500 dni wojny na Ukrainie. Przebieg i statystyka

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Przebieg wojny

Rosjanie uderzyli na swojego południowozachodniego sąsiada 24 lutego 2022 roku przystępując do ataku zarówno w Donbasie, wchodząc z Krymu w obwód chersoński skręcając na zachód, a także zakręcając na wschód na Zaporoże. Od północy Rosjanie ruszyli też prosto na drugie co do wielkości miasto ukraińskie Charków, a także weszli w obwód sumski od zachodu, a także w kijowski i czernichowski od północy. Na tych ostatnich kierunkach wykorzystali także terytorium białoruskie. Z rosyjskimi wojskami na terytorium Ukrainy wjeżdżały mobilne krematoria, mające prawdopodobnie na celu ukrycie mordów na ukraińskiej ludności cywilnej i jeńcach.

Prologiem agresji był desant aeromobilny na lotnisko Hostomel na północ od Kijowa. Żołnierze WDW wysadzeni ze śmigłowców mieli zabezpieczyć lądowanie dla kilkunastu lecących z Pskowa ciężkich samolotów transportowych Ił-76 z licznym wojskiem i ciężkim wyposażeniem. Desant miał utorować szybkie uderzenie na Kijów i „dekapitację" ukraińskiego państwa poprzez likwidację jego przywódców w tym prezydenta Zelenskiego. Desant śmigłowcowy został jednak pobity przez ukraińską gwardię narodową, a następnie w rejon zaczęły być sprowadzane ukraińskie wojska specjalne, zmechanizowane i artyleria. Iły-76 zawróciły do baz, a WDW miało od tej pory być używane przede wszystkim jako piechota zmechanizowana. Do dekapitacji nie doszło, a opór, przerażonego i często panikującego narodu, zaczął tężeć. Na południu Rosjanie zostali odepchnięci pod Mikołajewem co zakończyło ich pochód na Odessę. Na południowym wschodzie rozpoczęli wielomiesięczne oblężenie Mariupola, który zdobyli wreszcie 20 maja. Pochód na północne Zaporoże utknął jednak w martwym miejscu.

Rosyjskie wojska dotarły pod Kijów, Czernichów, Sumy, ale po ponad miesiącu walk pobite, m.in. pod Buczą, Hostomelem i Browarami musiały rozpocząć odwrót. Po piętach deptali im Ukraińcy, zdobywający w tym czasie olbrzymie ilości sprzętu wojskowego. W Buczy znaleziono zamęczonych przez rosyjskich żołnierzy mieszkańców tego miasta, katownie i masowe mogiły. Tego rodzaju znaleziska odkrywano następnie także na innych wyzwolonych obszarach. Także w kwietniu 2022 roku Ukraińcy zdołali posłać na dno rosyjski krążownik Moskwa przy pomocy pocisków ziemia-woda Neptun. Była to duża strata wizerunkowa ale także początek końca rosyjskiej dominacji na Morzu Czarnym i bajek o możliwości wysadzenia przez Rosję desantu morskiego. Do czerwca Ukraińcy wyzwolili Wyspę Węży – niewielki, najbardziej wysunięty na zachód fragment Ukrainy okupowany przez Rosjan.

Po ucieczce spod Kijowa, Rosjanie zdecydowali się zminimalizować zakres terytorialny walk, głównie do Donbasu, chociaż walki trwały także w obwodzie chersońskim i charkowskim. Plan polegał na zwabieniu do Donbasu dużych sił ukraińskich i zniszczeniu ich tam – jeżeli nie poprzez odcięcie ich i wzięcie w kocioł, to przynajmniej poprzez wyniszczenie ich huraganowym ogniem artylerii (wystrzeliwującej 60 tys. pocisków dziennie) i lotnictwem. Plan ten nie powiódł się prawdopodobnie ze względu na pierwsze dostawy nowoczesnej artylerii zachodniej w tym haubic Krab i wyrzutni HIMARS. Rosyjskie zapasy amunicji i zaczęły wylatywać w powietrze, a pojedynki artyleryjskie w ciągu ubiegłego lata zaczęły stawać się coraz bardziej wyrównane.

