Izrael stawia na bezzałogowce. Od amunicji krążącej do dronów z działami laserowymi

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Izrael był i nadal pozostaje jednym z największych producentów szerokiej gamy typów BSP oraz technologii z nimi bezpośrednio lub pośrednio związanych. Według Sztokholmskiego Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem, izraelskie firmy odpowiadają za 41% sprzedaży BSP na światowym rynku. Maszyny te są eksportowane do wielu armii na świecie (do ponad 50 krajów), ale podobnie, jak inne systemy uzbrojenia powstałe w Izraelu mają przede wszystkim zasilać własne Siły Zbrojne (IDF) i odpowiadać na ich często dość specyficzne wymagania taktyczno-techniczne.

Bowiem polityka realizowana przez władze tego kraju zasadniczo sprowadza się do zapewnienia własnego bezpieczeństwa, rozwiązywanie na własną korzyść sporów terytorialnych i umacniania swojej pozycji na arenie międzynarodowej. Temu niepodporządkowana jest również taktyka zastosowania i rozwój kolejnych generacji BSP.

Według poglądów izraelskich BSP szczególnie przydatne są w wykonywaniu misji rozpoznawczych w różnej skali prowadzonych działań, przesyłania danych w czasie rzeczywistym do systemu dowodzenia każdego szczebla, prowadzenia walki radioelektronicznej (w tym prowadzenia identyfikacji częstotliwości roboczych stacji radiolokacyjnych i sprzętu naprowadzania dla systemów rakietowych przeciwnika), wykonywania precyzyjnych uderzeń na wybrane cele, zastosowanie jako cele fałszywe z imitacją emisji radiowych z samolotów bojowych oraz podczas realizacji misji transportowo-zaopatrzeniowych. Dla Izraela ma to szczególne znaczeni bowiem  dynamicznie zmieniająca się sytuacja na północy i południu kraju sprawia, że drony stają się nie tylko efektywnym, ale i tanim środkiem odpowiedzi na pojawiające się różne formy zagrożeń.

Ciągłe misje

BSP takie jak Hermes i Heron służą do monitorowania sytuacji w sąsiednich regionach należących do Syrii, w głębi Republiki Libańskiej oraz w Strefie Gazy. Niemal codziennie nad południową i centralną częścią doliny Bekaa w pobliżu granicy z Syrią wysyłane są co najmniej trzy takie aparaty. Prowadzone jest rozpoznanie obiektów należących do Sił Zbrojnych Syrii, Iranu, Federacji Rosyjskiej, proirańskich i prosyryjskich grup zbrojnych również działających na tym terenie. Dodatkowym zadaniem pozostaje oznaczenie celów i ocena wykonywanych ataków taktycznych przez Siły Powietrzne Izraela.

W zadaniach realizowanych nad Libanem i wodach wschodniego Morza Śródziemnego na zachód od libańskiego wybrzeża dominują misje kontrolne oraz rozpoznanie obiektów i ruchów wykonywanych przez szyicką organizację Hezbollah. Podobne misje realizowane są w przestrzeni powietrznej nad Strefą Gazy i Zachodniego Brzegu. Rozpoznaniu, namierzaniu i ocenie skutków ataku  podlegają obiekty i grupy Islamskiego Ruchu Oporu Hamas, Fatahu i innych antyizraelskich grup zbrojnych.

Nad samym terytorium Izraela wykonywane są loty szkoleniowe a oprócz tego by jeszcze w większym stopniu podnieść własne możliwości przeciwdziałania, regularnie prowadzone są ćwiczenia, gdzie częstymi scenariuszami pozostaje możliwy do zaistnienia konflikt z Iranem czy Hezbollahem w Syrii i Libanie lub Hamasem w Strefie Gazy. W nich rola i zadania stawiane przed BSP stale rosną. 

Do tego dochodzą misje realizowane nad wschodnim Morzem Śródziemnym wzdłuż wybrzeża Syrii, związane z monitorowaniem i rozpoznaniem działań rosyjskich sił zbrojnych pozostających w tym kraju. Tu zadania wykonują BSP Hermes-900 DCCOMPASS z częstotliwością 1-2 razy w miesiącu.

Wszelkie pozyskane dane są przesyłane do specjalnych centrów nadzorowania wykorzystanych BSP, a za pośrednictwem stworzonego systemu łączności cyfrowej również przekazywane są w czasie niemal rzeczywistym do stanowisk dowodzenia poziomu od strategicznego do nawet (gdy istnieje taka potrzeba) dowódcy plutonu włącznie. Ponadto wojsko ścisłe współpracuje z izraelską agencją bezpieczeństwa, której funkcjonariusze znajdują się przy jednostkach wysuniętych. A to z kolei pozwala na uzyskanie wyższego poziomu świadomości sytuacyjnej i zdolność do precyzyjnych uderzeń na cele, tuż przed ich operacyjnym wykorzystaniem ze strony przeciwnika.

