Lekka piechota na współczesnym polu walki cz. I [ANALIZA]

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Historyczne korzenie.

Współczesną definicję piechoty lekkiej można w pewien sposób wywodzić z historycznego podziału piechoty, sięgającego korzeniami starożytności, bowiem pierwotny podział piechoty opierał się na posiadanym uzbrojeniu ochronnym i zaczepnym. Przyniosło to w efekcie specyficzny podział na piechotę ciężką oraz lekką, różniące się w swojej charakterystyce taktycznej i wykonywanych zadaniach. W przypadku ciężkiej piechoty akceptowano ograniczoną mobilność wynikającą z przenoszonego uzbrojenia, aby uzyskać wyższy poziom ochrony indywidualnej i efektywność w walce w kontakcie bezpośrednim. Miejsce lekkiej piechoty w walce wyznaczała dominacja mobilności taktycznej, która w połączeniu z możliwościami ataku z dystansu (proce, oszczepy), dawała możliwość uzyskania przewagi taktycznej, szczególnie przy optymalnym wykorzystaniu warunków terenowych¹.

Wskazany wyżej podział funkcjonalny bazujący na kryterium funkcjonalnym (zdolności), pojawił się ponownie w epoce nowożytnej, która ostatecznie przyniosła renesans piechoty na polu walki. Wraz z rozwojem i upowszechnieniem się ręcznej broni palnej na polu walki w XVI – XVII w., ponownie nastąpił podział na piechotę lekką, prowadzącą walkę ogniową (muszkieterzy) oraz ciężką, przeznaczoną do osłony przed uderzeniami kawalerii lub piechoty przeciwnika, co znalazło również odzwierciedlenie w uzbrojeniu ochronnym (pikinierzy). Dalszy rozwój broni palnej, odrzucenie uzbrojenia ochronnego i przyjęcie taktyki liniowej w walce piechoty w XVIII – XIX w. nie oznaczało likwidacji pododdziałów piechoty lekkiej, które nadal wyodrębniane były przede wszystkim na podstawie kryterium funkcjonalnego. Analogicznie do poprzednich epok, oznaczało to różnice w uzbrojeniu i wyposażeniu żołnierzy, a także używanej taktyce walki ogniowej prowadzonej w ugrupowaniu rozproszonym (tyralierze) z wykorzystaniem dostępnych warunków terenowych².

Rzeczywisty wpływ na taktykę i uzbrojenie współczesnej piechoty lekkiej miała I wojna światowa, będąca ostatecznym końcem taktyki linii ogniowej piechoty, która uległa przewadze środków ogniowych pola bitwy ery przemysłowej: broni maszynowej (królowa pola bitwy) i artylerii (król pola bitwy). Pozbawieni możliwości elastycznego manewru, zdegradowani do roli służebnej wobec dominacji artylerii, żołnierze piechoty skazani zostali na piekło wojny okopowej. Paradoksalnie wskazany moment najgłębszego upadku roli piechoty na polu walki, uznawany jest jednocześnie za punkt zwrotny w jej historii i odrodzenie piechoty, co nastąpiło wraz ze wdrożeniem przez Niemców w 1916 r. taktyki elastycznej obrony (tzw. taktyka Ludendorffa) oraz taktyki infiltracji (tzw. taktyka Hutiera) w działaniach zaczepnych. Taktyka niemieckich pododdziałów szturmowych (niem. Stosstruppen) doskonalona do końca Wielkiej Wojny, a także ich uzbrojenie i wyposażenie stały się wzorcem, który mimo zmian wynikających z postępu technicznego, pozostał aktualny do dzisiaj³.

Współczesna definicja piechoty lekkiej.

Współczesna definicja piechoty lekkiej jest pochodną dyskusji, która toczyła się na tle realizacji przez U.S. Army programu tworzenia dywizji lekkich ukierunkowanego na zwiększenie zdolności armii amerykańskiej do szybkiego rozmieszczenia (1983). Autorem podziału był gen. Huba Wass de Czege ⁴, który stosując kryterium funkcjonalne, wyróżnił trzy rodzaje piechoty:

a. piechota pancerna (ciężka) (ang. armored infantry), stanowiąca specjalizowany rodzaj piechoty przeznaczony do walki przy użyciu pojazdów opancerzonych np. BWP (na wozach lub spieszona przy wozach), dedykowany do współdziałania taktycznego z pododdziałami pancernymi w natarciu lub w obronie z priorytetowym zadaniem ochrony czołgów przed pododdziałami piechoty przeciwnika uzbrojonymi w środki przeciwpancerne;

b. piechota regularna (ang. regular infantry), uznawana za najbardziej uniwersalny rodzaj piechoty (dawna piechota liniowa), która w skali operacyjnej stanowiąc wsparcie pododdziałów pancernych (komplementarność), w realizacji zadań właściwych dla pododdziałów piechoty np. opanowanie i kontrola taktyczna kluczowych punktów terenowych lub ochrona skrzydeł. Analogicznie do piechoty pancernej, stanowi piechotę zmechanizowaną (transportery opancerzone) realizuje zadania taktyczne w ugrupowaniu pieszym, wykorzystując w ograniczony sposób wsparcie ogniowe wozów bojowych;

c. piechota lekka (ang. light infantry), stanowiąca specjalizowany rodzaj piechoty, przeznaczonej do szybkiego przerzutu drogą powietrzną, ze względu na niską sygnaturę zdolna do skrytego działania i walki w ugrupowaniu pieszym w trudnym terenie (ang. close terrain), tzw. terenie piechoty z wykorzystaniem taktyki infiltracji, działań rajdowych oraz zasadzek.

