Opancerzenie czołgu Altay [ANALIZA]

Opublikowany przez Savunma Sanayii Başkanlığı film ma ponadsześć minut długości. Możemy na nim zobaczyć proces produkcyjny czołgów Altay. Co ciekawe, zaprezentowano proces spawania skorup wież oraz kadłubów czołgowych, co pozwala ocenić rozmieszczenie komór, w których zainstalowane zostaną moduły pancerza kompozytowego, ich objętość oraz geometrię. Oczywiście nie można w ten sposób ocenić samej odporności oferowanej przez opancerzenie, natomiast z pewnością jakość pancerza oraz oferowana przezeń odporność stoją na wysokim poziomie.

Przyjrzyjmy się zatem bliżej poszczególnym elementom i spróbujmy ocenić mocne i słabe strony tej nowej konstrukcji w sposób obiektywny, także w porównaniu do innych konstrukcji. Tutaj trzeba to wyraźnie zaznaczyć: Altay jest pierwszym czołgiem zaprojektowanym w Turcji i trzeba przyznać, że jak na pierwszy projekt można go uznać za udany. Jest to duży sukces dla tureckich inżynierów oraz tureckiego przemysłu zbrojeniowego.

Wieża

Zacznijmy od systemu wieżowego – to, co rzuca się w oczy, to duże komory na moduły pancerza specjalnego chroniące przód wieży i jednocześnie ich asymetria wynikająca z umieszczenia celownika głównego działonowego. Jest to rozwiązanie zbliżone, a jednocześnie lepiej pomyślane niż w czołgach Leopard 2 i Leclerc. Sama konstrukcja modułów, które nie posiadają silnego nachylenia, wynika z faktu, że pancerz kompozytowy składa się z warstw stali pancernej (być może innych metali) oraz warstw ceramiki balistycznej wykorzystującej węglik krzemu lub węglik boru. Niepokojące jest to, że stalowa płyta kończąca komorę dla pancerza specjalnego – za którą znajduje się wnętrze pojazdu – jest tak cienka. Standardową praktyką jest stosowanie grubszych płyt o grubości między 50 mm a 100 mm.

Należy jednak podkreślić, że takie rozmieszczenie celownika głównego nie jest optymalne – nie tylko tworzy niepotrzebną i znaczną asymetrię w konstrukcji wieży, ale również tworzy potencjalnie osłabiony obszar w przedniej projekcji wieży, np. ze względu na potrzebę wycięcia otworów technologicznych dla toru optycznego. Lepszym rozwiązaniem jest wyprowadzenie celownika głównego przez strop wieży za modułem pancerza specjalnego, tak jak w czołgach M1A1/M1A2 Abrams, Challenger 1, 2 i 3, Merkawa Mk4, K2 Black Panther, Typ 90 i Typ 10, C1/C2 Ariete, a także w chińskich ZTZ-99/99A czy rosyjskich maszynach, takich jak T-90M.

W tylnej części wieży widoczna jest rozbudowana i podzielona na trzy przedziały nisza. Znajduje się w niej izolowany magazyn amunicji armatniej z klapami wydmuchowymi, mieszczący 20 pocisków 120x570 mm, przedział elektroniki oraz przedział klimatyzatora i prawdopodobnie systemu ochrony przed bronią masowego rażenia. Burty wieży na wysokości przedziału bojowego chronione są modułami pancerza specjalnego, ale jego grubość można ocenić na mniejszą niż w porównywalnych konstrukcjach zachodnich, co wynika z metody instalacji systemu aktywnej ochrony Akkor oraz zasobników transportowych.

Kadłub

Omówienie konstrukcji kadłuba zacznijmy od przedniego modułu pancerza kompozytowego. Jak widzimy na fotografii, komora mieszcząca ten moduł ma dużą grubość. Jednocześnie sama komora jest płytka, co oznacza, że moduł chroni przód kadłuba tylko do wysokości mniej więcej kół napinających gąsienice. Nie wiadomo, czy przednia dolna płyta kadłuba chroniona jest tylko jedną płytą ze stali pancernej, czymś w rodzaju pancerza przestrzennego, czy jednak i tam zabudowany jest moduł pancerza kompozytowego o odmiennej geometrii.

Należy także zwrócić uwagę na stosunkowo cienkie burty kadłuba, których grubość waha się między 30 a 50 mm, czyli jest typowa dla konstrukcji europejskich oraz azjatyckich, natomiast mniejsza aniżeli w konstrukcjach radzieckich (rosyjskich i ukraińskich), gdzie oscyluje ona zależnie od powierzchni płyty od 20 mm do 80 mm, albo amerykańskich, gdzie ta grubość oscyluje od 40 mm do 70–80 mm. Częściowo w wypadku czołgu Altay jest to niwelowane przez półki nadgąsienicowe.

