Kolejna nieudolna odsłona putinizmu [OPINIA]

Jednakże, w praktyce każde kolejne wystąpienie Putina ma coraz mniejszą siłę umownego rażenia. Zauważmy, że nie są one już otoczone wykreowanym obrazem nieprzeniknionego mocnego człowieka z Kremla, który potrafi rozgrywać innych. Dziś, na dzień przed wystąpieniem Putina, w Kijowie pojawia się prezydent Stanów Zjednoczonych Joe Biden. Zaś chwilę później będzie przemawiał w Polsce, a więc państwie gdzie stacjonuje kilkanaście tysięcy żołnierzy właśnie ze Stanów Zjednoczonych, a także państwie przez którego terytorium wiedzie jedna z kluczowych linii pomocy walczącej z rosyjską agresją Ukrainy. Zaś Putin staje się z jednej strony petentem poza swoim państwem, który musi walczyć o dostawy z Iranu czy też Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej (KRLD). A z drugiej jest już junior partnerem w relacji z Chińską Republiką Ludową, która nadal nie zdecydowała się na pełnoskalową pomoc wojskową dla walczącej z problemami materiałowymi i logistycznymi armii rosyjskiej.

Stąd też, w obecnym przemówieniu nie zaskakuje narracja o przyzwyczajaniu się do problemów wynikających z długofalowych efektów sankcji międzynarodowych. Przebrzmiewa sztuczne rozgoryczenie, że system putinizmu bazujący na rozkradaniu państwa, gromadzeniu i wywożeniu wielkich majątków poza Rosję jest dysfunkcjonalny. Generalnie, tak mocne sygnalizowanie potrzeby poświęceń, odcięcia się od wszelkich zamrożonych zagranicznych środków finansowych i majątków jest również stres testem dla elit i wydajności aparatu bezpieczeństwa. Być może nawet o wiele bardziej znaczącym niż wcześniejsze ogłoszenie „częściowej" mobilizacji, która również wywołała popłoch wśród, przede wszystkim majętniejszych, Rosjan.

Zdających sobie sprawę z realiów rozpętanej przez Rosję wojny napastniczej i jej konsekwencji militarnych. To znaczenie kwestii majątkowych wynika bowiem z odcinania się od standardu działania, pamiętającego rok 2014-15. Gdy rzeczywiście Rosję ubodły międzynarodowe sankcje, ale władze na Kremlu miały niejako umowę społeczną z najbogatszymi, iż skala reperkusji wobec komfortu ich życia nie zachwieje się w wymiarze długookresowym. Dziś, Putin łamie ówczesne zasady i podkreśla, że każdy straci na agresji wobec Rosji.

Taka oficjalna postawa Putina i najbliższego kręgu, który miał wpływ na tekst przemówienia, oznaczać może równie dobrze, że nasze, zachodnie przewidywania wobec sytuacji ekonomicznej państwa rosyjskiego mogą być wysoce delikatne (mówiąc obrazowo i dyplomatycznie). Przy czym, jest to jak zostało powiedziane także test dla rosyjskiej bezpieki, która będzie musiała obecnie wychwycić głosy krytyki nie tyle wśród rachitycznej opozycji politycznej, czy organizacji pozarządowych, które już dawno pozostawały na celowniku. Lecz będzie istniała potrzeba zaobserwowania na masową skalę, jak zachowają się umowne „elity" polityczne, ekonomiczne, itp. Można nawet pokusić się o hipotezę, że obecne przemówienie Putina z tak mocnym akcentem na poświęcenia finansowo-ekonomiczne może być czymś w rodzaju zapowiedzi czystki Saddama Husjana w Partii Baas w 1979 r. Kto nie zgadza się z pełnym poświęceniem wszystkiego na rzecz sukcesu militarnego kraju może być uznanym za wroga państwa.

W marcu zeszłego roku zasugerowałem w swoim komentarzu na łamach Defence24 ( Rosja: "neo-stalinizm" odpowiedzią na porażki na froncie OPINIA ), iż władze rosyjskie będą szły w kierunku czegoś w rodzaju neo-stalinizmu i właśnie obecna wypowiedź Putina niejako potwierdza obrany kierunek. Bardzo niebezpieczny dla Europy i świata, bowiem ukazujący wolę polityczną nie tylko do dalszego bezprawnego okupowania terytorium Ukrainy, ale i kontynuacji działań ofensywnych. Co więcej, po wystąpieniach publicznych Putina można odnieść wrażenie, że nawet zakończenie działań zbrojnych nie stworzy warunków do pauzy strategicznej. Albowiem w system nerwowy państwa wbudowywana jest olbrzymia skala agresji wobec Zachodu. To zaś będzie zaczynem do dalszych działań odwetowych, o których dziś mówi się przede wszystkim w kategorii narzędzi retorycznych kremlowskiej propagandy.

