Izraelski system rozpoznania

O tym, że Izraelczycy przywiązują szczególną rolę do wykorzystania i dalszego rozwoju systemu wywiadowczego-rozpoznawczego oraz zwiększania jego efektywności jest powszechnie wiadomo. Bowiem ma on za zadanie dostarczać niezbędnych informacji do opracowania kierunków działania militarnego, gospodarczego i politycznego tego kraju oraz kształtuje optymalne sposoby szybkiego odparcia różnych zagrożeń. Końcowym efektem tej pracy są dane umożliwiające podejmowanie decyzji w zakresie planowania militarnego oraz realizacji działań w ramach prowadzonej polityki wewnętrznej i zagranicznej.

Stworzony system pozwala w krótkim czasie zorganizować sposoby przeciwdziałania na najbardziej niebezpiecznych kierunkach, zgodnie z decyzją wojskowo-politycznego kierownictwa Izraela, a w przypadku ostrego/nagłego, nieprzewidzianego rozwoju sytuacji - zgodnie z decyzją dowódców okręgów wojskowych z późniejszym raportem do Sztabu Generalnego. Również kierownictwo SZ stale doskonali strukturę organizacyjną, programy szkolenia operacyjnego i bojowego oraz efektywność wykorzystania środków wywiadu wojskowego.

Podstawy strukturalne i zadania

Najważniejszym organem Rady Najwyższej jest Zarząd Wywiadu Sztabu Generalnego SZ Izraela Aman, którego zadaniem jest zapobieganie groźbie wybuchu wojny i podejmowanym działaniom terrorystycznym oraz organizowanie interakcji między organami zarządzania wywiadem. Aman podlega Szefowi Sztabu Głównego i jest kontrolowany bezpośrednio przez ministra obrony.

Wydzielone siły i inne wspierające go struktury opracowują wywiadowczą ocenę sytuacji militarno-politycznej, a także organizują i prowadzą rozpoznanie wojskowe. Do zasadniczych zadań Zarządu Wywiadu należy:

• rozpoznanie potencjału militarnego wrogich państw, zapobieganie ich atakom na Izrael, a także koordynowanie procesu gromadzenia informacji wywiadowczych pochodzących z różnych systemów pozyskiwania danych;
• gromadzenie informacji wywiadowczych przez podległe siły i środki oraz koordynacja tego procesu z innymi służbami wywiadowczymi;
• prowadzenie działań dywersyjnych na terytorium wrogich państw, wzmacnianie i doskonalenie całego systemu wywiadu wojskowego;
• zarządzanie i realizacja działań przedstawicielskich za granicą w imieniu SZ Izraela, realizowanie środków bezpieczeństwa i wdrażanie środków kontrwywiadu we własnej armii.

Na oficjalnej stronie Amanu wymienia szereg nowych zagrożeń do których należą cyberzagrożenia czy wykorzystywanie mediów i Internetu do przesyłu informacji.

Aman strukturalnie obejmuje: kierownictwo, wydziały (planowania organizacyjnego, analitycznego, operacyjnego, kontrwywiadu wojskowego, współpracy międzynarodowej, bezpieczeństwa informacji, cenzury wojskowej, operacji specjalnych) oraz departamenty: Zbierania Informacji oraz Departamentu Badań. Ponadto mamy oddział specjalnego przeznaczenia „Sayeret Matkal”.

Departament Zbierania Informacji zajmuje się wywiadem teleinformatycznym, telekomunikacyjnym, radioelektronicznym i radiowym (SIGINT), rozpoznaniem obrazowym, fotograficznym, satelitarnym (IMINT), rozpoznaniem osobowym i wykorzystywaniem informacji zebranych od cywili i wojskowych (HUMINT) oraz zbieraniem danych wywiadowczych z otwartych źródeł, czyli Internetu, telewizji, radia, czasopism i gazet. Jest odpowiedzialny za wdrażanie zestawu środków w celu uzyskania, przetwarzania i przekazywania wszelkich danych na temat rozmieszczenia i stanu infrastruktury militarnej, obszarów działań czy zgrupowań wojsk, wykorzystując satelity i naziemne systemy, powiązane ze sobą organizacyjnie, technicznie i informacyjnie, a także odpowiada za stworzenie nowoczesnej bazy topograficznej obszaru prowadzonych i planowanych działań.

