziałania. Ze względu na możliwość  stosowania przez agresora wszelkiego rodzaju zakłóceń i cyberataków łączność musi być maksymalnie odporna na tego typu zagrożenia oraz powinna być dublowana, od najniższych do najwyższych ogniw organizacyjnych. Dotyczy to też łączności z ogniwami administracji terenowej oraz państwowej.

Istotnym warunkiem sprawnego osiągania gotowości bojowej lub odtwarzania zdolności bojowej jest zapewnienie (potwierdza to też wojna w Ukrainie) ciągłej obsługi technicznej sprzętu bojowego oraz wysoko kwalifikowanej pomocy medycznej.

Dla zapewnienia sprawnego osiągania oraz odtwarzania gotowości bojowej wielkie znaczenie będą mieć zasoby miejscowe gospodarki narodowej oraz możliwości z ich korzystania, a także przedsięwzięcia związane z odpowiednim przygotowaniem terytorium kraju pod względem operacyjnym!

Dotyczyć ono będzie szybkiego i sprawnego wyjścia jednostek wojskowych w rejony wyjściowe (alarmowe) lub do zajęcia rubieży obronnych, przygotowania różnego rodzaju dróg manewru, zwłaszcza tych, które w wyniku oddziaływania agresora mogą spowodować powstawanie tak zwanych wąskich gardeł.

W trakcie osiągania pełnej gotowości bojowej w utrzymywaniu i odtwarzaniu zdolności bojowej obowiązuje przestrzeganie zasad zachowania bojowego, rozpoznania, ubezpieczenia, maskowania, obrony przeciwlotniczej oraz obrony przed bronią precyzyjną.

W celu nieustannego doskonalenia gotowości bojowej Sił Zbrojnych RP należy kierować się zasadą, zgodnie z którą to, co było dobre wczoraj, dzisiaj jest już tylko etapem na drodze rozwoju założeń współczesnej sztuki wojennej. Określając więc wymagania na dziś, powinno się przywidywać zmiany i przeobrażenia, które nastąpią w bliższej lub dalszej przyszłości.

Jedno jest natomiast pewne – utrzymywanie na wymaganym poziomie gotowości i zdolności bojowej SZ RP oraz zapewnienie warunków osiągania wyższych stanów gotowości bojowej pozostaje najprostszym i najtańszym sposobem powiększania potencjału obronnego w polskim powszechnym systemie obronnym.