Do 3 lipca upadły wielkie miasta na wschodzie Donbasu – Siewierodonieck i Lisiczańsk, a wojska ukraińskie poniosły w tych bitwach znaczące straty. 1 sierpnia rozpoczęła się bitwa o Bachmut, którego upadek miał umożliwić odcięcie wojsk ukraińskich w Donbasie. Okazało się, że bitwa o to miasto potrwa 10 miesięcy i będzie to najkrwawsza bitwa w historii od czasu zakończenia drugiej wojny światowej. Paradoksalnie znaczenie Bachmutu dla Rosjan było nieaktualne już we wrześniu 2022 roku, kiedy w operacji pod Charkowem Ukraińcy wyzwolili okupowane tereny obwodu charkowskiego na wschód od miasta, podchodząc od zachodu do obwodu ługańskiego. Teraz zdobycie Bachmutu nie odcinało już wojsk ukraińskich w Donbasie. Mimo to walki o to miasto trwały nadal.

Jesienią rozpoczęła się terrorystyczna kampania ostrzeliwania miast ukraińskich i infrastruktury krytycznej (energetycznej). Ukraińcy, a dokładnie ludność cywilna, mieli „nie przetrzymać zimy". Jednocześnie 11 listopada uporczywe parcie wojsk ukraińskich w kierunku Chersonia zakończyło się przejęciem tego miasta bez walki i wypchnięciem Rosjan za Dniepr. Od tej pory linia frontu została zredukowana do linii frontu na Zaporożu, „starej" linii frontu w obwodzie donieckim, rejonu Bachmutu i Siewierska a także granicy między obwodami charkowskim a Ługańskim.

W ciągu kolejnych miesięcy niewiele się zmieniało. Obydwie strony miały przystąpić do wielkiej ofensywy „na wiosnę". Rosyjska nigdy nie doszła do skutku, poza wykrwawianiem się w od stycznia do marca rosyjskiej piechoty morskiej pod Wuhłedarem oraz uderzaniem głową w mur pod Bachmutem przez Grupę Wagnera. Oprócz tego Rosjanie kontynuowali przez ostatnie miesiące kampanię uderzania w ukraińskie miasta przy pomocy pocisków manewrujących, balistycznych i irańskich dronów samobójczych z rodziny Szachid. Z czasem te ostatnie stały się najczęściej używanym środkiem bojowym, najwyraźniej z uwagi na zmniejszające się zapasy najcenniejszych rosyjskich pocisków. W międzyczasie Ukraina zaczęła otrzymywać coraz więcej zachodniego uzbrojenia przeciwlotniczego i przeciwrakietowego, a także coraz większe dostawy uzbrojenia. Skutek tego jest taki, że rosyjskie lotnictwo do dzisiaj nie wywalczyło przewagi w powietrzu, a strona ukraińska w wielki miejscach uzyskała przewagę jeżeli chodzi o artylerię. Z kolei rosyjska obrona powietrzna zaczęła być punktowo neutralizowana pociskami przeciwradiolokacyjnymi HARM.

Zimą rozpoczęły się ukraińskie uderzenia na cele w głębi Rosji prowadzone głownie przy pomocy dronów. Ich ofiarami padała rosyjska infrastruktura krytyczna, ale także bazy lotnicze z bombowcami strategicznymi dokonującymi uderzeń na ukraińskie miasta.

W przeciwieństwie do rosyjskiej, ukraińska ofensywa ruszyła na początku czerwca 2023 roku i trwa do dzisiaj, a jej uderzenia prowadzone są przede wszystkim na Zaporoże. Poprzedziły ją ataki rosyjskich oddziałów ochotniczych i innych formacji zagranicznych na tereny rosyjskie w obwodzie biełogrodzkim.

