Bomby szybujące z UMPK. Narastający ukraiński problem

Strata dwóch wyrzutni M901 systemu Patriot jest efektem właśnie podciągnięcia bliżej linii frontu baterii lub dywizjonu Patriot, który odpowiadał zapewne za część wcześniejszych zestrzeleń Su-34. Strona ukraińska mówi otwarcie o skokowym wzroście aktywności i skuteczności taktycznego lotnictwa WKS, jako poważnym frontowym problemie. Przykładowo 18 marca wiceminister obrony gen. Iwan Hawryluk informował, że tylko w ciągu pierwszych 77 dni br. Rosjanie mieli zrzucić na pozycje ukraińskie ponad 3,5 tys. bomb lotniczych – 16 razy więcej niż w 2023 r.

Ukraiński problem z zastosowaniem bomb z UMPK jest więc wielowątkowy

Po pierwsze rosnąca ilość spadających bomb

Seryjna produkcja modułów UMPK spowodowała, że konwersja starych bomb FAB na FAB z UMPK ma charakter masowy, a zatem rośnie intensywność zastosowania bomb z UMPK na froncie, są dni, gdy zrzucanych jest ponad 100-120 bomb na dobę.

Problem stał się na tyle poważny, że od pewnego czasu ukraiński serwis „Monitor”, obserwujący aktywność lotnictwa rosyjskiego, zwłaszcza dalekiego zasięgu, oraz ataki dronowo-rakietowe na Ukrainę, podaje również ilość dobową zastosowanych bomb z UMPK (vide aneks). Są to rzecz jasna dane ukraińskie, ale dają wyobrażenie o skali uderzenień bombowych, z relatywnie bezpiecznego dystansu kilkudziesięciu kilometrów, a co więcej pokazują tendencję wzrostową.

I tak dla przykładu, w aneksie, przywołano dane liczbowe wskazujące ilości zastosowanych dobowo bomb z UMPK w marcu. Z szacunków wynika, że są dni (doby), kiedy na pozycje ukraińskie, zazwyczaj cele statyczne, leci nawet 120-130 bomb szybujących z UMPK.

Ołeksandr Kowalenko, ekspert z ukraińskiej grupy analitycznej Sprotyv.Info, bije na alarm, bowiem ilość zastosowanych bomb z UMPK, określanych przez niego, ogólną ukraińską manierą, mianem KAB, czyli lotniczych bomb kierowanych, była w marcu rekordowa. Nic nie wskazuje na to, żeby w kwietniu tendencja była inna, niż nadal rosnąca. Łącznie do dnia 30 marca zastosowano 2300 bomb z UMPK, w tym również ciężkie FAB-1500 i ODAB-1500, co oznacza skokowy wzrost ilościowy o ok. 50% w stosunku do lutego, kiedy zastosowano 1500 bomb szybujących z UMPK.

„Jeśli tendencja zwiększania zastosowania KAB-ów (bomb z UMPK) się nie zmieni, to w kwietniu pobijemy kolejny rekord 3 tys. KAB-ów. Biorąc pod uwagę planowaną ofensywę ROW (Rosyjskich Wojsk Okupacyjnych) w drugiej połowie 2024 roku, główną rolę w przełamaniu naszych linii obrony i rejonów umocnionych odegrają nie wojska rosyjskie, komponent lądowy, a samo lotnictwo taktyczne i KAB-y, które w miesięcznym ekwiwalencie mogą przekroczyć liczbę 3 tys. bomb” - konkluduje Kowalenko.

Po drugie coraz szersza nomenklatura uzbrojenia

Początkowo bombami z UMPK były stare FAB-500 (УМПК ФАБ-500 М62), potem pojawiły się moduły UMPK również na FAB-250, ale też na kasetowych RBK-500, potem ciężkich FAB-1500, czy paliwowo-powietrznych ODAB-500P. Ostatnio strona ukraińska wspomina o zastosowaniu na froncie termobarycznych ODAB-1500, o ogromnej mocy, prawdopodobnie również UMPK. Spekuluje się, że UMPK zostanie zintegrowany również z olbrzymią FAB-3000.