Półki nadgąsienicowe ekranują górną powierzchnię burt kadłuba na wysokości pierścienia oporowego wieży. Na wysokości przedziału kierowania i bojowego w półkach nadgąsienicowych mieszczą się zewnętrzne zbiorniki paliwa, które pełnią rolę dodatkowego opancerzenia, szczególnie skutecznego w redukcji potencjału penetracji przez strumień kumulacyjny. Na wysokości przedziału napędowego w półkach mieszczą się takie agregaty jak pomocnicza jednostka prądotwórcza, akumulatory itp.

Dno kadłuba czołgu Altay T1 wydaje się mieć konstrukcję standardową dla wszystkich nowoczesnych czołgów. Nie sposób jasno wskazać, jaka jest jego odporność na wybuchy min. Nie są widoczne żadne wzmocnienia, a dodatkowo dno nie jest uformowane w spłaszczoną literę V. Nie wiadomo także, czy do dna kadłuba możliwe jest przymocowanie dodatkowej płyty pancernej mającej wzmacniać ochronę przed wybuchami min i improwizowanych ładunków wybuchowych.

Kolejnym problemem czołgu Altay, typowym dla większości dzisiejszych konstrukcji, za wyjątkiem czołgów rodziny M1A1 i M1A2 Abrams, jest bezpieczeństwo i przeżywalność załogi w wypadku przebicia pancerza czołgu. Wynika to z faktu, że Altay ma tylko 20 z 40 naboi przechowywanych w izolowanym magazynie amunicji z klapami wydmuchowymi w tylnej niszy wieży, kolejne 20 naboi znajduje się w dwóch nieizolowanych magazynach rozmieszczonych z przodu kadłuba na prawo i lewo od stanowiska kierowcy.

Każdy z dwóch magazynów amunicji w kadłubie mieści 10 tubusów na naboje kalibru 120x570 mm oraz dwie skrzynki na taśmy z nabojami 7,62x51 mm do sprzężonego z armatą karabinu maszynowego kalibru 7,62 mm. Dokładna liczba przewożonej amunicji do karabinów maszynowych nie jest znana. Jak wydaje się, tubusy na naboje armatnie są zamykane i częściowo chronią naboje przed odłamkami i ogniem w wypadku pożaru. Jednakże bezpośrednie trafienie musi doprowadzić do pożaru amunicji. Problem ten ma być rozwiązany w czołgu Altay T2 z pełną izolacją amunicji.

Podsumowanie

Pomimo pewnych dyskusyjnych rozwiązań technicznych, należy podkreślić, że czołg Altay T1 jest gigantycznym sukcesem dla Republiki Turcji jako państwa oraz tureckiego przemysłu zbrojeniowego! Jest to przyzwoita konstrukcja, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że to pierwszy czołg zaprojektowany w Turcji od podstaw i stanowi on cenne doświadczenie dla tureckich inżynierów. Z drugiej strony projekt Altay to coś więcej niż sam czołg.

Po pierwsze, oznacza to powstanie nowoczesnej, dobrze zoptymalizowanej fabryki przemysłu pancernego należącej do koncernu BMC. Po drugie – a być może przede wszystkim – rozwój krajowych kompetencji projektowych, zwłaszcza w zakresie kluczowych podzespołów, takich jak silnik i przekładnia opracowywane w ramach projektu BATU przez BMC, pancerz kompozytowy stworzony przez Roketsan, systemy elektroniczne i ochrony aktywnej produkowane przez Aselsan i Havelsan, a także uzbrojenie wytwarzane przez MKE.

Oznacza to, że mając już gotowy projekt czołgu Altay T1, turecki przemysł we współpracy z armią może go dalej dopracowywać i doskonalić w toku opracowywania kolejnych wersji T2 i T3, eliminując wszelkie możliwe niedostatki pierwotnego projektu. Tak zresztą robią wszyscy producenci, choć należy pamiętać przy tym, że wymiana poszczególnych podzespołów to rzecz prosta, natomiast najtrudniejsze jest modernizowanie skorupy wieży i kadłuba. Dlatego właśnie tak ważne jest to, aby w miarę możliwości to skorupa była możliwie najlepiej zaprojektowana od samego początku.

Altay to z pewnością konstrukcja o dużym potencjale rozwojowym, która ma duże szanse nie tylko stać się rewolucją dla tureckich wojsk lądowych czy tureckiego przemysłu zbrojeniowego, ale również ma szanse na sukces eksportowy, szczególnie w tych państwach, które z przyczyn finansowych lub politycznych nie mogą sobie pozwolić na zakup konstrukcji z Europy lub USA. Co więcej, zespół napędowy BATU może być ciekawą alternatywą jako napęd dla czołgów i pojazdów na nich bazujących w stosunku do wyrobów innych producentów, jak choćby MTU.