Batalionowe grupy taktyczne. Filar rosyjskich wojsk lądowych [ANALIZA]

W niektórych sytuacjach, żeby „wystawić” bojową grupę w postaci batalionowej grupy taktycznej (BTG – Batalionnaja Takticieskaja Gruppa), konieczne było poszukiwanie ludzi i sprzętu nawet w kilku pułkach. Przykładowo, w II wojnie czeczeńskiej zbiorcza BTG sformowana była na bazie 245. pułku zmotoryzowanego gwardii i 99. pułku artylerii samobieżnej gwardii.

Utrwalenie się istnienia grupy taktycznej w postaci batalionowej grupy taktycznej (ros. BTG, pol. BGT), de facto wzmocnionego batalionu, miało miejsce w latach 1999-2000 i związane było ze specyfiką konfliktu czeczeńskiego. W 1999 typowa BTG składała się z batalionu zmotoryzowanego (zmechanizowanego), wzmocnionego pododdziałem (kompanią) czołgów, artylerii i saperów. Ówczesne BTG były związkami improwizowanymi, wydzielanie z brygady czy dywizji jedynie jednej batalionowej grupy taktycznej miało także na celu ułatwienie uzupełniania strat w trakcie konfliktu i prowadzenie rotacji przez macierzystą jednostkę.

Po zakończeniu wojen czeczeńskich, w każdym pułku zmotoryzowanym 58. Armii była utworzona batalionowa grupa taktyczna, stanowiąca czasową jednostkę szczebla batalionu z przydzielonymi pododdziałami, którą cechowała wysoka gotowością bojowa w okresie półrocznym.

BTG sformowane były zgodnie z doświadczeniem kampanii czeczeńskich. Batalion zmotoryzowany na BTR (BTR-80) lub BMP (BMP-2) wzmacniany był pododdziałem rozpoznawczym (razwiedka), czołgów, artylerii, obrony przeciwlotniczej, łączności, saperów, logistycznym etc. W ciągu sześciu miesięcy BTG znajdowała się w dwugodzinnym reżimie gotowości bojowej – w ciągu dwóch godzin mogła przystąpić do wykonywania zadań – po czym skład osobowy BTG ulegał zmianie.

Batalionowe grupy bojowe walczyły także w Gruzji w 2008 r. oraz na Ukrainie w latach 2014-2015. W konflikcie gruzińsko-rosyjskim jako pierwsza do Osetii Południowej weszła m.in. BTG 135. pułku, czyli wzmocniony czołgami i artylerią batalion tego pułku. BTG w tej wojnie miały charakter uproszczony, ze względu na krótki czas działań bojowych, nie miały więc stosownego wzmocnienia w postaci przydzielonych plutonów, np. saperów, czy przeciwlotniczego.

W przypadku konfliktu w Donbasie, w lutym i marcu 2014 r. rozwinięto - w celu osłony operacji krymskiej - na granicy rosyjsko-ukraińskiej, m.in. w obwodzie rostowskim, potężne siły, które rozmieszczono w obozach polowych. Jak się okazało, przebywały tam one dłuższy czas i wymagały rotacji. Źródła ukraińskie przyjmują, że na granicy skoncentrowano nawet do 30 batalionowych grup taktycznych. Jedno z opracowań szacuje siły rosyjskie na granicy w lutym 2014 r. na 27 batalionowych grup taktycznych (14 BTG wojsk powietrznodesantowych (WDW), 12 wojsk lądowych (zmotoryzowanych/zmechanizowanych) i 1 piechoty morskiej). Do tego należy doliczyć jeszcze grupy specjalnego przeznaczenia, samodzielne dywizjony artylerii i inne pododdziały, które nie wchodziły w skład BTG.

W sierpniu 2014 r., według SG SZU, w interwencji w Donbasie wzięło udział co najmniej 8 batalionowych grup taktycznych regularnych sił rosyjskich (stan na 24 sierpnia), silnie wspartych artylerią lufową i rakietową. Cechą charakterystyczną BTG SZ FR, które weszły na Donbas, był komponent logistyczny (cysterny z paliwem, ciężarówki z amunicją), który pozwalał każdej BTG działać autonomicznie przez krótki czas wykonywania zadania, bez oglądania się na zasoby materiałowe formacji miejscowych separatystów.

Dzisiaj BTG jest podstawową taktyczną grupą bojową, przy czym jest to grupa bojowa o stałym składzie, zgrywana na poligonach. BTG formowane są nie tylko w jednostkach WL, ale także w wojskach powietrznodesantowych czy w piechocie morskiej.

Batalionowe grupy uderzeniowe, przeznaczone do zadań ofensywnych, mocno nasycone są żołnierzami kontraktowymi. Należy zwrócić uwagę, że same w sobie BTG są niewielkie i słabe, w ograniczonym stopniu mogą wykonywać zadania taktyczno-operacyjne, np. utrzymanie, kontrola terenu, rozpoznanie etc. Z drugiej strony BTG są liczne, a w określonych przypadkach tworzyć mogą, ad hoc bądź zamierzone, pułkowe grupy taktyczne. Trzeba mieć świadomość, że mówimy o dziesiątkach BTG zdolnych do operacji bojowych. Już w 2016 r. szef sztabu, gen. Gierasimow, stwierdził, że za dwa lata w SZ FR będzie 125 batalionowych grup taktycznych ukompletowanych wyłącznie żołnierzami kontraktowymi (w stosunku do 66 istniejących). Gen. Gierasimow stwierdził także, że każda BTG liczy 700-800 żołnierzy, a niektóre nawet 900. „To wzmocniony batalion – podsumował – któremu dodano wszystkie potrzebne środki wzmocnienia”.