Organizacyjnie departament ten składa się z pięciu obszarów:

• rozpoznania satelitarnego (odpowiedzialnego za planowanie i realizację działań związanych z wykorzystaniem środków rozpoznania kosmicznego);
• rozpoznania powietrznego (odpowiedzialne za planowanie i zbieranie danych z wykorzystaniem samolotów i bezzałogowych statków powietrznych);
• deszyfrowania (odpowiedzialne za przetwarzanie danych otrzymanych z komponentów kosmicznego, lotniczego i morskiego systemu gromadzenia danych);
• analizy i wizualizacji danych przestrzennych;
• wsparcia topograficznego wojsk (organizuje proces tworzenia nowoczesnej elektronicznej bazy topograficznej terenu).

Trzema ostatnimi obszarami zajmuje się jednostka specjalna 3060 podległa Sztabowi Generalnemu (tworzenie oprogramowania i systemów technologicznych do dostarczania wojsku informacji o sytuacji na polu walki). Jej zadaniem jest przetwarzanie dużych baz danych w celu uzupełnienia informacji i kontroli systemu walki wykorzystywanego w jednostkach wywiadu i sztabach do wypracowania najbardziej efektywnych sposobów walki. Informacje (tak jak to już wcześniej zaznaczono) pochodzą z różnych organów i źródeł - wywiadowczych okręgów wojskowych, agencji wywiadowczych, wywiadu elektronicznego, satelitów, BSP, samolotów rozpoznania powietrznego, okrętów wojennych itd.

Departament Badań jest najbardziej rozbudowaną strukturą Amanu. W jego w strukturze istnieje Teatr Północny, odpowiedzialny za Syrię i Liban, Teatr Centralny rozpracowujący Iran, Irak, Arabię Saudyjską i północną część Jordanii, Teatr Południowy przypisany do Egiptu i południowej Jordanii, Teatr ds. Terroryzmu, Teatr Światowy oraz Teatr ds. Technologii.

Wywiad Sił Powietrznych oraz odpowiednie komórki ze Sztabu Generalnego ściśle współpracują w celu wsparcia nawigacyjnego misji wykonywanych przez lotnictwo bojowe i transportowe. W wielu kwestiach koordynacja odbywa się ze służbą hydrograficzną izraelskiej Marynarki Wojennej.

Batalion specjalnego przeznaczenia „Sayeret Matkal” podlega bezpośrednio szefowi Aman i jest przeznaczony do prowadzenia strategicznego rozpoznania wywiadowczego, operacji dywersyjno-rozpoznawczych oraz zwalczania terroryzmu poza terytorium własnego kraju. Składa się z grupy dowodzenia i wsparcia oraz trzech grup bojowych (w sumie to ok. 150 żołnierzy).      

Szczególne miejsce w systemie wywiadu elektronicznego zajmuje jednostka wywiadu radioelektronicznego i radiotechnicznego. Do jej zasadniczych zadań należy utrzymanie przewagi w tym obszarze działań, a także analiza sygnałów z wojskowych i komercyjnych systemów łączności naziemnej i satelitarnej w krajach Bliskiego Wschodu.

System i skład wywiadu/rozpoznania

Rozpoznanie terytorium państw sąsiednich prowadzone jest na bieżąco przez elektrooptyczne satelity rozpoznania obrazowego Ofek-10, Ofek-11 Ofek-16, które wykorzystywane są odpowiednio od 2014, 2016 i 2020 roku. Częstotliwość emisji pozwala śledzić zmiany w regionie z częstotliwością około 90 minut. Dane z badania wizualnego trafiają do działu rozpoznania wizualnego Sztabu Generalnego, gdzie są odszyfrowywane i udostępniane zainteresowanym organom. Należą do nich komórki Sztabu Generalnego, dowództwa okręgów wojskowych, wydziały wywiadu Sił Powietrznych i Marynarki Wojennej, dowództwa aż do szczebla brygad włącznie, siły specjalne i operacji specjalnych oraz zainteresowane departamenty rządowe.

Podział stanowisk kadrowych w wywiadzie nie ma wyraźnej proporcjonalności i ulega okresowym zmianom. Generalnie obserwuje się sytuację, w której około 40% personelu zajmuje stanowiska w służbach informacyjnych, a pozostała część w innych pionach tego organu. Działalność wywiadu Izraelskich SZ koordynuje Dowództwo Generalne SZ poprzez sztaby dowódców SZ i okręgów wojskowych, których regularnymi jednostkami są bataliony, a także jednostki rozpoznawcze wchodzące w skład dywizji i brygad.