Występująca specjalizacja piechoty lekkiej umożliwia realizację zadań na różnym poziomach działań militarnych:

a. w skali strategicznej, ze względu na zdolność do przerzutu drogą powietrzną, decyduje o zdolności do szybkiego reagowania sił zbrojnych, poprzedzając wejście do operacji pozostałych pododdziałów wojsk własnych;

b. w skali operacyjnej, realizuje zadania komplementarne względem innych rodzajów wojsk lądowych:

• w obronie umożliwiając wykonanie manewru (kontrataku) poprzez realizację działań antydostępowych (wzbranianie, blokowanie), dezorganizujących lub wiążących (tzw. uwolnienie możliwości manewru),
• w natarciu poprzez infiltrację, opanowanie i kontrolę nad rejonami i punktami kluczowymi dla manewru wojsk własnych (ang. choke points);

c. w skali taktycznej, realizuje zadania komplementarne i suplementarne względem innych oddziałów i pododdziałów wojsk własnych np. w działaniach zaczepnych poprzez uderzenie na obiekty kluczowe dla przeciwnika (przejęcie lub neutralizacja), dezorganizację systemu C3 itp. ⁵.

Piechota pancerna i regularna optymalizowana jest do działań o dużej intensywności i walki bezpośredniej z wykorzystaniem posiadanego potencjału do zniszczenia przeciwnika, piechota lekka przeznaczona jest do działań o niskiej intensywności, prowadzonych nielinearnie i ukierunkowanych na neutralizację lub ograniczenie zdolności przeciwnika przy wykorzystaniu specyficznych form i metod walki.

Definicja gen. H. Wasa de Czege'a jest definicją funkcjonalną, opartą na zdolnościach posiadanych przez różne rodzaje piechoty. Wymienioną definicję uznaje się również dziś za aktualną i możliwą do zastosowania. Determinuje to unifikacja uzbrojenia i wyposażenia indywidualnego współczesnego żołnierza piechoty, które od starożytności jest wypadkową dążenia do uzyskania stanu równowagi pomiędzy zdolnościami rażenia (uzbrojenie), ochroną indywidualną (prawdopodobieństwo odniesienia obrażeń) a mobilnością na polu walki. W efekcie obecnie żołnierz piechoty lekkiej lub regularnej uzbrojony jest i wyposażony analogicznie do żołnierza piechoty pancernej. Trudno więc oprzeć definicję o to kryterium, które jest właściwe dla starożytności i średniowiecza⁶.

Akceptując założenia definicyjne gen. H. Wasa de Czege'a za najbardziej uniwersalny i adekwatny do współczesnej organizacji piechoty można uznać podział stosowany przez British Army, który wyróżnia:

a. piechotę lekką; b. piechotę lekką zmotoryzowaną; c. piechotę powietrzno – desantową (aeromobilną); d. piechotę zmechanizowaną; e. piechotę pancerną ⁷.

Przytoczony podział stanowić będzie podstawę do szczegółowych rozważań dotyczących miejsca i zadań piechoty lekkiej na współczesnym polu walki.

Dr Paweł Makowiec, Zakład Obrony Terytorialnej Akademii Wojsk Lądowych im. Generała Tadeusza Kościuszki, Wrocław. Przedstawione w tekście opinie nie stanowią oficjalnego stanowiska AWL i są prywatnymi poglądami autora.

1. Klasycznym przykładem tego podziału była organizacja piechoty w legionie rzymskim, w którym występowała piechota lekka (łac. velites) oraz ciężka piechota liniowa (łac. hastati, principes et triarii). Podział ten został zniesiony po reformie konsula Gajusza Mariusza pod koniec II w. pne.

1. Przyjęcie przez lekką piechotę taktyki ugrupowań rozproszonych było jednym z doświadczeń wojny o niepodległość USA. W efekcie na europejskich polach bitew pojawiły się pododdziały Jegrów (niem. Jäger) czy też woltyżerów (franc. Voltigeur), jednak najbardziej nośny medialnie wzorzec lekkiej piechoty z tego okresu XVIII w. stanowią Rogers' Rangers mjr. Roberta Rogersa z okresu wojny siedmioletniej (1756-1763).
2. Należy również zauważyć, że w kształtowaniu współczesnej koncepcji lekkiej piechoty w dobie Wielkiej Wojny, obok Niemców kluczowa rolę odegrali Brytyjczycy: gen. Artur Currie, a także kpt. Basil Liddell – Hart, który stworzył zasady walki piechoty na szczeblu małych pododdziałów.

1. Gen. Huba Wass de Czege był głównym pomysłodawcą doktrynalnej koncepcji tzw. bitwy powietrzno - lądowej (ang. AirLand Battle), uznawany jest za jednego z najbardziej innowacyjnych oficerów starszych w dziejach U.S. Army.
2. H. Wass de Czege, Three Kinds od Infantry, Infantry Magazine, July-August, US Army Infantry School, Ft. Benning 1985, s.11 – 13.

1. M. Allgeyer, The New Legionnaire and Modern Phalanx: Modern Ballistic Armor's Role in Returning Heavy Infantry Doctrine to the Battlefield, Infantry Magazine, April-June, US Army Infantry School, Ft. Benning 2018, s.15 – 23.
2. Obok wskazanych rodzajów piechoty Brytyjczycy wyróżniają również tzw. piechotę wyspecjalizowaną.