Słowa gen. Gierasimowa znalazły potwierdzenie przy okazji ćwiczeń Wostok-2018, gdy on sam potwierdził istnienie 126 batalionowych grup taktycznych WL i WDW. Brygada i pułk dysponują średnio dwoma BTG ukompletowanymi w całości żołnierzami kontraktowymi (trzeci batalion kompletowany jest zasadniczo poborowymi). W chwili obecnej na poligonach ćwiczą BTG o różnym składzie, wzmacniane różnymi pododdziałami, w zależności od wykonywanego zadania. Wzmocniona BTG liczyć może nawet 800-1000 ludzi i 250-300 sztuk sprzętu bojowego i specjalnego.

Standardowo w każdym pułku i brygadzie są dwie BTG, gotowe do samodzielnych (autonomicznych) operacji bojowych.

W 2016 r. o BTG wypowiedział się także głównodowodzący Wojsk Lądowych SZ FR gen. Oleg Saljukow. Przy okazji tłumaczenia dlaczego na nowo formuje się dywizje, krótko scharakteryzował batalionowe grupy taktyczne, jako podstawową i najniższą samodzielną grupę taktyczną. „Nie mniejsze znaczenie poświęca się małym pododdziałom, w szczególności batalionowym taktycznym grupom (BTG) – wyjaśniał Saljukow – Przeprowadzona przez główne dowództwo Wojsk Lądowych w 2014-2015 r. szczegółowa analiza w zakresie formowania, zabezpieczenia i użycia bojowego grup taktycznych sił zbrojnych Związku Radzieckiego, Rosyjskiej Federacji i wiodących krajów świata pozwoliła utworzyć optymalny skład BTG jednostek WL. W chwili obecnej we wszystkich jednostkach sformowane i przygotowane są do działań bojowych BTG na bazie zmotoryzowanych/zmechanizowanych [motostriełkowych] albo pancernych batalionów. Są to samowystarczalne pododdziały, które mogą w każdej chwili wykonać postawione przed nimi zadanie”.

W 2016 r. planowano, że wszystkie uderzeniowe BTG będą ukompletowane wyłącznie (lub w większości) żołnierzami służby kontraktowej.

Szczególne znaczenie przypisuje się obecnie przygotowywaniu kadry dowódczej poszczególnych BTG, tak by efektywnie wykorzystać wszystkie przydzielone dowódcy grupy taktycznej pododdziały. Batalionowe grupy taktyczne zgrywają na poligonach skład osobowy i pododdziały, a zadania poligonowe zakładają m.in. operacje w trudnych warunkach, w nieznanym terenie itd. Ostateczna struktura BTG zależeć będzie także od rodzaju wykonywanego zadania. Batalion piechoty zmotoryzowanej na BTR-80/82A, BMP-2/3, czy MT-LB, poza kompaniami czołgów, czy artylerii może mieć przydzielonych także wiele plutonów, zwiększających możliwości bojowe, rozpoznawcze, logistyczne etc. Przykładem silnie rozbudowanej batalionowej grupy taktycznej, może być BTG 205. Brygady Zmotoryzowanej w sierpniu 1999 w Dagestanie. Skład BTG był następujący: batalion piechoty, kompania czołgów, bateria haubic samobieżnych, bateria artylerii rakietowej, pluton z baterii artylerii przeciwlotniczej, pluton rozpoznawczy, kompania specjalnego przeznaczenia, pluton walki radioelektronicznej, pluton ochrony przed bronią ABC, pluton łączności, elementy batalionu zabezpieczenia materiałowo-technicznego, pluton medyczny.

Przykładowe zadania poligonowe, jakie realizują batalionowe grupy taktyczne, można naszkicować na przykładzie ćwiczeń BTG ze składu 58. Armii. Batalionowe grupy taktyczne ćwiczyły likwidację sił przeciwnika w terenie górskim, z użyciem pododdziałów artylerii polowej, przeciwlotniczej, moździerzy, czołgów oraz rozpoznania z wykorzystaniem bezzałogowców. Scenariusz ćwiczeń poligonowych zakładał poszukiwanie, blokowanie i zniszczenie przeciwnika, ukrywającego się w górach. BTG ćwiczyły działania obronne, przejście do natarcia, zajęcie i utrzymanie terenu, wreszcie wyjście z boju i odejście w rejon tyłowy dla przywrócenia zdolności bojowej. Sądząc po siłach zgrupowania (ok. 1,5 tys żołnierzy), były to co najmniej dwie batalionowe grupy taktyczne, współdziałające w wykonaniu zadania, które z założenia miało być krótkotrwałe, ale wyczerpujące siły i środki własne (scenariusz zakładał chwilową utratę zdolności bojowej, którą przywrócić miano na tyłach). Widać z tego, że remedium na relatywną słabość batalionowych grup taktycznych, jest prowadzenie przez nich ograniczonych w czasie i przestrzeni operacji zaczepnych, z zakładaną rotacją – zamianą na linii frontu przez inne BTG, w celu przywrócenia zdolności operacyjnych (uzupełnienie strat i zaopatrzenia, wypoczynek etc.).