Tydzień z grami wojennymi. Wargaming Week 2023

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

King's College London (KCL) stanowiący część Uniwersytety Londyńskiego, uważany jest za jeden z najważniejszych podmiotów na mapie europejskich ośrodków zajmujących się grami wojennymi. Nieprzypadkowo inicjatorem i współzałożycielem Wargaming Network był prof. Philip Sabin, niekwestionowany autorytet w zakresie teorii i praktyki gier wojennych.

Działalność Wargaming Network obejmuje szereg działań o różnym charakterze:

• organizację publicznych wykładów i warsztatów wargamingu;
• wsparcie dla pracowników naukowych i studentów w prowadzeniu badań z zakresu gier wojennych;
• kształcenie personelu na potrzeby organizacji analitycznych gier wojennych;
• wsparcie procesu tworzenia, testowania i realizacji gier wojennych dla kadry oraz partnerów KCL;
• organizacja wydarzeń różnego typu w zakresie wargamingu.

„Wargaming Week" jest obok konferencji „Connections UK" jednym z najważniejszych wydarzeń tego typu w Wlk. Brytanii i w Europie. Organizowana cyklicznie od 2019 r., kiedy wystartowała jako „Strategic Wargaming Week", po okresie ograniczeń związanych z pandemią ponownie została zorganizowana w trybie stacjonarnym. W założeniach konferencji ma być ona dla uczestników okazją i platformą wzajemnej wymiany doświadczeń, czemu sprzyjały zaplanowane przez organizatorów wydarzenia: wykłady, panele dyskusyjne, warsztaty czy też ekspozycje gier wojennych. Wydarzeniom publicznym towarzyszyły również spotkania dedykowane wykorzystaniu gier wojennych w procesie transformacji struktur wojskowych NATO, których współorganizatorem było Sojusznicze Dowództwo ds. Transformacji (NATO ACT). Gry uznawane są za efektywne narzędzie wspierania procesu dostosowywania NATO do nowych wyzwań geopolitycznych i militarnych zachodzących we współczesnym środowisku bezpieczeństwa. W bieżącej edycji konferencji po raz pierwszy uczestniczyli przedstawiciele Akademii Wojsk Lądowych:  ppłk P. Żukowski, ppłk P. Szczepański oraz dr Paweł Makowiec.

Wartością „Wargaming Week" są seminaria i panele dyskusyjne, będące dobrą okazją do zapoznania się z bieżącymi problemami związanymi z rozwojem i wykorzystaniem gier wojennych. Szczególnie interesującym był dwuczęściowy panel pt. „Wargaming - współczesne wyzwania badawcze", w którym koncentrowano się na wykorzystaniu gier wojennych w postaci profesjonalnego narzędzia badawczego. Wśród wystąpień panelu wskazano szereg obszarów problemowych np. optymalizacji narzędzia gier wojennych pod kątem rzeczywistego odzwierciedlenia właściwości terenu zurbanizowanego w środowisku gry (D. Burden) czy też problemu budowy efektywnego systemu gry wojennej, optymalizowanego pod kątem efektywności narzędzia analitycznego (N. Wojtowicz). Bardzo interesującym i ekspresyjnym było wystąpienie I. Gardinera, który wskazał na szereg zagrożeń wynikających z błędnego pojmowania roli gier jako narzędzia, zarówno przez sponsorów gry, a także samych uczestników rozgrywki. Posiadając duże doświadczenie wojskowe i wargamingowe (jest twórcą znakomitego narzędzia Kimberley Kriegsspiel), Gardiner na własnym przykładzie pokazał proces „dojrzewania" do uznania i użycia gry jako efektywnego narzędzia szkoleniowego i analitycznego.

Obok spotkań o charakterze paneli czy wykładów, uczestnicy konferencji mieli możliwość wzięcia udziału w seminariach i warsztatach bezpośrednio dotyczących projektowania gier wojennych, które prowadził dr D. Banks (KCL). Umożliwiło to bezpośrednią konfrontację z metodologią projektowania i prowadzenia gier wojennych projektowanych i wykorzystywanych w Akademii Wojsk Lądowych.

Wśród wydarzeń konferencji na uwagę zasługują również ekspozycje gier wojennych, które podzielone zostały na dwie grupy: prezentacje gier autorstwa studentów KCL (30 maja) oraz tzw. prezentacje uczestniczące (31 maja – 1 czerwca). Te ostatnie są szczególnie interesujące, ponieważ zakładały możliwość bezpośredniego udziału uczestników w rozgrywce prowadzonej bezpośrednio przez autora lub autorów gry. Prezentacja uczestnicząca (hosted wargaming exposition) stanowi atrakcyjne rozwiązanie organizacyjne ze względu na brak konieczności szczegółowej znajomości zasad gry przez potencjalnego gracza. Za prawidłowe prowadzenie rozgrywki odpowiada autor gry pełniący funkcję facylitatora, co stanowi doskonałą okazję do bezpośredniej rozmowy i obserwacji związanych z zastosowanym systemem gry. Prezentowane gry dotyczyły różnorodnych domen i obszarów działania, nie tylko militarnego np. efektów zmian klimatycznych (A Changing Climate, Climate Crisis), co jest już od kilkunastu lat przedmiotem profesjonalnych gier wojennych w różnych instytucjach zajmujących się problematyką bezpieczeństwa. Trudno omówić wszystkie gry obecne na prezentacjach, można jednak wymieć kilka z nich, które zwróciły uwagę autora artykułu.

