Rosja odpowiada na sankcje. Nowa Strategia Bezpieczeństwa Narodowego [ANALIZA]

Dekretem Prezydenta Rosji Władimira Putina 2 czerwca 2021 roku wprowadzono opracowywaną od roku nową „Strategię bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej” (SBFR). Przed publikacją została ona omówiona 28 maja 2021 roku podczas spotkania prezydenta Rosji ze stałymi członkami Rady Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. Automatycznie przestała być ważna „Strategia bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej” wprowadzona 31 grudnia 2015 r.

Większość rosyjskich agencji opisując wprowadzony dokument uwypukliło zawartą tam ocenę, że „wdrożenie tej strategii przyczyni się do ratowania narodu rosyjskiego, rozwoju potencjału ludzkiego, poprawy jakości życia i dobrobytu obywateli, wzmocnienia zdolności obronnych kraju, jedności i spójności społeczeństwa rosyjskiego, osiągnięcia narodowych celów rozwojowych, zwiększenie konkurencyjności i prestiżu międzynarodowego Federacji Rosyjskiej”.

W ten sposób nowa SBFR została pokazana jako coś, co stworzono przede wszystkim dla dobra rosyjskiego społeczeństwa i właśnie tym dobrem, starano się wytłumaczyć wszelkie działania władz ma Kremlu. Zagrożeniem ma być w tym przypadku przede wszystkim „ukierunkowana polityka powstrzymywania Rosji z zewnątrz”. To właśnie dlatego, jako żywotne cele nowej Strategii uznano przede wszystkim:

• wzmocnienie suwerenności, niepodległości, integralności państwowej i terytorialnej oraz bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej;
• ochronę tradycyjnych duchowych i moralnych fundamentów rosyjskiego społeczeństwa;
• oraz zapobiegania ingerencji w sprawy wewnętrzne Federacji Rosyjskiej.

Ta ochrona tradycyjnych wartości i suwerenności kulturowej jest konieczna, ponieważ według autorów Strategii doszło do swoistej „westernizacji” rosyjskiej kultury oraz sabotażu informacyjnego i psychologicznego. Obserwowane są również „próby fałszowania historii Rosji i świata, zniekształcania prawdy historycznej i niszczenia pamięci historycznej, podżegania do konfliktów etnicznych i międzywyznaniowych… Problemy wynikające ze stosunków międzyetnicznych i międzywyznaniowych stają się przedmiotem geopolitycznych gier i spekulacji, które generują wrogość i nienawiść”.

Dodatkowo według Rosjan we współczesnym świecie podważanie fundamentów stabilności politycznej i państwowości odbywa się poprzez:

• rewizję podstawowych norm moralnych;
• manipulację psychologiczną;
• absolutyzowanie wolności jednostki;
• prowadzenie aktywnej propagandy permisywizmu [Red. bezgraniczna tolerancja wobec zachowań innych osób], niemoralności i egoizmu;
• zaszczepianie kultu przemocy, konsumpcji i przyjemności;
• narzucanie obcych ideałów i wartości;
• wprowadzanie reform w edukacji, nauce, kulturze, religii, języku i działalności informacyjnej bez uwzględniania tradycji historycznych i doświadczeń poprzednich pokoleń.

Oceniając sytuację wskazano w SBFR, że „Nieprzyjazne kraje próbują wykorzystać problemy społeczno-gospodarcze istniejące w Federacji Rosyjskiej do zniszczenia jej wewnętrznej jedności, do inspirowania i radykalizacji ruchu protestu, do wspierania grup marginalnych i do dzielenia rosyjskiego społeczeństwa. Coraz częściej stosuje się metody pośrednie do prowokowania długotrwałej niestabilności w Federacji Rosyjskiej”. By się temu przeciwstawić zaproponowano swoiste połączenie siły i dobrobytu jako środka na powstanie sprawiedliwego i dobrze funkcjonującego społeczeństwa.

Siłę planuje się uzyskać poprzez:

• wzmocnienie zdolności obronnych;
• skuteczne stawianie oporu przed próbami wywierania nacisku z zewnętrz;
• prowadzenie niezależnej polityki zagranicznej i wewnętrznej;
• zwiększenie wewnętrznej jedności i stabilności politycznej;
• modernizację gospodarki i rozwój przemysłu.