Siły rozpoznawcze centralnego podporządkowania oraz organiczne planują, organizują i prowadzą rozpoznanie zarówno w interesie wsparcia działań SZ jako całości, jak i w interesie bojowego (operacyjnego) wykorzystania podległych formacji i jednostek. Za takie uważa się organy kierowania wywiadem, jednostki rozpoznania i jednostki okręgów, dywizji i brygad, siły i środki walki elektronicznej Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych i Marynarki Wojennej.

W każdym rodzaju SZ struktura organizacyjna przewiduje obecność jednostek i oddziałów walki radiowej i elektronicznej, podległych operacyjnie Zarządowi łączności i Systemów Informatycznych Sztabu Generalnego.

Siły i środki rozpoznania Wojsk Lądowych

W strefie bliskiej rozpoznanie realizują bataliony rozpoznawcze dywizji, które liczą około 450 żołnierzy (na czas działań przydziela się do nich do 150 rezerwistów). W ich skład wchodzi m.in. 25 transporterów opancerzonych Achzarit i 12 specjalnych transporterów opancerzonych M113. Wdrażane są też nowe wozy rozpoznawcze.

W Północnym Okręgu Wojskowym mamy 12 batalionów i 8 kompanii rozpoznawczych brygad. Z kolei w Centralnym Okręgu Wojskowym odpowiednio 14 batalionów i 2 kompanie rozpoznawcze a w Południowym Okręgu Wojskowym 12 batalionów i 8 kompanii rozpoznawczych.  

Bataliony rozpoznawcze składają się z kompanii: rozpoznania, monitoringu wizyjnego, mobilnego rozpoznania ze środkami technicznymi i sztabu. Kompanie rozpoznawcze pełnią służbę na istniejących przejściach granicznych, obsadzają punkty rozpoznania elektronicznego, organizują patrole i zasadzki na najbardziej niebezpiecznych odcinkach granicy.

Kompanie monitoringu wizyjnego prowadzą rozpoznanie za pomocą stacjonarnego systemu wielosensorowego w skład, którego wchodzą czujniki optyczne, dźwiękowe i termowizyjne. Obraz wideo wyświetlany jest na monitorach i w trybie półautomatycznym w dziesięciostopniowej skali określa stopień zagrożenia, a następnie generowany jest raport i stopień pilności jego przekazania wyższym organom strukturalnym.

Kompanie mobilne przeznaczone są do prowadzenia rozpoznania z wykorzystaniem systemu Granig, w skład, którego wchodzi pojazd terenowy z rozsuwanym masztem i zainstalowanym na nim radarem do wykrywania celów naziemnych Efroni oraz sprzęt oproelektroniczny. Ponadto wykorzystywane są bezzałogowe quadkoptery. Dane są przesyłane do komórek zajmujących się monitoringiem wideo w celu ich późniejszej oceny a ich siedziby pełnią funkcje obsługi technicznej i wsparcia logistycznego.

W strefach rozpoznania wykorzystuje się radiowe i elektroniczne kompleksy rozpoznawcze, których podstawy rozmieszczone są na stałe na wieżach wzdłuż całej granicy w odległości 8-15 km pomiędzy nimi. Dowództwo SZ zwraca szczególną uwagę na wykorzystanie sił i środków rozpoznania i walki elektronicznej w realizacji rożnego rodzaju operacji w tym bojowych.

W okręgach wojskowych działają wydzielone stacjonarne centra walki elektronicznej przeznaczone do wytwarzania aktywnych zakłóceń szumowych o mocy do 2000 W, zakresie od 1 MHz do 3 GHz w celu tłumienia łączności, elektronicznego nadzorowania wrogiego lotnictwa i zakłócania systemów radiolokacyjnych przeciwnika, jego uzbrojenia rakietowego i radiotechnicznego. Podstawą ośrodków stacjonarnych jest kompleks EL/K-7000.

W samodzielnych batalionach wymiany danych okręgów wojskowych znajduje się kompania walki elektronicznej, której podstawą techniczną są kompleksy EWIS i TACJS. Z kolei w dywizjach piechoty są kompanie walki elektronicznej w batalionie łączności, które również wyposażone są w podobne kompleksy zamontowane na pojazdach terenowych i transporterach opancerzonych. Posiadają m.in. kompleks RTR EUI-6063 i system walki elektronicznej, w skład, którego wchodzą następujące podsystemy - RTR i naprowadzanie, pomiaru i przetwarzania sygnałów w celu zakłócania systemów obrony powietrznej i przeciwrakietowej przeciwnika, zagłuszania elektronicznego, elektroniczne środki zaradcze, tłumienia kanałów komunikacji radiowej, a także centrum dowodzenia i kontroli.