Po trzecie koncentracja uderzeń

Powszechnie uważa się, że wycofanie się ukraińskich sił z Awdijiwki spowodowane było, jako jednym z głównych czynników, wyizolowaniem obszaru i masowymi nalotami lotnictwa taktycznego WKS, z masowym wykorzystaniem bomb z UMPK. Dewastujące były zwłaszcza bombardowania ciężkich FAB-1500 z UMPK, np. na ukraińskie pozycje w zakładach koksochemicznych, które w pewnych momentach walk stanowiły nawet połowę wszystkich zastosowanych dobowo na froncie bomb szybujących. Żołnierze ukraińscy na froncie narzekają na bomby z UMPK, zwłaszcza na ciężkie typu FAB-1500, które powodują nie tylko ogromne zniszczenia materialne i straty w zabitych i rannych, ale często również pośrednie kontuzje, typu ogłuszenie, wtrząśnienie mózgu, traumy psychiczne etc.

Po czwarte nowe rozwiązania techniczne

Rosjanie nie powiedzieli jeszcze ostatniego słowa w dziedzinie lotniczych środków bojowych, dla których kluczowym jest ich możliwość zastosowania spoza zasięgu ukraińskiej OPL. Mowa m.in. o zastosowanej w marcu bombie szybującej UMPB D-30SN, swego rodzaju klona GLSDB.

Pozostając przy temacie bomb z UMPK, trzeba wspomnieć, że według najnowszych ukraińskich doniesień w ostatnim czasie, jako wojenną modyfikację, zaczęto montować w bombach z UMPK samolikwidator, co może doprowadzić do wybuchu bomby nawet kilka godzin po jej zrzuceniu. Samolikwidator z jednej strony wznieca eksplozję niewybuchu, co z opóźnieniem, ale może prowadzić do zakładanych zniszczeń, z drugiej utrudnia jego rozbrojenie, niosąc zagrożenie dla grupy pirotechnicznej. Biorąc pod uwagę, że część bomb z UMPK, w zasadzie wszystkich typów, włącznie z FAB-1500, to niewybuchy, seryjny montaż samolikwidatorów może nieść oczywiste problemy. Należy się spodziewać, że mimo kontrowersji, o czym niżej, również potężna FAB-3000 może doczekać się modułu UMPK.

Wszystko to biorąc pod uwagę powoduje, że od kilku tygodni problem masowego zastosowania UMPK jest dla strony ukraińskiej poważny i ma przełożenie na konkretne odcinki frontu. Oczywiście należy zaznaczyć, że bomby z UMPK to pewna improwizacja i dwie wynikające z tego negatywne cechy to stosunkowo mała precyzja bomby z UMPK oraz relatywnie wysoka awaryjność.

Gdzie wady?

Co do pierwszej wady UMPK, w zależności od celu, niska precyzja może mieć znaczenie dla wypełnienia zadania, bądź nie. Przykładowo, jeśli chodzi o umocniony punkt to chybienie celu może skutkować niezadowalającymi rezultatami ataku, ale już dla porażenia celów na otwartej przestrzeni, np. kolumny na drodze, niekoniecznie będzie to faktor kluczowy. Zasadniczo relatywnie mała celność rekompensowana jest/była m.in. zastosowaniem większej ilości bomb oraz wzrostem wagomiaru bomb, np. z FAB-500 na FAB-1500.

Jeśli chodzi o drugą wadę, to awaryjność rozumiemy jako „zrywanie się” z podwieszeń bomb z UMPK, co wcale nie jest incydentalne. Sprawa dotyczy szacunkowo nawet do 5% bomb z UMPK i to wcale nie jest mało, zważywszy, że zazwyczaj bomby „zrywają się” z pylonów, z różnych przyczyn, na terytorium FR. A to oznacza, że bomby lecą na głowę np. mieszkańcom Biełgorodu i okolicznych wsi. Niezależny rosyjski portal ASTRA podaje, że w ciągu ostatnich dwóch tygodni marca w rejonie Biełgorodu, zerwało się z pylonów bombowców frontowych co najmniej 14 bomb z UMPK. Zazwyczaj były to najczęściej stosowane FAB-250 i FAB-500, ale też, jak 28 marca, i ciężka FAB-1500. „Zgubione” bomby zazwyczaj nie wybuchają, ale konieczne jest czasami ewakuacja ludności cywilnej i rozbrojenie bomby.

Do tego dochodzą jeszcze frontowe niewybuchy, zmniejszające ogólną efektywność bomb z UMPK, ale tu danych statystycznych nie ma. Wiadomo tylko, że dotyczy to wszystkich wagomiarów i rodzajów bomb. Oczywiście należy mieć na uwadze, że wzrastająca ilość zrzucanych bomb, będzie korelować z rosnącą ilością gubionych i niewybuchających bomb.