Poprawę warunków funkcjonowania społeczeństwa ma zapewnić m.in. walka z korupcją, nepotyzmem i nadużywaniem środków budżetowych. „Na tle utrzymujących się problemów społeczno-gospodarczych w Federacji Rosyjskiej, rosnącą potrzebą społeczeństwa jest: poprawa efektywności administracji publicznej, zapewnienie sprawiedliwości społecznej, wzmocnienie walki z korupcją, nadużywaniem środków budżetowych i własności państwowej oraz odpowiednia polityka kadrowa w organach, na którą nie mają wpływu interesy grupowe i pokrewne, władze publiczne oraz organizacje z udziałem państwa”.

Zagrożenie militarne dla Rosji

Nowa Strategia została tak napisana, by się miało wrażenie, że Rosja jest pod silnym naciskiem i zagrożeniem militarnym. Dowodem na to mają być próby wywierania presji na Federację Rosyjską, jej sojuszników i partnerów poprzez sankcje oraz „budowanie infrastruktury wojskowej Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w pobliżu granic Rosji, intensyfikacja działań wywiadowczych, praktykowanie użycia dużych formacji wojskowych i broni jądrowej przeciwko Federacji Rosyjskiej”. To zagrożenie ma pogłębiać również proces powstawania nowych, globalnych i regionalnych centrów władzy i coraz silniejsze walki pomiędzy nimi o strefy wpływów.

Według SBFR „wzrasta niebezpieczeństwo eskalacji konfliktów zbrojnych w wojny lokalne i regionalne, w tym z udziałem mocarstw nuklearnych”. Ma temu sprzyjać „osłabienie ogólnie uznanych norm i zasad prawa międzynarodowego, osłabienie i zniszczenie istniejących międzynarodowych instytucji prawnych, postępujący demontaż systemu traktatów i porozumień w dziedzinie kontroli zbrojeń - prowadzących do wzrostu napięcia i zaostrzenia sytuacji wojskowo-politycznej, w tym w pobliżu granicy państwowej Federacji Rosyjskiej”. „Eskalacja napięcia w strefach konfliktu w przestrzeni postsowieckiej, Bliskiego Wschodu, Afryki Północnej, Afganistanu i Półwyspu Koreańskiego trwa. Osłabienie globalnych i regionalnych systemów bezpieczeństwa stwarza warunki do rozprzestrzeniania się międzynarodowego terroryzmu i ekstremizmu” - czytamy w dokumencie.

W Strategii szczególnie podkreślono wycofywanie się Stanów Zjednoczonych z traktatów rozbrojeniowych. „Na tle rozwoju potencjału globalnego systemu obrony przeciwrakietowej, Stany Zjednoczone konsekwentnie zmierzają do wyrzeczenia się międzynarodowych zobowiązań w zakresie kontroli zbrojeń”. Zagrożeniem dla stabilności strategicznej i bezpieczeństwa międzynarodowego ma być m.in. planowane przez Amerykanów rozmieszczenie systemów rakietowych średniego i krótkiego zasięgu w Europie oraz w regionie Azji i Pacyfiku.

Za nowe sfery prowadzenia operacji wojskowych uznano przestrzeń kosmiczną i przestrzeń informacyjną. Według SBFR siły zbrojne obcych państw cały czas „ćwiczą działania na rzecz wyłączania krytycznej infrastruktury informacyjnej Federacji Rosyjskiej” oraz wzrasta liczba ataków komputerowych na rosyjskie zasoby informacyjne. Próby przeciwdziałania takim atakom napotykają jednak na opór krajów zachodnich. „Inicjatywy Federacji Rosyjskiej w zakresie zapewnienia międzynarodowego bezpieczeństwa informacyjnego spotykają się ze sprzeciwem obcych państw dążących do dominacji w globalnej przestrzeni informacyjnej”.

Odbywa się to m.in. poprzez dążenie korporacji międzynarodowych do utrwalenia monopolistycznej pozycji w Internecie, czemu towarzyszy wprowadzenie cenzury i bezpodstawowe blokowanie platform alternatywnych. By temu zapobiec oraz wzmocnić suwerenność Rosji w przestrzeni informacyjnej zakłada się:

• stworzenie bezpiecznego środowiska do obiegu wiarygodnych informacji,
• zwiększenie bezpieczeństwa rosyjskiego segmentu Internetu;
• ograniczenie liczby wycieków danych osobowych do możliwie najniższego poziomu;
• zapewnienie priorytetowego wykorzystania rosyjskich technologii i sprzętu w infrastrukturze informacyjnej.

