Rosja straciła 22 batalionowe grupy taktyczne. BGT: propagandowy mit czy rzeczywista efektywność w walce? [ANALIZA]

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24

Podstawą do przedstawionych ocen stanowią dane publikowane na blogu www.oryxspioenkop.com , które stanowią potwierdzone dokumentacją zdjęciowa przypadki zniszczenia, uszkodzenia lub porzucenia jednostki sprzętu. Należy zaznaczyć, że prawdopodobnie dane nie ujmują wszystkich przypadków, ale stanowią jedyne wiarygodne, bo potwierdzone i weryfikowane źródło danych

Potwierdzone straty rosyjskie (stan 10 marca 2022 r.):

• 164 czołgów różnych typów, w tym 45 egz. T-72B3 oraz 37 egz. T-80U
• 129 bojowych wozów piechoty różnego typu, w tym 82 egz. BMP-1/2/3 oraz 47 egz. BMD-2/BMD-4;
• 47 transporterów opancerzonych BTR-80 oraz BTR-82A (ten często jest klasyfikowany jako kołowy BWP);
• 57 transporterów opancerzonych MT-LB;
• 28 desantowych transporterów opancerzonych BTR-D oraz BTR-MDM;
• 25 dział samobieżnych różnych typów, w tym 12 egz. 152mm 2S19 Msta-S, 5 152mm 2S3 Akacja, 3 122mm 2S1 Goździk oraz 5 120mm 2S9 Nona;
• 19 artyleryjskich zestawów rakietowych różnych typów, w tym 16 egz. 122mm BM-21 Grad.

Aby w przybliżeniu określić wpływ wymienionych wyżej strat na możliwości prowadzenia dalszych działań ofensywnych przez rosyjskiego agresora, należy odnieść je do potencjału wojsk Federacji Rosyjskiej, skoncentrowanych do wykonania uderzenia na Ukrainę. W materiałach Ośrodka Studiów Wschodnich (OSW) określono je na 117  batalionowych grup taktycznych (BGT) wykrytych w okresie poprzedzającym agresję (przed 24 lutego) wokół ukraińskiej granicy, na terytorium Rosji, Białorusi oraz na terytoriach okupowanych przez Rosję (Płw. Krymski i tzw. "republiki separatystyczne") ¹.

Rdzeń rosyjskiej BGT stanowią:

• batalion piechoty zmotoryzowanej lub zmechanizowanej,
• kompania czołgów,
• bateria haubic samobieżnych
• bateria artylerii rakietowej².

W ujęciu sprzętowym, w przypadku kompanii zmechanizowanych (kz)na BMP-2 stan poszczególnych elementów przedstawia się następująco:

• kompania czołgów (kcz): 10 – 13 x T-72/T-64/T-80/T-90;
• batalion zmechanizowany (bz): 40 - 45 x BMP-2 (trzy kompanie zmechanizowane: 11 – 14 x BMP-2 oraz dowództwo batalionu)³;
• bateria haubic samobieżnych (bas): 6 x 152mm 2S3 Akacja;
• bateria artylerii rakietowej (bar): 6 x 122mm BM-21 Grad.

Przeliczając wymienione straty na umowne pododdziały otrzymujemy następujące wyniki:

• 12 – 15 x kompania czołgów T-72/T-64/T-80/T-90;
• 5 – 6 x kompania zmechanizowana BMP-2/3;
• 3 – 4 x kompania zmotoryzowana BTR-80/82A;
• 5 x kompania zmechanizowana na MTLB;
• 4 x kompania powietrzno-desantowa na BMD-2/4 oraz BTR-D/MDM;
• 4 x bateria artylerii samobieżnej, w tym bateria na moździerzach samobieżnych 120mm 2S9 Nona;
• 4 x bateria artylerii rakietowej;

Z powyższych strat sprzętu można wnioskować, że pięć rosyjskich BGT Wojsk Lądowych (SV) uległo zniszczeniu ponosząc 70 proc. strat: 4 x BGT zmech (kcz + bz + bas + bar) oraz 1 x BGT zmot (kcz + bzmot + bas + bar).

