Jak Ukraina walczy na tyłach

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Aby dowódcy niemal każdego szczebla mogli skutecznie realizować stawiane im i wynikłe z bieżącej sytuacji zadania powinni posiadać w czasie rzeczywistym wiarygodne dane o możliwościach wsparcia logistycznego. Ma to oczywiście na celu sprawne i efektywne planowanie własnych działań w tym i rozmieszczenia systemu ich wsparcia.

Oczywiście istotne tu pozostaje wcześniejsze stworzenie niezbędnych zapasów materiałowych, właściwe planowanie wsparcia logistycznego, terminowe określanie wymaganych potrzeb oraz rozmieszczenie odpowiednich sił i środków wraz z utrzymaniem ich w gotowości do wsparcia walczących wojsk.

W kierownictwie SZ Ukrainy dąży się również do stworzeniem takich warunków, aby zapewnić terminowe i wysokiej efektywności wykorzystania zaplecze zaopatrzeniowe dla walczących wojsk w ramach tzw. koncepcji logistyki ukierunkowanej. Dlatego nastąpiło już wcześniej przejście na standardy logistyczne obowiązujące w NATO. W 2022 roku Ukraina w ramach reformy systemu zamówień wojskowych rozpoczęła przejście na zautomatyzowany system kontroli ACS „Logfas" w celu zapewnienia rachunkowości i logistyki na zasadach obowiązujących w ramach sojuszu. ACS przyczynia się do znacznego skrócenia czasu planowania, a także zwiększa szybkość wymiany planów i meldunków wsparcia logistycznego nie tylko pomiędzy jednostkami strukturalnymi SZ Ukrainy, ale także ze strukturami sojuszu.

Jak to działa w Pakcie Północnoatlantyckim

W ramach NATO istnieją odpowiednie wytyczne i programy, które określają, że osiągnięcie przewagi nad każdym przeciwnikiem możliwe jest poprzez realizację szeregu wymogów operacyjnych i strategicznych, w tym Koncepcji Logistyki Celowej oraz Logistyki Sił Zbrojnych Inicjatywy przyszłości. Zgodnie z nimi obiekty logistyczne są ze sobą połączone poprzez jednolitą sieć logistyczną - system połączonych węzłów logistycznych, działań, organizacji i obiektów, a także wszystkich zintegrowanych połączeń w ramach wojsk sojuszniczych. Taki system (z pewnymi modyfikacjami)  funkcjonuje w NATO od 1995 roku. Opiera się on na opracowaniu i wykorzystaniu zautomatyzowanego systemu kierowania (ACS) zaplecza Sił Sojuszniczych NATO „Logfas" (Logistic Functional Area Services) w celu planowania i prowadzenia sojuszniczych operacji logistycznych w tym z państwami sprzymierzonymi. System zapewnia wizualizację pola walki wraz z mapą obszaru operacyjnego, tworzy jednolity obraz sytuacji operacyjno-taktycznej na tyłach oraz dostarcza niezbędnych danych do wyliczenia i określania przyszłego zapotrzebowania na paliwa i smary, amunicję i sprzęt, niezbędne systemy uzbrojenia i wsparcia, a także ilości żołnierzy.

Z wykorzystaniem systemów śledzenia zautomatyzowany system kontroluje położenie wozów bojowych i pojazdów wojskowych czy planuje i wyznacza trasy przerzutu konwojów zaopatrzeniowych. Aplikacja ACS „Supply Management" pozwala efektywnie zarządzać dystrybucją zasobów, ponieważ śledzi nie tylko położenie pojazdów, ale także zasięg przewożonych nimi towarów, wskazuje na mapie współrzędne baz i punktów zaopatrzenia, a także wykaz i ilości składowanych zapasów. Po podsumowaniu tych danych za bieżący okres czasu i ich skorygowaniu, powstają raporty o stanie możliwości wsparcia logistycznego, które są podstawą do planowania dostaw i uzupełniania materiałów eksploatacyjnych.

W dokumentach sprawozdawczych o stanie zaplecza pakiet oprogramowania MS Excel służy do wykonywania obliczeń dynamicznych, graficznej prezentacji aktualnego stanu oraz wypełniania arkuszy kalkulacyjnych do raportowania dla poszczególnych jednostek wojskowych i oddziałów. ACS daje również szereg innych możliwości, w tym kalkulację i wizualizację aktualnego i przewidywanego potencjału bojowego poszczególnych formacji/oddziałów wojskowych. Odpowiednia aplikacja programowa systemu pozwala dowódcom na szybką ocenę ich zdolności bojowych (w perspektywie czasowej do czterech dni) z uwzględnieniem przydzielonych im zadań, możliwości podległych oddziałow/pododdziałów oraz aktualnego stanu zasobów materialnych i technicznych (przede wszystkim paliwa, amunicji, uzbrojenia i sprzętu wojskowego) oraz dostępną ilość żołnierzy. ACS generuje również alerty (tekstowe lub dźwiękowe) dla dowództwa o krytycznych poziomach zaopatrzenia i automatycznie dostarcza raporty o wymaganych zapasach.

