Jelcz patrzy w przyszłość. Nowe ciężarówki już wkrótce [WYWIAD]

Na ubiegłorocznym Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego w Kielcach przedsiębiorstwo Jelcz zaprezentowało publiczności zupełnie nowe pojazdy, które zbiorczo są nazywane 3. generacją.

Nieopodal głównego wejścia na teren Targów Kielce ustawiono dwa prototypy: 663.45 z napędem 6x6 oraz 883.57 w konfiguracji 8x8. Na początku września oba wozy ponownie zagościły w stolicy Świętokrzyskiego. Dziś są poddawane badaniom zakładowym, a wkrótce trafią do państwowych instytucji na badania kwalifikacyjne. Zaprosiliśmy do rozmowy pana Pawła Marciczkiewicza, który szefuje temu projektowi, by wyjaśnił nam, na jakim etapie znajduje się program wdrożenia tych wozów do wojska, a także co czeka nowe Jelcze w najbliższych latach.

Antoni Walkowski, Defence24: Jelcze 3. generacji to wozy absolutnie nowe. Ustrój nośny, kabina, zawieszenie, hamulce, układ napędowy – wszystkie te elementy uległy gruntownym zmianom. Co spowodowało, że zdecydowali się Państwo na taką konfigurację pojazdu?

Paweł Marciczkiewicz, główny konstruktor Jelcz Sp. z o.o.: Ewolucję przeprowadzaliśmy już w starszych modelach. Były rozwijane pod kątem nowych rozwiązań, co potwierdziły projekty takie jak Wisła, Sajna czy Jak. Jeśli chodzi o pojazdy 3. generacji, to Jelcz dotąd nie posiadał w portfolio pojazdu z niezależnym zawieszeniem. Wdrożenie tego rozwiązania zbiegło się z wymaganiami wojska wobec projektu WWR (wieloprowadnicowych wyrzutni rakiet Homar-A i Homar-K – red.).

Czy którekolwiek podzespoły ze starszych modeli trafiły do 663 i 883 zaprezentowanych na ubiegłorocznym MSPO?

Niewiele jest elementów wspólnych, lecz to nie oznacza, że nie ma ich wcale. W pojazdach 3. generacji w układach 4x4 i 8x8 zastosowaliśmy takie same silniki jak te, które aktualnie montujemy w naszych wyrobach. Jednak generalnie wozy nowego rodziny zaprojektowane są od nowa.

Czy prototyp pojazdu 4x4 już powstaje?

Powstaje i w 4. kwartale będzie stał na kołach. Zgodnie z planem wówczas ma rozpocząć badania zakładowe, a potem kwalifikacyjne.

Nowatorskie podejście

Zespół napędowy w nowych wozach znalazł się w całości za kabiną. Dlaczego?

Głównym zamierzeniem było uzyskanie jak największej przestrzeni w kabinie. Montaż zespołu napędowego za szoferką umożliwił rezygnację z tunelu silnika, który zajmował sporo miejsca. Teraz mamy stosunkowo krótką kabinę z możliwością przewożenia do czterech żołnierzy. Siedzenia są zamontowane praktycznie na jednym poziomie, co umożliwia swobodne przemieszczanie się członków załogi z miejsca na miejsce. To jest największa zaleta tej konfiguracji.

Przy projektowaniu tych pojazdów zależało nam też, by silnik posiadał zwiększoną podatność serwisową, co jest bardzo istotnym parametrem z punktu widzenia wojska.

Wspomniał Pan o niezależnym zawieszeniu. Jakie zalety ma to rozwiązanie w stosunku dla klasycznych sztywnych mostów?

Główną zaletą tego rozwiązania jest zwiększony komfort podczas jazdy w terenie. Zawieszenie niezależne lepiej wybiera nierówności drogi, co powoduje, że kontakt z podłożem jest praktycznie ciągły. To wpływa na sterowność i płynność prowadzenia pojazdu, a także zwiększa bezpieczeństwo.

Nowe modele są też dzielniejsze w terenie. Przełożenie na to mają też koła z oponami o rozmiarze 16.00R20 (zastosowano terenowe ogumienie Michelin X-Force – przyp. red.), co spowodowało zwiększenie kątów natarcia, rampowego oraz zejścia. Samo niezależne zawieszenie nie wpływa znacząco na zdolności do pokonywania przeszkód, ale tak jak wspominałem, poprawia mobilność i komfort pracy.

Rozumiem, że to wynika też z mniejszych obciążeń przekazywanych z kół na ustrój nośny i kabinę.

Walorem niezależnego zawieszenia w stosunku do klasycznych rozwiązań stosowanych wcześniej jest to, że lepiej dostosowuje się do pokonywanego terenu, dlatego możemy przejechać go szybciej, wygodniej i przy zachowaniu zbliżonej nośności.

Ostatnio opublikowali Państwo zdjęcia 663 i 883 na badaniach zakładowych. Domyślam się, że w dalszej kolejności wozy zostaną przekazane do niezależnej jednostki badawczej, by zweryfikować zgodność parametrów taktyczno-technicznych z wojskowymi wymaganiami.

Taki jest cel. Aktualnie prowadzimy badania zakładowe, które są zaliczane na poczet badań kwalifikacyjnych, ale docelowo pojazdy zostaną przekazane do niezależnej instytucji. Tam zostaną zrealizowane badania przebiegowe oraz sprawdzone pozostałe parametry taktyczno-techniczne.

A jak przebiegły badania zakładowe? Czy już były wprowadzane zmiany w tej konstrukcji?