Podstawą wyposażenia technicznego pododdziałów walki elektronicznej, wchodzących w skład brygad powietrzno-desantowych i jednostek specjalnych, jest kompleks RTR i walki elektronicznej RAJ-101 (oparty na specjalnym BTRM-113), mobilny nadajnik zakłócający NS-9005G (przenoszony przez pojazd terenowy) i przenośne zakłócacze MR-806.

Do batalionów piechoty i dywizjonów artylerii trafiły rozpoznawcze bezzałogowe statki powietrzne „Skylark”, które mają zasięg 15 000 m, masę startową 6,3 kg i czas lotu około 3 godzin. Odbyły się już testy i wdrażany jest do eksploatacji BSP rozpoznawczo-uderzeniowy „Charon”, przeznaczony do prowadzenia rozpoznania powietrznego i niszczenia celów naziemnych.

Szczególnie interesujące jest wykorzystanie utworzonej w grudniu 2015 roku brygady specjalnego przeznaczenia (brygada komandosów), która operacyjnie podlega Sztabowi Generalnemu. Jej przekazanie kierownictwu wspólnego dowództwa sił operacji specjalnych następuje wyłącznie podczas przygotowania i prowadzenia operacji specjalnych za granicą oraz innych operacji militarnych lub ćwiczeń wojskowych (szkolenie systemu dowodzenia i kierowania działaniami specjalnymi). Jednocześnie brygadę można rozmieścić w pełnym składzie na jednym z kierunków operacyjnych lub przydzielić batalion do dywizji działających w pierwszym rzucie. Na tyłach wroga przeznaczona jest do wykorzystania przez pojedyncze oddziały lub grupy sił specjalnych, w tym do wykonywania zadań rozpoznania wojskowego. W czasie pokoju brygada wchodzi w skład dywizji powietrzno-desantowej.

Siły i środki rozpoznania Sił Powietrznych

Wywiad Sił Powietrznych oraz odpowiednie komórki ze Sztabu Generalnego ściśle współpracują w celu wsparcia nawigacyjnego misji wykonywanych przez lotnictwo bojowe i transportowe. W wielu kwestiach koordynacja odbywa się ze służbą hydrograficzną izraelskiej Marynarki Wojennej.

W Siłach Powietrznych systemy walki radiowej i elektronicznej są połączone w eskadrę wyposażoną w specjalistyczne samoloty G-550 „Eitam” i G-500 „Shavit” (typu AWACS).

Aby rozwiązać określone problemy planuje się szerokie wykorzystanie sprzętu rozpoznawczego i walki elektronicznej umieszczonego na bezzałogowych statkach powietrznych (BSP typów - Heron-TP, Hermes-450, Hermes-900) czy balonach.

BSP Heron-TP wykonuje elektroniczne tłumienie i wyłączanie dużych obiektów systemu energetycznego, internetowej sieci informatycznej, komunikacji komórkowej czy częstotliwości radiowych w celu wsparcia i ostrzegania w sytuacjach awaryjnych.

By dostarczać pełniejszy obraz sytuacyjny Siły Powietrzne planują i przeprowadzają szereg specjalnych misji, prowadzą rozpoznanie optyczne i elektroniczne, dzień i noc oraz w każdych warunkach atmosferycznych.

Samodzielna kompania sił specjalnych Shaldag wchodząca w ich skład ma za zadanie poszukiwanie i niszczenie systemów obrony powietrznej czy obiektów infrastruktury lotniskowej usytuowanych głęboko na terytorium przeciwnika, a także korygowanie ataków z powietrza i lądu. A w warunkach pokojowych wykonuje zadania jako jednostka antyterrorystyczna, licząca zazwyczaj około 50 żołnierzy. Realizacja zasadniczych zadań tej jednostki, jest wówczas ograniczona i wskazana jedynie podczas zakrojonych na szeroką skalę operacji specjalnych z wykorzystaniem głównie śmigłowców wsparcia.

Rozpoznanie elektroniczne dokonywane jest za pomocą samolotów EC/RC-707, EC/RC-130, Gulfstream AWACS, a także RC-I2D/K i B-200T. W interesie monitorowania sytuacji w Libanie, oprócz samolotów rozpoznawczych, dowództwo Sił Powietrznych aktywnie wykorzystuje samoloty taktyczne, w tym F-16 z podwieszanymi zasobnikami rozpoznawczymi, do rozpoznania naziemnych celów mobilnych EL/M-2060Р oraz F-15 (w tym przypadku wykorzystywane są możliwości pokładowych wielofunkcyjnych radarów AN/APG-70).

