Orban i Fico sami na placu boju [OPINIA]

Grupa Wyszehradzka, czy też Grupa V4 to organizacja zrzeszająca takie państwa jak Polskę, Czechy, Słowację i Węgry i jest jednym z kilku tego typu zrzeszeń państw w obszarze Europy Środkowej i Wschodniej. Jej genezy należy poszukiwać przede wszystkim w znalezieniu wspólnego interesu tych państw, gdzie celami były dołączenie do NATO oraz do Wspólnoty Europejskiej (później UE).

Te założenia udało się z sukcesem osiągnąć, co potwierdza, że państwa te przyjmowały integrację ze strukturami zachodnimi oraz bezpieczeństwo jako priorytety w swojej polityce zagranicznej. Pomimo braku mocno scentralizowanego kształtu Grupa V4 trwała nadal i znajdywała nadal wspólne podłoże, między innymi w kontekście polityki migracyjnej Unii Europejskiej.

Poważne pęknięcie nastąpiło wraz z początkiem rosyjskiej inwazji na Ukrainę i trwa ono do teraz. Co więcej, wydaje się, że stan ten pogłębił się z czasem.

Fico i Orban po przeciwnej stronie barykady

Dotychczas jedynym, który „wyrywał” się z szeregu był premier Viktor Orban. Od początku reprezentował on stanowisku sceptyczne w stosunku do wsparcia dla Ukrainy. Ponadto nie odciął się od swoich relacji z Władimirem Putinem, czy też nie zniwelował swojej zależności w energetyce od Rosji, co też jest niejako kulą u nogi Węgier, bo stały się (mniej lub bardziej świadomie) zakładnikiem Moskwy. Podobny mechanizm zadziałał też choćby w stosunku do Niemiec, które nadal boleśnie zmagają się ze swoim wieloletnim uzależnieniem od rosyjskich surowców.

Wraz z końcem 2023 roku do Viktora Orbana dołączył Robert Fico z socjaldemokratycznej partii SMER, który staną na czele słowackiego rządu pod koniec października zeszłego roku. Jego wypowiedzi, czy też deklaracje były nawet niekiedy mniej wyważone od tego, co dotychczas głosił premier Węgier.

Premier Fico uznał w niedawnej audycji słowackiego radia publicznego, że Ukraina nie jest w pełni suwerennym krajem. „Co najmniej od 2014 r., od Majdanu, jest pod totalnym wpływem i kontrolą USA” - powiedział. Jednocześnie zapowiedział swoje spotkanie w środę z premierem Ukrainy Denysem Szmyhalem.

Fico uznał też, że Ukraina jest jednym z najbardziej skorumpowanych państw na świecie i nikt nie wie, ile pieniędzy z międzynarodowej pomocy tam „znika”. Jego zdaniem trzeba o tym wspominać, jeżeli mowa jest o europejskiej perspektywie Ukrainy, której Fico - jak powiedział - jest zwolennikiem.

Słowacki premier zapowiedział też, że ukraińskiemu premierowi powie, że jest przeciwnikiem członkostwa jego kraju w NATO, ponieważ uważa to za ryzyko wybuchu trzeciej wojny światowej. Fico ma także powtórzyć partnerom z Kijowa, że Ukraina nie będzie dostawać od Bratysławy żadnej broni pochodzącej ze słowackich arsenałów. Nie ma jednak problemów z dostawami o charakterze komercyjnym sprzętu produkowanego w niepaństwowych firmach. Fico podtrzymał też ofertę pomocy o charakterze humanitarnym, np. związaną z rozminowywaniem Ukrainy.

Fico powiedział w radiu publicznym w sobotę, że militarne rozstrzygnięcie konfliktu na Ukrainie nie istnieje, i zasugerował, że Ukraina będzie musiała oddać część swojego terytorium. „Musi dojść do jakiegoś kompromisu, który będzie bardzo bolesny dla obu stron. A na co oni czekają? Że Rosjanie opuszczą Krym, Donbas i Ługańsk? To nierealne” - dodał.

Orban: Stosunki między Słowacją a Węgrami nigdy nie były lepsze

Zdaniem premiera Orbana aktualne stosunki węgiersko-słowackie są wyjątkowo dobre, a cele obu państw pokrywają się „w 99 procentach”. Ponadto zaznaczył, że będzie ona jeszcze bardziej pogłębiona. Wcześniej Viktor Orban odnosił się także do kwestii wsparcia Ukrainy z budżetu UE.

Przyznał, że konieczne jest udzielenie pomocy Ukrainie, jednak jego zdaniem należy to zrobić w sposób, który nie zaszkodzi finansowo UE. Jego zdaniem przy przeznaczeniu 50 miliardów euro z budżetu UE „z góry” mogłoby sprawić, że fundusze, które mają być zapewnione również państwom członkowskim, trafią na Ukrainę.

„Jeśli chcemy stworzyć instrument finansowy dla Ukrainy, powinniśmy stworzyć go poza budżetem” - zasugerował.

Podkreślił, że Węgry nie chciałyby wspólnie zaciągać pożyczki, ale są gotowe zapewnić Ukrainie kwotę, która na nią spada z budżetu państwa. „Jeśli Bruksela zaakceptuje tę propozycję, Ukraina otrzyma pomoc spoza budżetu; jednak, jeśli tego nie zrobią, będę zmuszony do zatrzymania tego procesu” - stwierdził.

Kryzys relacji w V4?

Od razu rzuca się w oczy rozbieżność interesów Polski i Czech ze Słowacją i Węgrami. Dwa pierwsze państwa twardo stoją na stanowisku wspierania Ukrainy w jej walce z rosyjską agresją. Gorąco również wspierały rozszerzenie NATO o Finlandię i Szwecję, gdzie już stanowisko Węgier było i jest zdecydowanie odmienne. To sprawia, że relacje te będą zdecydowanie chłodniejsze, niż miało to miejsce jeszcze rok, czy dwa lata temu. Należy w tym wypadku brać pod uwagę także fakt, iż obecna ekipa rządząca w Polsce wywodzi się z innego środowiska politycznego, niż rząd węgierski, co z pewnością nie ułatwi relacji dwustronnych. Podobna kwestia tyczy się stosunków Budapesztu z Pragą.

Po zgodzie tureckiego parlamentu jedynym państwem, które nie ratyfikowało decyzji o szwedzkim członkostwie w NATO pozostały Węgry. Viktor Orban zaprosił we wtorek swojego szwedzkiego odpowiednika Ulfa Kristerssona do „negocjacji” w sprawie przystąpienia do NATO.