Badania zakładowe mają na celu weryfikację parametrów technicznych przed wysłaniem pojazdu na badania kwalifikacyjne. Na tę chwilę pojazdy spisują się świetnie i nie było konieczności wprowadzania znacznych zmian w wyrobie, dlatego wszelkie ewentualne korekty będą wprowadzane dopiero po zakończeniu badań kwalifikacyjnych.

Każdemu według potrzeb

Do czego te modele są przewidziane? Czy stanowią wyłącznie specjalistyczne nośniki? A może z czasem staną się podstawą oferty Jelcza?

Pojazdy 3. generacji mogą zastąpić praktycznie wszystkie nasze dotychczasowe wyroby. Pierwsze wozy prototypowe są przystosowane do mocowania kontenerów ISO, między innymi z racji na to, że taki pojazd można łatwo obciążyć masą zastępczą w celu realizacji badań przebiegowych, które mają weryfikować pod kątem obciążeń ustrój nośny, czyli ramę pojazdu. Pojazdy po dostosowaniu posłużą jako nośniki zabudów specjalistycznych. Ze względu na duże zapotrzebowanie SZ RP na nowe systemy sądzimy, że pojazdy znajdą szerokie zastosowanie w przyszłych projektach. Aktualnie jesteśmy w trakcie rozmów technicznych z Zamawiającym w celu zastosowania podwozi „niezależnych” w ramach negocjowanych umów.

Czyli w trakcie negocjacji umowy Zamawiający będzie mógł wybrać pomiędzy podwoziem z zawieszeniem klasycznym lub niezależnym?

Spółka Jelcz jest autorem obu rozwiązań podwozia, dlatego aby odpowiedzieć na potrzeby Zamawiającego, możemy również zastosować zawieszenie mieszane, czyli zależne połączone z niezależnym. Przykładowo, z przodu mogłoby znaleźć się zawieszenie niezależne dla poprawy komfortu pracy załogi, a z tyłu klasyczne, by zapewnić większą stateczność wozom ze specjalistyczną zabudową z wysoko położonym środkiem ciężkości.

Wnioskuję, że wóz z zawieszeniem niezależnym z przodu i klasycznym z tyłu byłby dogodnym nośnikiem np. dla stacji radiolokacyjnej dalekiego zasięgu.

Właśnie dlatego chcielibyśmy mieć możliwość wprowadzenia zawieszenia mieszanego. Wszystko ze względu na to, że istnieją zabudowy, które wymagają zwiększonej stateczności samej platformy.

Wizualizacje, które dotąd Państwo pokazali publicznie, obejmowały pojazdy w konfiguracjach od 4x4 po 10x10. Wozy z napędem 6x6 i 8x8 obecnie przechodzą badania zakładowe. Z kolei 4x4 powstaje. A co z 10x10?

Podwozie w układzie 10x10 jest w trakcie realizacji. Pracujemy nad dokumentacją techniczną. Jeszcze nie mogę zdradzić, w jakim projekcie zostanie zastosowane, ale projekt już jest na deskach kreślarskich.

Czyli możemy mówić o czterech podstawowych wariantach 3. generacji. Wszystkie albo powstają, albo już są zbudowane i poddawane badaniom.

Tak. Głównym celem jest wprowadzenie pojazdów z niezależnym zawieszeniem do Sił Zbrojnych RP. Te wozy, szczególnie w konfiguracjach 6x6 i 8x8, posłużą jako platformy pod wyrzutnie rakiet w programach Homar-A oraz Homar-K.

Czy wobec tego istnieje szansa, że w przyszłości Jelcze 3. generacji zastąpią wszystkie ciężarówki, które obecnie służą w Wojsku Polskim?

Oczywiście, taka możliwość istnieje, lecz nie możemy całkowicie rezygnować z pojazdów z klasycznym zawieszeniem, które dobrze sprawdzają się w swojej roli.

Długoterminowy rozwój

No właśnie. Model 442.32 S02, czyli klasyczny samochód terenowy z napędem 4x4 i zabudową skrzyniową, następca Stara 266, to Państwa najpopularniejszy produkt.

To pojazd wysokiej mobilności, który doskonale radzi sobie w zadaniach stawianych mu przez wojsko.

Jak widzicie Państwo długoterminowy rozwój 3. generacji? Czy obok różnych układów zawieszenia, napędowych i przeniesienia napędu możemy spodziewać się zmian choćby w konfiguracji zabudów specjalistycznych albo nowych kabin?

Tak jak wspomniałem, 3. generacja Jelcza to całkowicie nowy pojazd. Aktualnie jest w fazie testów, więc teraz skupiamy się na poprawie konstrukcji. Oczywiście już myślimy o nowych projektach z wykorzystaniem tych rozwiązań. Pomysłów i projektów mamy naprawdę wiele.

Czyli tworzycie całą rodzinę tudzież typoszereg pojazdów, który będzie miał bardzo szeroki zakres zastosowań w przyszłości. A co jeszcze zmieniło się w stosunku do starszych modeli?

Zastosowaliśmy w tych wyrobach automatyczne skrzynie biegów. W pojeździe T80 (model 883.57 T80 TS 8x8, czyli przyszły nośnik systemu Homar-K – przyp. red.) jest to zblokowana z silnikiem przekładnia ZF EcoLife o siedmiu przełożeniach. W T60 (663.45 T60 TS 6x6, podwozie bazowe wyrzutni Homar-A – przyp. red.) zainstalowaliśmy podobną skrzynię, ale sześciobiegową. W poprzednich modelach montowaliśmy przekładnie zautomatyzowane, czyli mechaniczne ze sterowaniem elektronicznym.

Jak w artyleryjskim wozie amunicyjnym 882.57 T28 TS ASV-H 8×8, którym miałem przyjemność przejechać się w ubiegłym roku.

Otóż to.

Bardzo dziękuję za rozmowę.