Jeśli mówimy o efekcie bomb z UMPK na sytuację frontową to należy pamiętać, że intensywność nalotów z UMPK, zwłaszcza na wybranych odcinku frontu, może zostać jeszcze wzmocniona poprzez przebazowanie bliżej linii frontu dodatkowych samolotów Su-34M/NWO. Tak było w pierwszym tygodniu marca, kiedy zauważono przemieszczenie z bazy lotniczej w Majkopie w Adygei do bazyKuszczewskaja w Kraju Krasnodarskim, klucza Su-34, prawdopodobnie należącego do 968 Pułku Lotniczego. Tym samym samoloty Su-34 znalazły się na lotnisku odległym nie o 250, ale o 120 km od granicy z Ukrainą, uzyskując wymierne korzyści operacyjne, np. skracając czas dolotu do punktu zrzucenia bomb szybujących. Przemieszczenie klucza Su-34 zapewne miały w tym przypadku również na celu uzupełnienie strat w wyniku oddziaływania ukraińskiej OPL. Podstawowe wyposażenie Su-34 to obecnie cztery FAB-500 M-62 z UMPK, zwalniane często w krótkiej sekwencji czasowej.

WKS ma więc w chwili obecnej operacyjne zdolności do codziennego (dobowego) wysiłku bombowego ponad 100 bomb z UMPK, w tym ciężkimi FAB-1500 i ODAB-1500, czego większość może skupić na wybranym odcinku frontu (vide rejon Awdijiwki), dokonując rozłożonej w czasie dewastacji ukraińskich pozycji, w pożądanym rejonie.

Na koniec jeszcze rozważania o superciężkiej FAB-3000 z UMPK i pewne wątpliwości z jej militarnej celowości zastosowania. Związany z WKS rosyjski bloger Fighterbomber, wskazuje na problemy jakie mogą wynikać z adaptacji FAB-3000 na bomby z UMPK. Dużym problemem jest niska celność, a zwłaszcza sama waga trzytonowej bomby. Zastosowanie Tu-22 z bombami FAB-3000, nawet z UMPK, może prowadzić do strat w tych ciężkich bombowcach strategicznych, również Su-34, obciążony ponad miarę, w zasadzie nie będzie w stanie wykonywać żadnego manewru. Jak przekonuje Fighterbomber lepiej poprawić celność uniwersalnej FAB-500 z UMPK, niż eksperymentować z FAB-3000. „Pojedyncza FAB-3000 upadająca 20 m od mostu, zrujnuje go w takim samym nikłym stopniu, co FAB-500” – kokluduje bloger. Wydaje się jednak, że sytuacje dla zastosowania nawet mało celnych FAB-3000 mogą się pojawić, nie licząc korzyści w sferze propagandowej.

Wszystkie powyższe czynniki, a zwłaszcza wzrostowa tendencja ilości zastosowanych bomb z UMPK, powoduje, że problem z rosyjskimi bombami szybującymi, a zatem i zwalczania ich nosicieli, stanie się niedługo kluczowym problemem dla SZU.

ANEKS

Zastosowanie bomb z UMPK w marcu, szacunki ukraińskie serwisu „Monitor”

• Za dobę 29-02-01.03 zastosowano – 121 bomb FAB z UMPK;
• Za dobę 01-03-02.03 zastosowano – 62 bomby FAB z UMPK;
• Za dobę 04-03-05.03 zastosowano – 94 bomby FAB+RBK z UMPK;
• Za dobę 07-03-08.03 zastosowano – 80 bomb FAB+RBK z UMPK;
• Za dobę 13-03-14.03 zastosowano – 148 bomb FAB+RBK z UMPK;
• Za dobę 16-03-17.03 zastosowano – 138 bomb FAB+RBK z UMPK oraz UMPB-D30CM;
• Za dobę 17-03-18.03 zastosowano – 104 bomby FAB+RBK z UMPK;
• Za dobę 19-03-20.03 zastosowano – 120 bomb FAB+RBK z UMPK oraz UMPB-D30CM;
• Za dobę 20-03-21.03 zastosowano – 95 bomb FAB+RBK z UMPK;
• Za dobę 28-03-29.03 zastosowano – 96 bomb FAB z UMPK;
• Za dobę 29-03-30.03 zastosowano – 118 bomb FAB z UMPK;
• Za dobę 31-03-01.04 zastosowano – 121 bomb FAB+RBK z UMPK.