Rosjanie w reakcji na ofensywę wysadzili tamę w Nowej Kachowce, co spowodowało klęskę humanitarną i zalanie terenów na południowy-zachód od tamy, ale z czasem woda spłynęła i na początku lipca br. doszło do wyschnięcia Zbiornika Kachowskiego, który może umożliwić uderzenia na jego odcinku i poszerzenie frontu. Na Dnieprze Ukraińcy zdołali także pod koniec czerwca utworzyć przyczółek. Ukraińcy przebijają się też przez rosyjskie umocnienia na Zaporożu i zaczynają osaczać utracony 20 maja Bachmut. Sytuację Rosjan czasowo skomplikował 24 czerwca nieudany bunt Prigożyna i Grupy Wagnera, który wstrząsnął Rosją i pomimo klęski obnażył jej wewnętrzną słabość.

Straty

Straty obydwu stron to dzisiaj wielka niewiadoma, chociaż Ukraińcy twierdzą że zabili około 230 tysięcy rosyjskich żołnierzy i najemników, a Rosjanie rewanżują się podobnymi „obliczeniami" jeśli chodzi o armię ukraińską. Wydaje się jednak, że o ile estymacje ukraińskie mogą mieć coś wspólnego z rzeczywistością, to straty armii ukraińskiej wraz z formacjami ochotniczymi były niże. Nie tylko ze względu na sprawniejsze prowadzenie działań, lepsze dowodzenia i wyszkolenia, ale np. także ze względu na lepsza polową służbę zdrowia.

Jeżeli chodzi o utracony sprzęt to tutaj informacje można bardziej sprecyzować. Jeżeli chodzi np. o czołgi to Ukraińcy twierdzą, że zniszczyli ich 4070, przy czym udało się potwierdzić 2091 maszyn, przy czym tylko ponad 80 przestarzałych platform rodzin T-54/55 i T-62. Ukraińcy twierdzą też, że zniszczyli niemal 8 tysięcy innych pojazdów pancernych, a potwierdzonych jest co najmniej 3950.

Rosyjska artyleria lufowa miała wg Ukraińców utracić 658 dział (a potwierdzono więcej, bo 700) oraz 658 samobieżnych wyrzutni rakietowych (potwierdzono 230). Zniszczone miało zostać też 408 systemów przeciwlotniczych i obrony powietrznej (potwierdzono 163), 315 samolotów (potwierdzono  84 w tym 8 uszkodzonych) i 309 śmigłowców (potwierdzono 99 w tym jeden przejęty i 12 uszkodzonych), a także niemal 7 tys. ciężarówek (potwierdzono 2650 nie licząc pojazdów z zabudowami specjalnymi).

W walkach na morzu rosyjska flota utraciła co najmniej: jeden krążownik (Moskwa), duży okręt desantowy (Saratow), okręt ratowniczy, mały okręt desantowy typu Serna, trałowiec Poject 266M, 3 łodzie szturmowe Raptor i jedną łódź szturmową typu BK-16E. Oprócz tego szereg innych jednostek odnosiło uszkodzenia, a sami Ukraińcy twierdzą, że zniszczyli łącznie 18 łodzi i okrętów.

Zdaniem Rosyjskich informacji ukraińskie siły zbrojne, a szczególnie powietrzne zostały już wielokrotnie zniszczone, nie ma więc sensu przytaczać tych „sensacyjnych" danych. Przytoczymy więc straty z informacji zebranych przez analityków z portalu oryxspioenkop.com . Straty te to na dzisiaj 558 czołgów (w tym osiem Leopardów), 1600 innych pojazdów pancernych (licząc z samochodami opancerzonymi jak np. HMMWV); 300 sztuk artylerii lufowej i 47 rakietowej; około 120 systemów obrony powietrznej; 68 samolotów i 31 śmigłowców, a także 26 jednostek pływających w tym 16 (niewielkich) zdobytych przez Rosjan, 9 zniszczonych. Potwierdzone straty uzupełniają 664 ciężarówki i inne lżejsze pojazdy wojskowe.