„Duel Tactique" z Ecole de Guerre-Terre (EdG-T) (aut. A. Bourguilleau, D. Pauchet) to gra wojenna zawierającą osiem scenariuszy rozgrywanych na poziomie brygady lub dywizji i zintegrowana z francuską doktryną działań grup taktycznych broni połączonych wojsk lądowych (GTIA). Gra integralnie jest również sprzężona z grą dotyczącą zaopatrywania wojsk „Logops", odzwierciedlającym system logistyczny związku taktycznego.

„Tropical Falklands: Our Last Flight for Noumea" z Strand Simulations Group (aut. T. Danger) to gra wojenna dotycząca fikcyjnej operacji desantowej oddziałów Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej na terytorium francuskiej Nowej Kaledonii. Rozgrywka koncentruje się na zapewnieniu przez walczące strony ciągłości zaopatrzenia, co warunkuje utrzymanie zdolności bojowych pododdziałów w działaniach na odległym teatrze. Analogia do walki o Falklandy (Malwiny) w 1982 r. nie jest więc przypadkowa.

„Sins of ours Fathers" z KCL (aut. J. Kovan) to gra wojenna poruszająca problem operacji przeciwpartyzanckich (COIN), właściwych dla pierwszych dekad XXI w. Celem rozgrywki jest utrzymanie legitymizacji rządów w kluczowych regionach kraju poprzez wpływanie na lokalne populacje przy pomocy różnorodnych narzędzi. Gra nawiązuje w luźny sposób do operacji prowadzonych w Afganistanie czy Iraku, ale wydaje się być interesująca do wprowadzenia graczy np. oficerów WOT w problem prowadzenia działań partyzanckich na terenie zajętym przez przeciwnika i konieczności wsparcia przez lokalne populacje.

Na odrębne omówienie zasługuje gra „One China" autorstwa T. Mouata (Defence Academy of the UK), który jest legendą brytyjskiego wargamingu. Brawurowo poprowadzona, gra poruszała problem rywalizacji mocarstw na Dalekim Wschodzie i wzrastającego napięcia wobec agresywnej polityki ChRL. „One China" reprezentuje specyficzny rodzaj gier wojennych tzw. grę macierzową (matrix game). To rodzaj gry seminaryjnej, w której gracze dysponują ustalonym w systemie gry zbiorem działań, a rezultat podjętych działań jest rozstrzygany przez werbalną konfrontację argumentów stron. Specyfika rozgrywki wymaga od uczestników dostarczenia kilku konkretnych argumentów przemawiających za powodzeniem proponowanego działania (przeciwdziałania), które muszą opierać się na wiedzy merytorycznej oraz spełniać warunek wykonalności. Fakt konieczności konfrontacji argumentów rozstrzyganych na drodze dyskusji (za porozumieniem stron lub przez facylitatora), decyduje o wartości tego typu gry, która może być również wykorzystana jako gra analityczna.

Podsumowując, „Wargaming Week 2023" jest jednym z bardziej interesujących wydarzeń akademickich w Europie. Uczestnictwo umożliwia nabycie nowych oraz konfrontację posiadanych doświadczeń z obszaru wargamingu z przedstawicielami sił zbrojnych, urzędnikami administracji rządowej oraz pracownikami naukowymi z różnych środowisk. Gra wojenna ze względu na swoją  uniwersalność jako narzędzia, nie zawsze faktycznie wiąże się z działaniami militarnymi, pomaga w zrozumieniu środowiska operacyjnego i istniejącego w nim ryzyka, co efektywnie może wspierać proces planowania i podejmowania decyzji. Warto promować w Polsce użycie tego narzędzia w instytucjach wojskowych i cywilnych. Tym bardziej, że w opinii autora, poziom merytoryczny projektowanych i organizowanych w naszym kraju profesjonalnych gier wojennych nie odbiega od prezentowanych na konferencji w Londynie. Czas również rozważyć organizację analogicznej konferencji w Polsce.

Dr Paweł Makowiec, Zakład Obrony Terytorialnej Akademii Wojsk Lądowych im. Generała Tadeusza Kościuszki, Wrocław. Przedstawione w tekście opinie nie stanowią oficjalnego stanowiska AWL i są prywatnymi poglądami autora.