System Logfas oparty jest na infrastrukturze informacyjno-komunikacyjnej wykorzystującej szereg usług - Standard Workplace Services, w tym Network Services, Desktop Services, Windows Platform Services, CoreGIS, Active Directory, Symbology Server, Track Management oraz COP Management Services.

Składnikami ACS „Logfas" są następujące moduły i systemy:

• moduł zarządzania bazą danych LDM (LOGFAS Data Management Module) przeznaczony jest do zarządzania formacjami wojskowymi (organizacja sił, środków, ich podporządkowanie, określanie rezerw logistycznych, tworzenie wymagań itp.);
• moduł zarządzania danymi geograficznymi GEOMAN (Geographical Data Management Module) służy do wyświetlania informacji geograficznych (kartograficznych) z wykorzystaniem między innymi otwartych źródeł (Open Street Map, Google Maps itp.). Ten moduł może być używany niezależnie i przekazywać innym modułom systemu informacje o portach morskich i lotniczych, mostach, drogach i sieci kolejowej oraz ich właściwościach (przepustowość, rodzaj pokrycia itp.);
• moduł zarządzania bazą danych/menedżera połączeń LCM (LOGFAS Connection Manager Module);
• moduł SDM (Supply Distribution Module), który służy do weryfikacji i modelowania planowanego wsparcia logistycznego;
• moduł SPM (Sustainment Planning Module) służy do planowania operacyjnego wsparcia logistycznego jednostek w trakcie operacji, a także długoterminowego zaopatrzenia zaplecza oraz analizy trwałości istniejących centrów logistycznych;
• moduł CORSOM (Coalition Reception, Staging and Onward Movement) „recepcja, rozmieszczenie i dalszy ruch sił sojuszu" służy do wydajniejszego planowania w czasie rzeczywistym, monitorowania i dalszego przemieszczania sił i zasobów podczas ich rozmieszczania, z uwzględnieniem alternatywnych trasy z miejsc załadunku do miejsc docelowych;
• moduł LOGREP (Logistic Reporting Tool) przeznaczony jest do analizy map i sieci, tworzenia standardowych raportów o dostępnych zapasach dostaw oraz zarządzania nimi;
• system ADAMS (Allied Deployment and Movements System) służy do koordynowania różnych krajowych planów rozmieszczenia w ramach prowadzonych operacji koalicyjnych oraz sporządzania szczegółowego planu z informacjami o tym, co, gdzie, kiedy i w jaki sposób przemieszczane są siły i środki;
• system optymalizacji zasobów dowodzenia ACROSS (Allied Commands Resource Optimization Software System) jest podsystemem informacyjnym wspomagającym proces podejmowania decyzji podczas planowania zapasów obowiązkowych krytycznych dla działań bojowych. Składa się ze wspólnej bazy danych (LOGBASE) oraz modeli zużycia amunicji dla sił przeciwlotniczo-przeciwrakietowych ADMEM (Air Defence Munitions Expenditure Model), wojsk lądowych LEMEM (Land Forces Equipment and Munitions Expenditure Model), marynarki wojennej MAARMEM (Maritime Munitions Expenditure Model) oraz amunicji powietrze-ziemia AGMEM (Air-to-Ground Munitions Expenditure Model). Te modele matematyczne, po otrzymaniu danych o przeciwniku, mogą symulować optymalne zużycie amunicji potrzebnej do zadania przeciwnikowi maksymalnych uszkodzeń przy minimalnym wymaganym poziomie ich kosztu;
• moduł EVE (Effective Visual Execution) wspiera realizację operacji wdrożeniowych i zapewnia wizualizację ruchu towarów, a także ustala priorytety i koordynuje ich przemieszczanie i transport.

Ukraińskie zmiany

Przejście SZ Ukrainy na standardy logistyczne NATO rozpoczęło się pod koniec 2015 roku. W 2018 roku przyjęto uchwały nr 560, 772, 1208, a kolejno zastępca Szefa Sztabu Generalnego, Szef Głównego Departamentu Logistyki przedstawił wyniki wprowadzanych zmian w latach 2019-2020.

