Kolejne problemy z Leopardami 1 dla Ukrainy [KOMENTARZ]

Wiosną 2023 roku duński minister obrony Troels Lund Poulsen zapowiedział przekazanie pierwszej partii czołgów Leopard 1 (z łącznej puli około 100 sztuk) na Ukrainę na początek maja. Koszty związane z ich wykupieniem, remontem, szkoleniem miały pokryć Niemcy, Dania oraz Holandia. Z czasem pula wozów zwiększyła się do ponad 130 (obecnie wynosi już ponad 200) jednak dostawy pierwszych sztuk na Ukrainę przeciągały się aż do lipca. Wtedy to dostarczono do Kijowa … raptem 10 egzemplarzy. Miesiące mijały i przynosiły kolejne niespodzianki dotyczące Leopardów 1A5/A5DK dla Ukrainy. Jedną z nich była informacja o szkoleniu załóg, do którego konieczne było wypożyczenie egzemplarzy muzealnych. Miały one okazać się w lepszym stanie technicznym niż 100 czołgów składowanych przez wiele lat w magazynach należących do Flensburger Fahrzeugbau Gesellschaft (FFG).

We wrześniu ubiegłego roku doszło nawet to sytuacji, w której Ukraina nie przyjęła 10 egzemplarzy czołgów z racji na ich zły stan techniczny. Powodem odrzucenia przez Ukraińców czołgów miał być fakt, że zostały on wyeksploatowane w trakcie szkolenia ukraińskich załóg i nie zostały one poddane ponownym remontom. W międzyczasie udało się dostarczyć za sprawą polskiego Stowarzyszenia Strzelecko Kolekcjonerskiego Trzy Twierdze jeden egzemplarz Leoparda 1A5BE. Mamy czerwiec 2024 roku i obecnie Ukraina otrzymała dotychczas 40-50 Leopardów 1A5/A5DK z łącznej puli obiecanych jej w ramach kolejnych pakietów wsparcia 205 wozów w wersji A5/A5DK/A5BE. Dlaczego proces remontów tak długo trwa i do Kijowa po ponad roku od ogłoszenia dostaw nie dotarło nawet 50% z pierwotnie zapowiadanych 100 sztuk tych zimnowojennych czołgów?

Kolejne odpowiedzi przynosi duński serwis DR Nyheder. Wskazuje on na bazie informacji z dokumentów tamtejszego ministerstwa obrony, że dużym hamulcowym w procesie przekazywania Ukrainie czołgów był niemiecki przemysł zbrojeniowy. Zakładane przez niego terminy realizacji remontów były nieadekwatne do tego, co miało miejsce. Głównym powodem miały być opóźnienia w dostawach wyremontowanych wież czołgów od koncernu KMW (obecnie KNDS Deutschland). Wiele problemów miały sprawiać komputery balistyczne odpowiedzialne za proces strzelania z czołgu przy użyciu różnego typu amunicji. W przypadku innych wozów miały one posiadać niekompletne lufy, ponieważ brakować im miało…. hamulca wylotowego? To jest bardzo zastanawiające, ponieważ czołgi te po prostu go nie mają, więc zapewne chodzi o tutaj o inny element uzbrojenia głównego. Sęk w tym, że nawet w przypadku braku lub uszkodzenia takich elementów jak przedmuchiwacz lufy czy czujnik jej ugięcie dalej możliwe jest prowadzenie strzelania, chociaż w trudniejszych warunkach.

Problem z wydajnością remontów poniekąd może być spowodowany także niewydolnością niemieckiego przemysłu spowodowaną dekadami cięcia zamówień i zdolności, co teraz przekłada się na „zapchanie” całego procesu. Kolejne zamówienia na remonty, modernizację czy produkcję powodują, że do niektórych zadań po prostu nie ma możliwości oddelegować wystarczającej liczby pracowników. Co więcej, nowe kontrakty z np. niemieckimi ministerstwem nie są na tyle duże, aby gwałtownie zwiększyć zdolności produkcyjne na podstawie złożonych zamówień. Tym samym proces remontów Leopardów 1 jest utrudniony, pomijając wiele innych problemów jak dostępność części zamiennych. Te zresztą były już wcześniej skupowane na potrzeby remontów pojazdów wsparcia wykorzystujących tożsame podwozie jak Bergepanzer 2 lub WiSENT 1.