W odpowiedzi na wszystkie nieprzyjazne, zewnętrzne działania Rosja daje sobie prawo do podejmowania działań symetrycznych i asymetrycznych. „W przypadku popełnienia przez obce państwa działań nieprzyjaznych, zagrażających suwerenności i integralności terytorialnej Federacji Rosyjskiej, w tym związanych ze: stosowaniem środków ograniczających (sankcji) o charakterze politycznym lub gospodarczym oraz wykorzystaniem nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych, Federacja Rosyjska uważa za zasadne podejmowanie symetrycznych i asymetrycznych środków niezbędnych do tłumienia takich nieprzyjaznych działań, a także zapobiegania ich powtórzeniu w przyszłości”.

Te środki mają polegać na:

• utrzymywaniu potencjału odstraszania nuklearnego na odpowiednim poziomie;
• opracowaniu i stosowaniu wzajemnie powiązanych środków politycznych, wojskowych, dyplomatycznych, gospodarczych, informacyjnych i innych - mających na celu zapobieganie użycia siły militarnej przeciwko Federacji Rosyjskiej, chroniąc jej suwerenność i integralność terytorialną;
• terminowej identyfikacji istniejących i przyszłych niebezpieczeństw i zagrożeń militarnych;
• doskonaleniu systemu planowania wojskowego;
• ochronie interesów narodowych i obywateli Federacji Rosyjskiej poza granicami kraju;
• budowaniu potencjału obronnego;
• wyposażaniu sił zbrojnych, innych oddziałów, formacji i organów w nowoczesną broń i sprzęt;
• poprawieniu planowania działań zapewniających mobilizację i przygotowanie do niej;
• odpowiednio wczesnym uwzględnianiu tendencji zmiany charakteru współczesnych wojen i konfliktów zbrojnych;
• stworzeniu warunków do zwiększania zdolności bojowych wojsk;
• opracowaniu wymagań dla formacji przyszłości oraz nowych systemów uzbrojenia.

Zwrócono również uwagę na zabezpieczenie „zaplecza” dla działań wojennych. Jako cel postawiono sobie zapewnienie kompleksowi wojskowo-przemysłowemu Federacji Rosyjskiej: niezależności technologicznej, innowacyjnego rozwoju, utrzymanie pozycji lidera w rozwoju oraz produkcji broni, sprzętu wojskowego i specjalnego. „Aby zapewnić zrównoważony wzrost i zwiększyć konkurencyjność rosyjskiej gospodarki, konieczne jest państwowe stymulowanie działalności naukowej, naukowej, technicznej i innowacyjnej, zwiększenie prywatnych inwestycji w rozwój tej działalności oraz przyspieszone wprowadzanie jej wyników do produkcji” - podkreślono.

Planuje się jednak nie tylko przygotowanie gospodarki do zapewnienia ochrony państwa przed atakiem zbrojnym, ale również do zaspokojenia potrzeb i wymagań ludności w czasie wojny. Realizowane mają być m.in. działania zapewniające ochronę ludności, wartości materialnych i kulturowych na terytorium Federacji Rosyjskiej.

Za ważne zadania uznano także:

• kształcenie wojskowo-patriotyczne i przygotowanie do służby wojskowej obywateli;
• utrzymanie wysokiego poziomu praworządności i dyscypliny wojskowej w jednostkach oraz stanu moralnego, politycznego i psychologicznego wśród personelu;
• podniesienie poziomu ochrony socjalnej żołnierzy, członków ich rodzin, obywateli zwolnionych ze służby wojskowej;
• poprawę warunków służby wojskowej.

Niezależna polityka zagraniczna i wewnętrzna

Z nowej SBFR ma wynikać, że Rosja musi się przeciwstawić zmianom politycznym na świecie, które w rosyjskiej ocenie są zmianami na gorsze. Wśród tych złych tendencji wymienia się:

• „dążenie państw zachodnich do zachowania hegemonii;
• kryzys nowoczesnych modeli i instrumentów rozwoju gospodarczego;
• wzrost nierównowagi w rozwoju państw;
• wzrost poziomu nierówności społecznych;
• chęć tworzenia korporacji transnarodowych w celu ograniczenia roli państw sojuszników;
• zaostrzenie wewnętrznych problemów politycznych;
• wzrost sprzeczności międzypaństwowych;
• osłabienie wpływu instytucji międzynarodowych;
• i spadek skuteczności systemu bezpieczeństwa globalnego”.

