Francja: za mało głowic do odstraszania nuklearnego?

Francuska strategia odstraszania nuklearnego, rozwijana nieprzerwanie od lat 60., opiera się na dwóch filarach: morskim i powietrznym. Brak komponentu lądowego oznacza rezygnację z klasycznej triady nuklearnej. Zamiast tego, Francja postawiła na mobilność, tajność i niezależność polityczno-operacyjną. Cały arsenał nuklearny pozostaje poza strukturami NATO i pod pełną kontrolą prezydenta Republiki.

Francja posiada około 290 głowic jądrowych, ponieważ kieruje się doktryną minimalnego, lecz wiarygodnego odstraszania, zakładającą zdolność zadania przeciwnikowi ogromnych strat bez potrzeby dorównywania arsenałom USA czy Rosji. Jej siły odstraszania są całkowicie niezależne, a dalsze zwiększanie potencjału nie tylko wiązałoby się z ogromnymi kosztami, lecz mogłoby również podważyć konsekwentnie realizowaną strategię stopniowego i proporcjonalnego użycia siły.

Jednak w kontekście możliwego rozszerzenia francuskiego parasola nuklearnego na całą Europę, co zasugerował prezydent Emmanuel Macron, liczba 290 głowic może okazać się niewystarczająca. Szczególnie jeśli miałaby obejmować ochronę szerszych interesów strategicznych. To z kolei mogłoby wymusić przegląd obecnej doktryny i zdolności operacyjnych.

Jakie zdolności Francji?

Trzonem francuskich zdolności odstraszania pozostaje Force Océanique Stratégique – cztery okręty podwodne typu Le Triomphant, każdy uzbrojony w 16 rakiet balistycznych M51. Rakiety te przenoszą głowice TN-75, z możliwością niezależnego naprowadzania na wiele celów. Przynajmniej jeden z okrętów znajduje się nieustannie na bojowym patrolu w zanurzeniu, co zapewnia wiarygodną zdolność do uderzenia odwetowego, również w przypadku, gdyby Francja padła ofiarą niespodziewanego ataku. Obecnie trwają już prace nad nową generacją okrętów, które mają wejść do służby około 2035 roku, a także nad modernizacją samych rakiet do wersji M51.3, charakteryzującej się zwiększonym zasięgiem i precyzją.

Komponent powietrzny opiera się na samolotach Rafale B i Rafale M, uzbrojonych w pociski manewrujące ASMPA. Dzięki zasięgowi przekraczającemu 500 km, a w przyszłości znacznie większemu (po wdrożeniu wersji ASMPA-R oraz ASN4G), siły powietrzne pozostają elastycznym i szybko reagującym elementem odstraszania. Co istotne, baza lotnicza w Luxeuil-les-Bains, gdzie są szkoleni ukraińscy piloci Mirage, stanie się pierwszą jednostką wyposażoną w nową generację Rafale z uzbrojeniem hipersonicznym.

Ćwiczenia nuklearne, takie jak Operacja Poker, prowadzone cyklicznie co trzy miesiące, symulują pełnoskalowe operacje odstraszające, w tym użycie broni jądrowej. Odbywają się w warunkach zagrożenia dla strategicznego interesu Paryża, w tym w odwzorowaniu wojny elektronicznej i zakłóceń systemów komunikacji. To właśnie w trakcie jednej z edycji tej operacji prezydent Emmanuel Macron zasugerował możliwość rozszerzenia francuskiego parasola odstraszania na poziom europejski, co wpisuje się w debatę o przyszłości kolektywnego bezpieczeństwa w Unii Europejskiej; w tym również Polski.

Zwiększenie potencjału

Francja nie planuje rozbudowy arsenału, koncentrując się zamiast tego na modernizacji infrastruktury i nośników. Tylko w 2024 roku na odstraszanie nuklearne przeznaczono 6,6 miliarda euro – aż 14% budżetu obronnego. Inwestycje obejmują nowe okręty, modernizację rakiet M51, pocisków ASMPA oraz rozwój infrastruktury baz, w tym Luxeuil, która do 2035 roku stanie się głównym punktem operacyjnym dla nowej generacji sił powietrznych.

Paryż nie uczestniczy w natowskim programie „nuclear sharing”, ale coraz częściej dopuszcza możliwy udział partnerów – w tym Polski – w ćwiczeniach z komponentem odstraszania. Chodzi nie tylko o interoperacyjność, ale o zademonstrowanie gotowości i politycznej wiarygodności francuskiej strategii. Choć termin „parasol nuklearny” bywa niechętnie używany, rozważa się inne zastosowanie, tj. obecność np. komponentu powietrznego z arsenałem jądrowym jako element odstraszania, szczególnie w kontekście wschodniej flanki NATO.

Francuska strategia odstraszania nie jest już dogmatyczna i ewoluuje. Teraz Macron wskazuje, że należy dostosować ją do otoczenia, ponieważ broń nuklearna pozostaje elementem globalnego wpływu. Wobec rosnących arsenałów Rosji, Chin i USA, Francja nie spieszy się z powiększaniem liczby głowic, ale stale modernizuje. W swojej doktrynie wykorzystanie broni nuklearnej będzie tylko w momencie faktycznego zagrożenia dla jej interesów, których może mieć coraz więcej na wschodniej flance NATO.

290 głowic to mało, ale zdolności Francji i jej uzbrojenie jest wystarczające i nowoczesne. Najważniejsze, np. dla Polski, żeby w momencie potrzeby demonstracji siły i zdolności, pojawiły się amerykańskie, francuskie i jeszcze najlepiej brytyjskie elementy odstraszania, które zmuszą Federację Rosyjską do odwrotu. 290 głowic od Republiki Francuskiej w zupełności wystarcza na obecny teatr rywalizacji w domenie odstraszania, w którym funkcjonują posiadacze broni nuklearnej.