Pozostałe dziesięć kompanii czołgów poniosły znaczące straty, determinujące zdolność dalszych kolejnych dziesięciu BGT. Grupy te utraciły całość posiadanego sprzętu pancernego, i około 30 proc. potencjału bojowego, co - zgodnie z metodologią używaną przez U.S. Army - powoduje ich wykluczenie z pola walki.  Dodatkowe straty pododdziałów Wojsk Powietrzno-Desantowych (VDV) obejmowałyby zagładę kolejnej BGT (powietrzno – desantowej), w której zniszczeniu uległby batalion powietrzno-desantowy oraz bateria moździerzy samobieżnych.

Przyjmując poziomy efektywności wykorzystywane przez U.S. Army SZ Ukrainy zadały Rosjanom w przybliżeniu następujące straty:

• dziesięć BGT SV poniosło 50% strat i wymaga odtworzenia przed następnym wejściem do walki (status CZARNY);
• dwie BGT VDV poniosło 50% strat i wymaga odtworzenia przed następnym wejściem do walki (status CZARNY);
• dziesięć BGT SV poniosło do 30% strat (przeliczeniowo wszystkie czołgi), osiągając próg eliminujący je ze skutecznego działania (status  CZERWONY, w walce nieskuteczna).

W przybliżeniu Ukraińcy potencjalnie wyeliminowali z walki dwadzieścia dwie BGT, zadając im straty w wysokości oznaczającej konieczność wycofania z linii w celu odtworzenia lub uzupełnienia strat. Wskazana liczba stanowi około 19% wykorzystanych w operacji batalionowych grup taktycznych.

Oznacza to miejscowe osłabienie potencjału uderzeniowego, zwłaszcza jeśli wymienione BGT działały na kluczowych kierunkach. Nie jest to jednak równoważne z zatrzymaniem ofensywy Rosjan, którzy nadal zachowali ponad 80% potencjału, ale stanowi znaczące opóźnienie ich działań, które przy takiej dynamice strat mogą oznaczać dalsze obniżanie rosyjskiego potencjału, a w efekcie dezorganizację natarcia i długotrwałą wojnę. Tym bardziej, że Rosjanie ponieśli i nadal ponoszą duże straty w pododdziałach logistycznych, tracąc między innymi ponad 200 egz. ciężarówek: 90 Ural-4320, 17 Ural-43206 oraz 121 KamAZ 6x6.

Oznacza to duże prawdopodobieństwo efektywnego zakłócenia zaopatrywania pododdziałów, co może generować dodatkowe opóźnienie i dezorganizację działania, a także może tłumaczyć większość przypadków porzucania sprzętu przez Rosjan.

Wymienione straty należy również umieścić w kontekście doktryny taktycznej stosowanej przez Rosjan. BGT przeznaczone są do prowadzenia dynamicznego natarcia w celu szybkiego opanowania terenu, nie najlepiej sprawdzają się w jego rzeczywistej kontroli. W działaniach taktycznych oznacza to konieczność skierowania części piechoty zmechanizowanej lub wykorzystania lokalnych prorosyjskich pododdziałów nieregularnych do prowadzenia działań ochrony pododdziałów wsparcia ogniowego i logistycznych. Deficyt piechoty, determinuje  również doktrynalne unikanie walki w terenie zurbanizowanym, który stanowi swoistą pułapkę dla pododdziałów pancernych i zmechanizowanych. Pozbawione możliwości manewru i przewagi ognia w tym  środowisku, mogą być dziesiątkowane nawet przez pododdziały lekkie, prowadzące urzutowaną w głąb obronę manewrową. W efekcie tych zagrożeń obowiązującym rosyjskim modelem doktrynalnym jest dążenie do opanowania z marszu poszczególnych miejscowości, zaś w przypadku obrony przeciwnika dążenie do ich okrążenia i izolacji, a następnie do ich oblężenia w celu złamania oporu⁴.