Wszystkie te czynniki oraz chęć izolowania Rosji i praktykowanie podwójnych standardów „hamują wzrost efektywności wielostronnej współpracy” i zwiększają niestabilność na świecie, co może doprowadzić „do prób rozwiązania narastających sprzeczności międzypaństwowych poprzez poszukiwanie wrogów wewnętrznych i zewnętrznych, zniszczenie gospodarki, tradycyjnych wartości oraz łamanie podstawowych praw i wolności człowieka”.

Dlatego: „w kontekście narastającego napięcia geopolitycznego, polityka zagraniczna Federacji Rosyjskiej powinna przyczyniać się do zwiększenia stabilności systemu współpracy międzynarodowej, opartej na: prawie międzynarodowym, zasadach powszechnego, równego i niepodzielnego bezpieczeństwa, pogłębianiu wielostronnych interakcji bez podziałów i działań w mniejszych blokach, w celu wspólnego rozwiązywania globalnych i regionalnych problemów z centralną, koordynacyjną rolą Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) i Rady Bezpieczeństwa”.

Rosja będzie też prowadziła własną politykę zagraniczną: „konsekwentną, niezależną, wielowektorową, otwartą i pragmatyczną”. Jej celem ma być zapewnienie stabilności systemu stosunków międzynarodowych, jak również „stworzenie korzystnych warunków dla zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, wzmocnienie bezpieczeństwa narodowego, wzmocnienie pozycji Federacji Rosyjskiej jako jednego z wpływowych ośrodków współczesnego świata.”

W tym celu Rosja zamierza:

• doskonalić mechanizmy zapewnienia bezpieczeństwa zbiorowego i nieproliferacji broni masowego rażenia;
• pogłębiać współpracę z krajami Wspólnoty Niepodległych Państw, Chinami i Indiami;
• pomagać w eliminowaniu i zapobieganiu powstawania ognisk napięć i konfliktów na terytoriach państw sąsiadujących z Federacją Rosyjską;
• zagwarantować sojusznikom i partnerom wsparcie w rozwiązywaniu problemów związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa.

Ta pomoc udzielana sojusznikom jest konieczna, ponieważ w ocenie autorów Strategii SBFR, działania niektórych krajów mają na celu wywołanie procesów dezintegracyjnych we Wspólnocie Niepodległych Państw w celu zerwania więzi z Rosją, którą określa się niesłusznie jako: „zagrożenie, a nawet przeciwnika wojskowego”.

Rozwój gospodarczy Federacji Rosyjskiej

Jednym z celów nowej SBFR było podkreślenie, że Rosja poradziła sobie z zewnętrznymi naciskami i sankcjami. „Federacja Rosyjska zademonstrowała stabilność gospodarczą całemu światu i udowodniła, że jest w stanie wytrzymać presję sankcji zewnętrznych. Trwają prace nad zmniejszeniem zależności od importu w kluczowych sektorach gospodarki. Wzrósł poziom bezpieczeństwa żywnościowego i energetycznego” - zaznaczono.

Jednak dla poprawienia sytuacji mającej nie tylko przyczynić się do dalszego rozwoju gospodarczego, ale również poprawienia jakość życia obywateli, zadeklarowano m.in.: podjęcie działań w celu:

• poprawienia sytuacji demograficznej oraz opieki zdrowotnej,
• zmniejszania ubóstwa;
• rozwoju potencjału naukowego;
• poprawy jakości i dostępności edukacji;
• zwiększenia ochrony środowiska.

W przypadku nauki zauważono, że koniecznej jest „zwiększenie efektywności wykorzystania dotychczasowych osiągnięć i przewag konkurencyjnych Federacji Rosyjskiej, z uwzględnieniem długoterminowych, światowych trendów”.

Z kolei w przypadku ochrony środowiska zauważono, że „wzmożona uwaga społeczności światowej na problemy zmian klimatycznych i ochronę środowiska jest wykorzystywana jako pretekst do ograniczenia dostępu rosyjskich firm do rynków eksportowych, zahamowania rozwoju rosyjskiego przemysłu, ustanowienia kontroli nad szlakami transportowymi i utrudnianie Rosji „oswajaniu” Arktyki”.

Tymczasem zgodnie z nową SBFR jednym z najważniejszych celów w działaniach Federacji Rosyjskiej ma być zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych. Efektem tego ma być:

• osiągnięcie jakości środowiska niezbędnej dla korzystnego życia człowieka;
• zachowanie i przywracanie przyrody;
• łagodzenie negatywnych skutków zmian klimatu.