Obecnie zasadnicze typy BSP wykorzystywane do realizacji wyżej wymienionych zadań to przede wszystkim przeznaczony do prowadzenia rozpoznania strategicznego Heron i Heron-TP, operacyjno-taktyczne Hermes-900 i Hermes-450 i taktyczne Searcher II.

Jak podaje armia to w okresie od listopada 2020 roku do września 2021 roku wykonano 3061 lotów z użyciem BSP Heron-1, 8 z wykorzystaniem Heron-TP,  25 z Hermes-450 oraz 16 z Searcher Mk II. W tym samym czasie Izraelskie Siły Zbrojne (IDF) przeprowadziły 55 operacji wojskowych na terenie Strefy Gazy, Libanu i Syrii. Przy czym należy zauważyć, że w 24 z nich wykorzystano BSP, w tym 21 razy jako element wsparcia prowadzonego rozpoznania i 3 razy do wykonywania uderzeń na wybrane cele. Ponadto w kwietniu 2021 roku odnotowano najwyższą intensywność użytkowania BSP co wynikało z nasilenia działań Hamasu i w konsekwencji prowadzenia w odpowiedzi operacji wojskowych przez Izraelskie Siły Zbrojne. Wówczas to wykonano 556 lotów a w marcu i kwietniu po 444.

Najwięcej zadań wykonywały BSP Heron-1 (Machatz-1) pochodzące z 30 Bazy Lotniczej (Palmakhim) Izraelskich Sił Powietrznych. Ich średni czas lotu wynosił 8 godzin i 30 min.

Główne trasy patrolowe wykonywane przez aparaty Heron-1 to akwen wschodniej części Morza Śródziemnego, terytorium Libanu, północna i centralna cześć obszaru Izraela, Wzgórza Golan i Strefa Gazy. Ten typ aparatu klasy MALE (Medium Altitude Long Endurance, średniego pułapu o dużej długotrwałości lotu) może przenosić szereg czujników, w tym głowice optoelektroniczne, systemy wywiadowcze (COMINT i ELINT) oraz różne radiolokatory, o łącznej masie do 250 kg. Oprócz prowadzenia rozpoznani (do 45 godzin, na wysokości do 10700 metrów)  jest on również zdolny do namierzania celów i przekazywania dokładnych koordynat dla systemów jego zwalczania.

W tym samy okresie znacznie zmniejszono wykorzystanie BSP Heron-TP. Ich średni czas lotu wynosił 5 godzin, a minimalny to zaledwie 1 godzina i 10 minut (maksymalny 7 godzin 50 minut). W ciągu dnia wykonywano nie więcej niż jeden lot tego typu aparatem. Ich zasadnicze trasy patrolowe obejmowały terytorium Libanu, Syrii, północnej i centralnej części Izraela oraz Strefy Gazy.

Heron-TP (Eitan) jest już zdolny do latania na wysokości do 14 000 metrów dzięki zastosowaniu pojedynczego silnika Pratt & Whitney Canada PT6-67A o mocy 900 kW (1200 KM). Sama długotrwałość lotu to ponad 30 godzin, a zasięg 300 km w przypadku łączności bezpośredniej z naziemną stacji kontroli (BLOS) i ponad 1500 km w przypadku łącza satelitarnego (SATCOM). Aparat wyposażono w system wykonujący automatyczne starty i lądowania (ATOL – Automatic Taxi-takeoff and Landing). Może on zabrać aż 2700 kg ładunku użytecznego i zapasu paliwa. W wersji WRE przeznaczony jest do wyłączania dużych obiektów systemu energetycznego, sieci Internetowej, łączności komórkowej, awaryjnych częstotliwości radiowych itp.

BSP Hermes-450 w tym czasie służyły wyłącznie do patrolowania terytorium własnego kraju, a  ich średni czas lotu wynosił ok. 3 godzin. Mogą one wykonywać loty w pełni autonomiczne lub być nadzorowane ze stanowiska naziemnego. Aparat ten może zostać również uzbrojony w dwie rakiety klasy powietrze-ziemia, jak np. AGM-114 Hellfire, Spike-ER oraz LAHAT (LAser Homing Attack Missle).

Maszyny takie są eksploatowane m.in. przez 161 eskadrę IAF stacjonującą w bazie lotniczej Palmachim. Z kolei ich główne trasy patrolowe to północna i centralna część Izraela, region Wzgórz Golan i Strefa Gazy.

