Wsparcie geoprzestrzenne po Ukraińsku [ANALIZA]

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Doskonała znajomość obszaru prowadzonej walki była i jest nadal ważna dla poszczególnych dowódców (każdego szczebla dowodzenia), jak i pojedynczych żołnierzy. I choć obecnie wszyscy oni mogą korzystać z nowoczesnego sprzętu do pozycjonowania w postaci precyzyjnych odbiorników nawigacji satelitarnej  czy systemów inercyjnych to „stara" mapa nadal zajmuje ważne miejsce w procesie prowadzenia planowania i kierowania operacjami militarnymi.

Znajomość terenu i towarzyszących mu uwarunkowań zawsze wywierała istotny wpływ na możliwości i sposoby prowadzenia działań bojowych (obecnie również misji stabilizacyjnych, pokojowych czy prowadzonych działań humanitarnych).

Z kolei umiejętność szybkiego pozyskiwania informacji o terenie prowadzonych działań, ich gromadzenie, aktualizacja, a przede wszystkim właściwe wykorzystanie daje dla każdego szczebla dowodzenia jeden z najważniejszych atutów w uzyskaniu przewagi nad przeciwnikiem czy właściwym zrealizowaniu stawianych zadań. Z drugiej strony właściwa/trafna ocena uzyskanych danych z systemów rozpoznania geoprzestrzennego i ich umiejętne wykorzystanie świadczyć będzie o zdolnościach decyzyjnych poszczególnych struktur dowodzenia.

Nowa struktura

Służbę Wsparcia Geoprzestrzennego (topograficznego i geodezyjno-nawigacyjnego) utworzono w 2021 roku, w ramach komponentu wsparcia Sił Zbrojnych Ukrainy. Powstała ona na bazie wcześniej funkcjonującej służby topograficznej. Zamiarem było dostosowanie dotychczasowego systemu wsparcia topograficznego i geodezyjnego do standardów istniejących w ramach NATO.

Jednocześnie przyjęto nową doktrynę dotyczącą rozwoju wsparcia geoprzestrzennego (topogeodezyjnego i nawigacyjnego). Zgodnie z nią do głównych zadań stawianych przez nową służbę zaliczono:

• tworzenie i gromadzenie informacji geoprzestrzennych, w tym map topograficznych, zdjęć satelitarnych i cyfrowych modeli terenu samej Ukrainy i innych krajów;
• zapewnienie tych danych dla Sił Zbrojnych Ukrainy w czasie pokoju i prowadzonych działań militarnych;
• wykonanie prac specjalnych w zakresie katasteru i zagospodarowania terenu należącego do Ministerstwa Obrony.

Głównym organem odpowiedzialnym za wsparcie geoprzestrzenne jest Centralny Zarząd Wojskowej Topografii i Nawigacji mający siedzibę w Kijowie. Poszczególne jednostki wsparcia geoprzestrzennego podlegają jego szefowi.

W skład elementów bezpośrednio podporządkowanych wchodzi:

• 16.Centrum Planowania i Kontroli Wsparcia Nawigacyjnego (zlokalizowane w Kijowie), do którego zadań należy analiza i gromadzenie informacji nawigacyjnych;
• 13.Centrum Fotogrametryczne (mieszczące się w Odessie), które zajmuje się analizą zdjęć satelitarnych i lotniczych, sporządza cyfrowe (elektroniczne) mapy topograficzne i specjalne oraz trójwymiarowe modele terenu;
• 115.Centrum Kartograficzne (osiedle Kotsubynske), którego głównym zadaniem jest prowadzenie cyfrowego banku danych kartograficznych i geodezyjnych obszaru Ukrainy i innych krajów;
• 8.Centrum Redakcyjno-Wydawnicze (Kijów), realizujące funkcje redakcyjno-techniczne związane z składaniem i produkcją wyrobów kartograficznych, gromadzeniem i analizą danych o dostępności materiałów kartograficznych i bieżących potrzeb, a także zaopatrywaniem jednostek wojskowych, obrony cywilnej w materiały kartograficzne i  do transkrypcji nazw geograficznych;
• 64.Centrum Topogeodezyjne (Szepetowka) i 161.Centrum Topogeodezyjne (Czerniowce), wykonujące zadania związane z aktualizacją i niezwłoczną korektą map topograficznych zgodnie z najnowszymi danymi pozyskiwanymi z terenu, a także z rozwojem państwowych i specjalnych sieci geodezyjnych.