Organ Kwatery Głównej NATO ds. Konsultacji, Dowodzenia i Kontroli umieścił Ukrainę na liście krajów, które korzystają ze zintegrowanego zestawu systemów oprogramowania opracowanych w celu wspierania „Logfas" ACS. W 2019 roku osiągnięto porozumienie w sprawie wprowadzenia systemu kontroli logistycznej sił sojuszniczych NATO „Logfas" w SZ Ukrainy. Odpowiednia umowa licencyjna weszła w życie z dniem jej podpisania przez strony na okres pięciu lat. W celu dopełnienia niezbędnych procedur oprogramowanie zostało przekazane do dalszego użytku Departamentowi Rozwoju Automatyki SZ Ukrainy.

Ogólny system utrzymania SZ Ukrainy został zbudowany na ramach regulacyjnych Sił Sojuszniczych NATO przy użyciu terminu „linia wsparcia", co oznacza gromadzenie i dystrybucję zasobów logistycznych między poszczególnymi formacjami wojskowymi.

Planując działania, dowództwo określa liczbę dni potrzebnych na dostarczenie oddziałów/pododdziałów, a także dystrybuowane między nimi zaopatrzenia. Jednocześnie jeden dzień zużycia zasobów jest podstawową jednostką obliczeniową, ustalaną z uwzględnieniem rodzaju operacji i planów dowodzenia.

Pierwsza linia wsparcia, przewidziana na 2 dni, to zaplecze  do wsparcia oddziałów  w oparciu o ich tabele obsady oraz posiadanego uzbrojenia czy innego sprzętu wojskowego lub wsparcia działań. Druga linia wsparcia (3 dni) to zasoby jednostek tyłowej brygady, których zasięg uzależniony jest od zaopatrzenia określonego typu wojsk (lądowych, powietrznych i morskich) oraz charakterystyki teatru działań. Odbywa się to na poziomie taktycznym w ramach którego utrzymanie zależy od zaplecza operacyjnego w teatrze działań i warunków określonych w planowaniu na poziomie operacyjnym.

Trzecia linia (15 dni, poziom operacyjny) to zasoby logistyczne udostępniane formacjom wojskowym w trakcie działań na teatrze. Z reguły na tym poziomie bazy materiałowe zawierają do 50% wszystkich zapasów na planowany dzień realizacji misji. Głównym zadaniem tej linii wsparcia jest uzupełnienie zapasów drugiej linii wsparcia logistycznego tyłowej brygady (zapasami na trzy dni).

Czwarta linia (10 dni, poziom strategiczny) to zasoby znajdujące się w punktach stałego rozmieszczenia, zaopatrzenie cywilne, a także przetransportowane zapasy, które nie dotarły jeszcze do obszaru wspólnych działań.

Zintegrowany system logistyczny dla teatru (strefy operacyjnej) wykorzystuje dwa „systemy" zaopatrywania formacji wojskowych. System „push" - zapasy są stale wysyłane w określonych ilościach i określonych godzinach oraz do określonych miejsc. W takim przypadku nie ma potrzeby wstępnego składania zamówienia, ponieważ tempo zużycia zapasów jest z góry znane z dużym prawdopodobieństwem na podstawie średnich dziennych wskaźników zużycia. System „pull" - oddziały określają kolejność niezbędnego asortymentu z uwzględnieniem rzeczywistych potrzeb. Jest to stosowane w przypadku zasobów o wysokim poziomie niepewności popytu i niskich wolumenach.

Przemieszczanie sprzętu i materiałów odbywa się etapami:

• etap pierwszy - przeniesienie zasobów logistycznych z obszarów stałego rozmieszczenia do miejsc załadunku APOE/SPOE (Embarkation/Seaport of Embarkation) - odpowiedzialność spoczywa na kierownictwie, któremu podporządkowane są siły i środki w obszarach stałego rozmieszczenia;
• etap drugi - przejście z miejsc załadunku do portów (lotnisk) rozładunku - obszar odpowiedzialności struktur NATO;
• etap trzeci - przyjęcie, rozmieszczenie i dalsza dystrybucja.

Po przybyciu na teren (strefę) wspólnych działań, zostają one rozlokowane w rejonie koncentracji, a środki (sprzęt) w rejonie oczekiwania MA (Marshalling Area). Potem jest ruch jednostek wojskowych i ruch sprzętu aż do spotkania w SA (Staging Area). Następnie jednostki wojskowe wraz ze sprzętem i materiałami przemieszczają się w miejsca rozmieszczenia AA/FD (Assembly Area/Final Destination). W przypadku braku możliwości dotarcia do „punktu zbiorczego" w jednym przejściu, postój odbywa się w Centrum Obsługi Konwoju, CSC (Convoy Support Centre). Dowódca w rejonie działań ma status starszego dowódcy i ma prawo wydawania rozkazów i rozkazów jednostkom przechodzącym przez obszar jego odpowiedzialności, w tym kierowania wspólną grupą wsparcia logistycznego.