Posiedzenie Rady NATO-Rosja: Taktyczna korekta kursu Kremla?

Agenda środowego spotkania obejmuje szereg kwestii, z których większość - jak na przykład sytuacja w Afganistanie, konflikt na Ukrainie czy też obrona przeciwrakietowa w Europie - jest stałym elementem rozmów obu stron. Z pewnością Sojusz szczegółowo przedstawi również decyzje dotyczące wzmocnienia wysuniętej obecności na wschodniej flance, zaś Rosjanie powtórzą swoje argumenty o braku zasadności takich ruchów oraz agresywnemu zwiększaniu potencjału NATO "przy granicach Rosji". Choć każde z tych zagadnień ma ogromne znaczenie dla relacji obu stron, to nie wydaje się, by posiedzenie Rady przyniosło znaczącą modyfikację pozycji.

Ciekawie zapowiada się natomiast kwestia ewentualnego porozumienia obniżającego ryzyko wypadków z udziałem wojska. Po stronie NATO panuje praktycznie pełna zgoda co do konieczności minimalizacji niebezpieczeństwa nieplanowanej eskalacji, spowodowanej przez wypadek na morzu lub w powietrzu. Mniejsze zainteresowanie tą kwestią wyrażali jednak Rosjanie, którzy - jak mówił podczas Warsaw Summit Experts' Forum Dmitri Trenin - starają się kompensować asymetrię w relacjach z NATO, poprzez ponoszenie większego ryzyka.

Niespodziewanie jednak, podczas niedawnej wizyty w Finlandii, prezydent Putin wyraził gotowość do rozmów na temat ewentualnego porozumienia zobowiązującego wszystkie samoloty wojskowe latające nad Bałtykiem, do włączania transponderów. Towarzyszył temu wypowiedzi stałego przedstawiciela przy NATO Aleksandra Gruszko, który stwierdził, że Rosja jest zainteresowana uaktualnieniem porozumień o unikaniu wypadków militarnych.

Jak należy interpretować ten zwrot w rosyjskiej postawie, ale też relatywnie łagodną relację na postanowienia szczytu w Warszawie?

Jednym z możliwych wytłumaczeń jest dążenie Kremla do wzmocnienia pozycji "gołębi" w ramach NATO oraz zmiany dominującej narracji opisującej stosunki Sojuszu i Rosji. W relacjach ze szczytu NATO dominował obraz Rosji jako źródła zagrożenia czy też "eksportera niestabilności". Ostra reakcja ze strony Kremla wzmocniłaby i utrwaliła ten przekaz, a nawet mogła sprowokować dalsze kroki ze strony Sojuszu. Z kolei zgoda na wspomniane rozmowy i ewentualny "sukces" posiedzenia NATO-Rosja pomoże utrzymać atmosferę niejednoznaczności odnośnie do relacji obu stron. To z kolei jest niezbędne dla wygrywania podziałów wewnątrz Sojuszu wynikających m.in. z rożnych potencjałów i wrażliwości na zagrożenia ze strony Rosji i wzmacniania swoich wpływów w obszarze zachodniego sąsiedztwa.

Z drugiej strony, osiągnięcie porozumienia obniżającego ryzyko wypadków wojskowych pozbawiłoby Kreml jednego z narzędzi polityki zagranicznej. Być może rosyjskie władze uznały, że jest to minimalna cena, jaką muszą zapłacić za utrzymanie otwartych drzwi do normalizacji relacji z Zachodem. Inne odczytanie tej sytuacji wysuwa na pierwszy plan wskazanie przez wspomnianego Aleksandra Gruszkę istniejących umów o unikaniu wypadków, jako podstawy do rozmów między NATO a Rosją. Takie umowy podpisało jeszcze z ZSRR 11 obecnych państw NATO (m.in. USA, Francja, Niemcy, Wielka Bryrania, Włochy), oczywiście żadne ze wschodniej flanki. Potencjalnie stwarza to możliwość eskalowania napięcia lub też wzmacniania różnic między państwami sojuszniczymi. 

Należy pamiętać, że długoterminowym celem Rosji niezmiennie pozostaje zdyskredytowanie i osłabienie NATO, w szczególności w Europie Środkowo-Wschodniej. Świadczą o tym choćby działania podejmowane w czasie szczytu, w tym publikacja fałszywych wywiadów polskich generałów, czy np. wypowiedź Michaiła Gorbaczowa o zagrożeniu wojennym ze strony Sojuszu. Nie da się więc wykluczyć, że osiągnięcie porozumienia będzie połączone z działaniami informacyjnymi, przedstawiającymi Rosję jako "ofiarę", aby próbować skłonić opinię publiczną państw zachodnich do osłabienia w perspektywie czasu środków wzmocnienia przyjętych w trakcie szczytu, istotnie zwiększających bezpieczeństwo naszego regionu.

Czytaj więcej: NATO musi bronić wschodniej flanki i środków wzmocnienia. "Rosja chce destabilizacji" [KOMENTARZ]