Wyżej wymienione pododdziały wsparcia geoprzestrzennego wykonują zadania związane z tworzeniem i przechowywaniem map topograficznych i specjalnych, katalogów współrzędnych punktów geodezyjnych oraz zaopatrują w nie dowództwa poszczególnych rodzajów wojsk.

Szkolenie i wyposażenie

Szkolenie oficerów i specjalistów Służby Wsparcia Geoprzestrzennego odbywa się w Instytucie Wojskowym Kijowskiego Uniwersytetu Narodowego im. Tarasa Szewczenki. Na specjalnie w tym celu utworzonym wydziale systemów i technologii geoinformacyjnych prowadzone są wykłady z zakresu zabezpieczenia topograficznego i geodezyjnego, obsługi topogeodezyjnej wojsk, podstaw wsparcia nawigacyjnego armii, rozpoznania geoprzestrzennego, wykonywania specjalnych zdjęć i topografii wojskowej.

Również w oparciu o bazę dydaktyczno-laboratoryjną instytutu organizowane są krótkoterminowe kursy szkoleniowe dla specjalistów wojskowych i rezerwistów z zakresu systemów i technologii geoinformacyjnych. 

Oprócz wykonywania bieżących zadań Służba Wsparcia Geoprzestrzennego nadzoruje wprowadzenie w jej obszarze działalności standardów obowiązujących w krajach NATO. Chodzi tu głównie o przejście na narzędzia programowe do tworzenia i przetwarzania GUI stosowane w ramach sojuszu.

Jako główne narzędzie wybrano oprogramowanie ArcGIS amerykańskiej firmy ESRI, które to jest systemem geoinformacyjnym stosowanym na poziomie korporacyjnym. Planowane jest również osiągnięcie zgodności całego przechowywanego GUI (jego struktury, formatu i zawartości danych, protokołów dostępu do danych, implementacji usług sieciowych) ze standardami przyjętymi w Sojuszu Północnoatlantyckim.

Ponadto, w celu zwiększenia poziomu interakcji operacyjnej z sojuszniczymi i zaprzyjaźnionymi Siłami Zbrojnymi, opracowano wytyczne mające na celu dostosowanie symboli i granic map topograficznych i specjalnych do standardów obowiązujących w NATO.

Z kolei w zakresie wyposażenia technicznego systematycznie wprowadza się do eksploatacji zachodnie przyrządy pozycjonowania satelitarnego i do pomiarów geodezyjnych (m.in. firmy Sokkia) oraz nowoczesne cyfrowe systemy fotogrametryczne Delta.

Wyposażenie specjalistyczne obejmuje wszelkiego rodzaju instrumenty pomiarowe, nowoczesny sprzęt geodezyjny (teodolity, tachimetry elektroniczne, niwelatory, dalmierze geodezyjne i precyzyjne odbiorniki GPS). Ponadto są stacje graficzne i fotogrametryczne, maszyny do druku offsetowego (do wytwarzania map), naświetlarki i kopioramy, mobilne pracownie analityczne i dystrybucyjne. Nowością są BSP przeznaczone do wykonywania pomiarów fotogrametrycznych z niskiego pułapu.

Są również wykorzystywane własne rozwiązania wsparcia nawigacji satelitarnej, takie jak Basalt K, powstałe z uwzględnieniem obowiązujących norm światowych. Jednocześnie dużą wagę przywiązuje się do podniesienia praktycznych umiejętności geoprzestrzennych w ramach udziału geodetów wojskowych w misjach międzynarodowych, prowadzonych w Iraku, Afganistanie i Kosowie oraz w trakcie wymianie doświadczeń z sojusznikami.

Przykładowo w lipcu 2021 roku w ramach kanadyjskiej misji szkoleniowej UNIFIER na Ukrainie odbyło się spotkanie przedstawicieli Sił Zbrojnych obu krajów w celu zidentyfikowania perspektywicznych obszarów współpracy w zakresie topografii wojskowej. Przedstawiciele obu stron dyskutowali o możliwości podjęcia szkolenia ukraińskich żołnierzy na mapach topograficznych z wykorzystaniem wojskowego systemu odniesienia siatki - MGRS (Military Grid Reference System).