Obecnie Izraelskie Siły Powietrzne dysponują czterema eskadrami BSP - rozpoznania taktycznego z Sarcher-2, do wykonywania misji rozpoznawczo-uderzeniowych z operacyjno-taktycznymi Hermes-450 i strategicznymi Hermes-900 oraz do prowadzenia rozpoznania strategicznego sił przeciwnika z Heron-TP.

W interesie monitorowania działań sił paramilitarnych Hezbollahu w Libanie realizowane są loty dronami z naruszeniem przestrzeni powietrznej tego kraju. Rozpoznanie realizowane jest tam przez kompleksy rozpoznawcze oparte na strategicznych bezzałogowcach Heron, które wykonują loty trwające ponad 24 godziny na wysokościach od 4,5 do 9,5 tys. metrów. Jednocześnie do realizacji tego zadania wykorzystywane są optyczne i elektroniczne środki rozpoznawcze. Heron-TP przypisuje się wykonywanie zadania prowadzenia rozpoznania, ataków rakietowych i tłumienia systemów obrony powietrznej w znacznej odległości od lotnisk macierzystych. W listopadzie 2015 roku izraelskie Siły Powietrzne przyjęły na uzbrojenie strategicznego UAV rozpoznania i uderzenia Hermes-900.

Informacje wideo, zdjęcia, współrzędne obiektów i ewentualnych celów przesyłane są z nich do specjalnych ośrodków dowodzenia bezzałogowymi, a poprzez stworzony cyfrowy system łączności przekazywane są w czasie rzeczywistym do stanowisk dowodzenia od poziomu dowodzenia strategicznego do dowódcy plutonu włącznie.

Do batalionów piechoty zmotoryzowanej i dywizjonów artylerii trafiły rozpoznawcze bezzałogowe statki powietrzne Skylark, które mają zasięg 15 000 m, masę startową 6,3 kg i czas lotu około 3 godzin.

Na początku 2015 roku izraelska firma U Vision rozpoczęła produkcję bezzałogowych statków powietrznych serii Hiro, które przeznaczone są do prowadzenia rozpoznania powietrznego i niszczenia celów naziemnych (na powierzchni) potencjalnego wroga. Rodzina Hiro obejmuje następujące próbki: „Hiro-30, -70, -120, -250, -400 i -900”. Obecnie bezzałogowce typu Hiro-30 i Hiro-400 przeszły testy terenowe i zostały przekazane do eksploatacji próbnej Siłom Zbrojnym Izraela. Planowane jest rozmieszczenie wszystkich kompleksów zarówno na platformach lądowych, jak i morskich.

Od 2009 roku Siły Zbrojne Izraela mają na wyposażeniu aerostary Skystar-180, które służą do prowadzenia rozpoznania celów naziemnych i powietrznych, monitorowania sytuacji w obszarach, w których zlokalizowane są szczególnie ważne obiekty, a także monitorowania sytuacji w Strefie Gazy.

Siły i środki rozpoznania Marynarki Wojennej

13 samodzielny batalion rozpoznawczo-dywersyjny Marynarki Wojennej, liczący około 350 żołnierzy, przeznaczony jest do prowadzenia działań specjalnych mających na celu niszczenie celów przeciwnika na morzu i lądzie (rozpoznanie, dywersja, walka z terroryzmem). Składa się z trzech wyspecjalizowanych kompanii - szturmowej „Haposhtim” – przeznaczonej do prowadzenia rozpoznania, operacji specjalnych na lądzie i morzu oraz uwalniania zakładników, działań pod wodą „Hatzotselim” - do przeprowadzania sabotażu pod wodą, statkami wydobywczymi i infrastrukturą portową przeciwnika oraz prowadzenia rozpoznania przybrzeżnego w interesie operacji desantowych i kompanii zajmujące się operacjami na powierzchni wody - w celu dostarczania nurków bojowych do wyznaczonych celów i eskortowania ładunków morskich.

Poszczególne grupy bojowe transportowane są na miejsce wykonywanych zadań okrętami podwodnymi i nawodnymi Marynarki Wojennej, a także jednostkami typu Zacharow, Snunit, Moulit i Morena. Wykorzystanie BSP na rzecz Marynarki Wojennej prowadzone jest przez Siły Powietrzne.