Większe BSP Hermes 900 mogą przenosić ładunek użyteczny o masie do 350 kg a ich zapas paliwa umożliwia osiągnięcie długotrwałości lotu na poziomie 36 godzin. Dotychczas konstrukcja została zintegrowana z systemami rozpoznania różnego typu. Ten typ może przenosić cztery ppk Hellfire czy Spike lub dwie kierowane bomby lotnicze, np. GBU-12 Paveway-2 lub GBU-38 JDAM, a także pociski powietrze-powietrze AIM-92 Stinger.

Hermes-900 i Hermes-450 mogą być sterowane z tej samej stacji naziemnej, korzystać z tych samych systemów komunikacji i podobnego sprzętu naziemnego. Metody ich sterowania i konserwacji na ziemi są również zunifikowane, co pozwala na pracę tym samym operatorom i technikom dla obu typów.

Rozpoznawczy Searcher Mk II wykonywał zadania w obszarze własnej przestrzeni powietrznej, nad Libanem i wokół wód wschodniego Morza Śródziemnego. Średni czas ich lotu to ok. 6 godzin. Przy czym należy zauważyć, że minimalny czas lotu tego typu aparaturą wynosił już 3 godziny 10 minut a maksymalny ponad 9 godzin.

Searcher Mk II to wielozadaniowy taktyczny system bezzałogowy charakteryzujący się wieloma konfiguracjami misyjnymi w tym m.in. radarów SAR/GMTI, integracji systemów rozpoznania radioelektronicznego COMINT i ESM czy rozpoznania obrazowego z wykorzystaniem zaawansowanych głowic optoelektronicznych.

Podsumowanie

Obecnie dla IDF BSP stały się zatem kluczowym elementem systemu prowadzonego rozpoznania/monitoringu oraz wykonywania zadań specjalnych przez Siły Powietrzne Izraela i nie tylko. Na taki stan pozawala przede wszystkim szeroka gama wykorzystywanych modeli, ale też modułowość ich konstrukcji (wymagana przez IDF), zapewniająca szybkie dostosowanie do wykonywania specyficznych rodzajów misji. Aktualnie IDF ma do dyspozycji znaczną liczbę BSP  – od mikrominiaturowych, ważących 300 g, dronów Gotset, które mogą być wystrzeliwane z ręki i są w służbie w strukturach rozpoznawczych i zmotoryzowanych pododdziałów piechoty do największego Herona-TP.

Dość intensywnie rozwijane są uderzeniowe drony, zdolne do niszczenia celów w trybie patrolowania. Obecnie eksploatowane są maszyny tego typu takie jak Harop, seria Hero (30, -70, -120, -250, -400, -900) oraz Orbiter-1K.

Jedną z najnowszych maszyn jest Green Dragon, nowy rodzaj amunicji patrolowej przeznaczony dla IAF i sił specjalnych. System może razić i rozpoznawać cele na odległość około 50 km. Ten BSP charakteryzuje się niezwykle wysoką celnością – prawdopodobieństwo kolistego odchylenia  przy uderzeniu w cel nie przekracza 1 metra. Unikalne połączenie cichej pracy, długiej żywotności i wysokiej celności sprawia, że Green Dragon pozostaje odpowiednią bronią do wykorzystania w operacjach specjalnych.

Również najnowsza struktura etatowa batalionów piechoty zmotoryzowanej i artylerii przewiduje obecność oddzielnego plutonu dronów, w skład którego wchodzi sześć aparatów Skylark.

BSP są ekonomiczniejsze w procesie ich pozyskania i eksploatacji niż załogowe statki powietrzne a przy tym zapewniają większe bezpieczeństwo. Szczególnie, gdy mowa jest o realizacji czasem dość specyficznych i tajnych zadań. Chociaż zdaniem izraelskich ekspertów przyszłość należeć będzie do jednej konstrukcji, zdolnej do wykonywania jeszcze szerszej palety zadań.

Użycie BSP podczas kolejnych operacji pozwoliło stworzyć kompleks szerokiego rozpoznania technicznego, walki elektronicznej i naprowadzania uzbrojenia na wybrane cele. Ponadto dowódcy różnego szczebla zaczęli otrzymywać dane z pola walki w skali zbliżonej do czasu rzeczywistego oraz zostały opracowane kwestie taktycznego użycia dronów. Dziś efektywność tego systemu jest stale podnoszona, m.in. z wykorzystaniem sztucznej inteligencji czy broni laserowej instalowanej na pokładach BSP.