Obserwowane działania i ponoszone przez Rosjan straty prawdopodobnie potwierdzają potencjalne słabe punkty rosyjskich BGT, które zdefiniowano już kilka lat temu:

1. organizacja BGT dostosowana jest do ofensywnego charakteru działań, które podporządkowane  są szybkiemu osiągnięciu korzyści terenowych, a w efekcie osiągnięcie celu operacji;
2. relatywnie niewielka liczba pododdziałów piechoty będących w dyspozycji BGT, co nie pozwala na efektywną osłonę skrzydeł i obszaru tyłowego;
3. duża efektywność BGT w przypadku w przypadku obrony pozycyjnej przeciwnika, uzyskiwana dzięki możliwości koncentracji ognia wsparcia, niska w przypadku urzutowanej w głąb, manewrowej obrony ugrupowań rozproszonych;
4. duża wrażliwość na poniesione straty – w wyniku strat BGT szybko traci efektywność ze względu na redukcję potencjału, co najczęściej oznacza konieczność jej całkowitego odtworzenia w celu przywrócenia zdolności⁵.

Podsumowując, rosyjskie batalionowe grupy taktyczne (BGT) rzucone do działania w klasycznym konflikcie zbrojnym, okazały się wrażliwe na oddziaływanie zorganizowanej obrony przeciwnika prowadzonej w warunkach rozproszonego pola walki.

BGT pozbawione efektywnego rozpoznania, nie potrafią wykorzystać posiadanej przewagi ogniowej w środkach wsparcia, co może być dowodem na uzyskanie przez stronę ukraińską efektywnej asymetrii funkcjonalnej, w której potencjalnie słabsza strona wykorzystuje przewagę w obszarze rozpoznania, manewru lub wybranych zdolności ogniowych np. nasycenia pododdziałów środkami przeciwpancernymi. Nadchodzące tygodnie wojny w Ukrainie przyniosą kolejne doświadczenia, które w dużym stopniu zweryfikują rzeczywistą, a nie propagandową efektywność rosyjskich batalionowych grup taktycznych.

Dr Paweł Makowiec, Zakład Obrony Terytorialnej Akademii Wojsk Lądowych im. Generała Tadeusza Kościuszki, Wrocław. Przedstawione w tekście opinie nie stanowią oficjalnego stanowiska AWL i są prywatnymi poglądami autora.

Przypisy:

1 . https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-03-04/rosyjski-atak-na-ukraine-stan-po-osmiu-dniach

2 . W szacowaniu strat pominięto pododdziały przeciwpancerne, przeciwlotnicze i logistyczne BGT, które nie decydują o rzeczywistym potencjale bojowym grupy; https://defence24.pl/sily-zbrojne/batalionowe-grupy-taktyczne-filar-rosyjskich-wojsk-ladowych-analiza

3 . Różnica w liczbie wozów wynika z obecności w strukturze oraz liczebności plutonu wsparcia, który w rożnych źródłach złożony jest z dwóch lub trzech drużyn wsparcia (granatniki automatyczne) na 2 – 3 BMP-2. Należy zaznaczyć, że w dostępnych źródłach, również rosyjskich istnieją niewielkie rozbieżności co do etatowych ilości jednostek sprzętu w pododdziałach.

4 . Ананьев A., Петренко C., Черныш A.,обоснование нового способа овладения населенным пунктом силами общевойскового формирования при авиационной поддержке смешанной тактической авиационной группы, Военная Мысль, nr 10, Mockвa 2021, s. 38 – 59.

5 . Fiore N.,Defeating the Battalion Tactical Group, Armor Magazine, Spring 2017, Ft. Benning 2017.