Jeśli już jesteśmy w wymiarze propagandy, to zauważyć należy, że o wiele większą energię wnoszą dla Rosjan i świata same zapowiedzi kolejnych wystąpień Putina, niż już finalne przemowy. Gdzie większość obserwatorów zewnętrznych raczej już poszukuje oznak słynnych problemów ze zdrowiem kremlowskiego „genseka", aniżeli wsłuchuje się w coraz dłuższe tyrady. Co więcej, wręcz naturalnym elementem obserwacji tego rodzaju wystąpień staje się dokładne wpatrywanie w specjalnie wyselekcjonowaną publikę. Zaś tam, podobnie jak w innych przestrzeniach pojawia się raczej na twarzach nie tyle żar do poświęceń, co obawa przed kolejnymi problemami wewnętrznymi. Obecne wystąpienie Putina powieliło wszystkie niemalże schematy, stając się coraz bardziej zbliżonym do wymiaru przemówień znanych z pomniejszych satrapii. I to właśnie może być odpowiedź dlaczego Putin przemawiał tak długo, dlaczego całość wystąpienia nie była ukierunkowana na inne państwa, a raczej na swoich wewnętrznych odbiorców.

Rosyjskie elity nie czują się pewnie i lider państwa stara się reagować, dając paliwo dla wewnętrznych narzędzi propagandowych. Szczególnie w czasie znacznej słabości narracji odnoszących się do celów agresji. Już nawet Margarita (czołowa twarz propagandy rosyjskiej) musiała tłumaczyć wysoce swobodne żonglowanie celami tzw. specjalnej operacji wojskowej (określenie rosyjskiej państwowej narracji, odnoszące się do wojny napastniczej z lutego 2022 roku). Dziś Putin musi z jednej strony zachować twarz, bo od tego zależy jego przyszłość, a z drugiej niejako poprzez potok różnych sformułowań zaspokoić potrzeby odbioru społecznego wojny. Czy to się udaje, można oczywiście mieć pewne wątpliwości. Lecz nie należy zapominać, że odbiorca rosyjski to odbiorca żyjący w państwie niedemokratycznym, a więc zupełnie inaczej dekodujący tyrady swojego przywódcy. Szczególnie, gdy nastąpi później proces ich masowego wyjaśniania przez wysoce rozbudowany aparat propagandowy.

Finalnie, należy zauważyć, iż Rosja ponownie odwołuje się do karty atomowej w swojej retoryce. Od początku wojny wszystkim państwom sprzeciwiającym się rosyjskiej agresji na Ukrainę grożono uderzeniami nuklearnymi. Później straszono atakami na elektrownie jądrowe, aby finalnie grozić zawieszeniem udziału w porozumieniach ograniczających zasoby broni jądrowej. Mamy do czynienia z niczym innym, jak próbą podbudowania odbiorcy wewnętrznego bazując na orężu atomowym. Jedynym tak naprawdę aspekcie rosyjskiego potencjału wojskowego, który nie został zdekonstruowany w ostatnich latach (szczególnie w kontekście wojny w Ukrainie). Jak również próbą wywołania ponownej fali paniki na Zachodzie, który ma przestraszyć się nowego wyścigu zbrojeń atomowych, itp. zimnowojennych narracji. Szerzej ustosunkowałem się do tego wątku również w zeszłym roku, przygotowując dla Defence24 dwa opracowania – pt. Broń masowego rażenia „biednych", czyli o rosyjskiej karcie atomowej OPINIA oraz Rosja chce nas przestraszyć groźbami atomowymi OPINIA . Dziś, ówczesne diagnozy stają się jakże aktualne wsłuchując się w wypowiedzi Putina i jego najbliższych akolitów.

Można uznać, że właśnie narzędzia zimnowojenne są ponownie aktywowane, bowiem znaczna część siłowików nadal myśli tymi kategoriami. Typowym, długofalowym elementem strategii Pierwszego Zarządu Głównego KGB względem Zachodu (w trakcie zimnej wojny) było aktywowanie ruchów walczących o pokój – oczywiście, w domyśle zagrożony tylko i wyłączenie przez „zły" Zachód, oraz właśnie aktywowanie ruchów sprzeciwiających zagrożeniom wokół zbrojeń atomowych – także tylko tych na Zachodzie. Pierwszą falę „walczących o pokój", (także w Polsce) można już zobaczyć, więc tylko można oczekiwać pojawienia się, właśnie po takich zapowiedziach „genseka z Kremla" (pojęcie zimnowojenne, odnoszące się do sekretarzy generalnych), kolejnych ruchów „walczących o rozbrojenie atomowe".

Najlepszą konkluzją całego wystąpienia Putina jest dziś to, że można je potraktować jako wręcz sztampowe wystąpienie, wygłoszone de facto w tle strategicznej wizyty Joe Bidena w Europie. Sarkastycznie uznając, że zapewne kolejne wypowiedzi tego rodzaju przywódcy z Kremla będą dłuższe, jeszcze bardziej bazujące na powtarzanych sloganach i przemieszane większą dozą radykalnych sloganów o zagrożeniach dla bezpieczeństwa globalnego. Z naszej obecnej perspektywy można uznać, że większe obawy powinny były budzić raczej krótsze i wyprane z emocji wystąpienia Putina z wcześniejszych lat, czego wręcz punktem odniesienia jest słynna mowa na Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa z 2007 r. Co ważne, w tym roku do Monachium nikt Rosjan nie zaprosił.