Wracając jednak to danych dostarczonych przez duński serwis, wskazuje on ponownie na występowanie awarii w teoretycznie wyremontowanych czołgach. Do września 2023 r 18 z 20 dostarczonych Ukrainie pojazdów miały mieć mniejsze usterki. W przypadku dwóch pozostałych mowa o poważnych problemach technicznych. Właśnie wtedy Ukraina zdecydowała o odrzuceniu kolejnej partii czołgów. To oczywiście może wskazywać na różne przyczyny lub wystąpienie wszystkich jednocześnie. Mowa tutaj o m.in. kiepskiej jakości pracach remontowych, przeoczeniu części usterek, niskiej trwałości podzespołami lub słabej kulturze technicznej ukraińskich załóg. W ostatnim przypadku ma to znaczenie, ponieważ szkolenia żołnierzy do serwisu Leopardów 1 ruszyły później, niż samych załóg.

Problemy mają występować z układami hydraulicznymi i elektrycznymi, a prace remontowe mają być prowadzone w taki sposób, że wiele czołgów teoretycznie wydających się na gotowe do wysyłki stoi pod plandekami na poligonie wojskowym w Klietz. To właśnie tam odbywa się szkolenie ukraińskich czołgistów oraz obsługi technicznej. Duńczycy chcieli zaoferować swoją pomoc w procesie remontów Leopardów, m.in. wysyłając swoich mechaników znających jeszcze te maszyny, jednak ze strony Niemiec brakowało odzewu przez długi czas. Zmiana nastąpiła dopiero na przełomie tego roku, kiedy to przyjęto dodatkową pomoc. Efektem tego było wysłanie do końca maja na Ukrainę łącznie 40 (może 50) Leopardów 1A5/A5DK. Według ministerstwa obrony Danii dotychczas wyremontowano około 90 czołgów, jednak część (aż 40-50 sztuk) pozostaje na terenie jednostki w Klietz i jest wykorzystywana w procesie szkolenia załóg i techników. Jak widać było na jednym ze zdjęć z bazy, wiele z nich znajdowało się pod plandekami, zatem informacja o wykorzystywaniu ich do szkolenia może być niepełna.

Decyzja o pozostawieniu kilkudziesięciu maszyn do szkolenia miała zostać podjęta w porozumieniu ze stroną ukraińską oraz przemysłową. Niemniej zakładając, że dotąd 90 czołgów zostało wyremontowanych, to dalej rezonuje to z zapowiedziami duńskiego ministra obrony o wysłaniu Ukrainie do końca ubiegłego roku 70-100 pojazdów. Mówimy wszak tutaj nie o konstrukcji będącej czymś przełomowym lub po prostu dobrej na ukraińskie potrzeby jak Leopard 2A4, tylko pojazdach przestarzałych pod wieloma względami. Mimo otrzymywania pomocy w remontach od duńskich mechaników przez pewien czas (może nawet do teraz), to dalej Ukraina otrzymała według niemieckich danych jedynie 40 z 90 wyremontowanych wozów. Dostawy odbywają się po 10 egzemplarzy, zatem nie pozwalają nawet na skuteczne zgrywanie jednostek. Skąd zatem pojawia się w tym artykule liczba 50 sztuk? Ponieważ nie wszystkie zadeklarowane dla Ukrainy Leopardy 1 są dostarczane z niemiecką pomocą, więc nie pojawiają się w statystykach tamtejszego ministerstwa dotyczących pomocy dla Ukrainy. Tym samym autor pozwala sobie na zostawienie marginesu błędu.

Podsumowując, wspomniana Dania, Niemcy i Holandia przeszacowały możliwości dostaw na Ukrainę przestarzałych czołgów Leopard 1A5/A5DK, o czym boleśnie dowiedział się Kijów. Względem planów początkowych nastąpiło wielomiesięczne opóźnienie, które zapewne raczej nie zniknie przez już występujące problemy z częściami zamiennymi. Obecnie według założeń na Ukrainę pojechać ma przynajmniej 205 Leopardów 1A5/A5DK/A5BE, zatem ich przywrócenie do sprawności i utrzymanie tego będzie olbrzymim wyzwaniem. Czy uda się to wykonać, patrząc na dotychczasowe perypetie związane z pracami nad dotychczas 90 egzemplarzami? Autor ma co do tego duże wątpliwości. Jednym z rozwiązań tego problemu byłoby poszukanie wsparcia w naprawach u dwóch największych użytkowników Leopardów 1, czyli Turcji i Grecji. Te jednak z racji na własne potrzeby mogą nie być skore do użyczania swoich zapasów części zamiennych, chociaż mogłyby być chętne do wysłania odpowiedniego personelu. Jak dalej potoczy się los Leopardów 1 dla Ukrainy? Czas pokaże.