Dwie wojny na raz? Już nie dla USA [ANALIZA]

Poza zadaniami „dodatkowymi”, jak niesienie pomocy w przypadku klęsk naturalnych czy odstraszania potencjalnego przeciwnika, siły zbrojne Stanów Zjednoczonych mają do wypełnienia dwa główne zadania w postaci ochrony terytorium tego państwa oraz zabezpieczenia interesów macierzystego mocarstwa na świecie. Jeżeli chodzi o te ostatnie, to doktryna przyjęta przez Stany Zjednoczone po zakończeniu pierwszej wojny w Zatoce Perskiej polega na tym, aby Waszyngton był w stanie brać udział jednocześnie w dwóch dużych konfliktach regionalnych (tzw. major regional conventional contingencies - MRCs), tak aby zapobiec destabilizacji w dwóch regionach na świecie. Ten tzw. „two-war standard” obowiązuje do dzisiaj. Czy jednak rzeczywiście Amerykanie byliby w stanie zaangażować się w dwa konflikty jednocześnie? To pytanie ważne także dla Polski, biorąc pod uwagę, że teatr Pacyfiku jest dzisiaj dla Stanów Zjednoczonych ważniejszy nawet niż Europa. Zdolność Ameryki do zwycięstwa w dwóch konfliktach regionalnych kwestionowana jest szczególnie od czasu kryzysu gospodarczego lat 2008-2009 i cięć budżetowych przeprowadzonych przez Kongres za czasów Baraka Obamy w ramach Budget Control Act z 2011 roku.

Heritage Foundation tworzy raporty na temat zdolności SZ USA do wypełniania postawionych przed nimi zadań od 2015 roku, kiedy to ukazał się pierwszy tzw. Index of U.S. Military Strength. Kolejne doroczne publikacje powstawały zgodnie z zestandaryzowanymi wymogami, według których USA, aby skutecznie prowadzić dwie wojny jednocześnie, powinny dysponować:

- 50 brygadowymi zespołami bojowymi;

- 400 okrętami z 624 samolotami bojowymi;

- 1200 samolotami bojowymi USAF (myśliwce i maszyny uderzeniowe);

-36 batalionami piechoty morskiej.

Wszystkie te siły powinny być dostępne poza granicami kraju. Nie liczą się więc tutaj jednostki niezbędne do ochrony terytorium USA, siły rezerwowe, służby wsparcia, logistyczne itp.

Potencjalne teatry operacyjne

Wiele zależy też od sojuszników i tego czy na wybranym teatrze działań wesprą oni inicjatywę USA. Tutaj Heritage Foudation charakteryzuje trzy potencjalne środowiska, w których mogłoby przyjść działać siłom amerykańskim.

Europa została określona w raporcie jako środowisko stabilne i przyjazne siłom amerykańskim, a zapewnienie jej bezpieczeństwa – jako niezbędne z przyczyn ekonomicznych, wojskowych i politycznych. Raport wskazuje na skoncentrowanie się NATO na Starym Kontynencie na kwestiach poprawy logistyki, intensywnych ćwiczeniach, wypełnianiu luk zidentyfikowanych po 2014 roku i tworzeniu nowych dowództw, których struktura lepiej odpowiada obecnej rzeczywistości. Wskazano na chaos wprowadzony w roku bieżącym przez nieprzewidywalne zachowanie się Turcji, jednak mimo to status Europy jako środowiska dogodnego do prowadzenia ewentualnych działań wojennych (status favorable, druga najlepsza ocena w pięciostopniowej skali).

Bliski Wschód został określony jako region niestabilny, w którym występuje zagrożenie reorientacją w stronę konkurencyjnych graczy geopolitycznych: Chin i Rosji. Pomimo upadku Państwa Islamskiego, które zostało zniszczone w konwencjonalnej walce, wiele sytuacji w tym regionie pozostaje „niejasnych”. Raport wymienia tutaj postawę sympatyzującego z Iranem Iraku, napiętą sytuację wokół Kataru oraz konflikty w Libii, Jemenie i Syrii, a także konflikt arabsko-izraelski i szyicko-sunnicki. Mimo to Heritage Foundation uważa, że w razie potrzeby siły USA będą mogły operować na Bliskim Wschodzie (status moderate, trzeci na pięciostopniowej skali).

Azja została określona jako region obarczony „tyranią dystansu”, kosztowny ze względu na ogromne dystanse, jakie trzeba tam przebywać. Przemieszczanie się na teatrze azjatyckim wymaga czasu i infrastruktury takiej jak wielkie lotniska i porty. Za utrudnienie uważa się wzajemny konflikt między najważniejszymi sojusznikami w regionie: Koreą Południową i Japonią. Może on oznaczać, że w razie ewentualnego konfliktu USA nie będą mogły liczyć na pomóc i Seulu i Tokio jednocześnie. Mimo to środowisko operowania tutaj zostało określone jako dogodne (favorable), a ewentualną projekcję siły za łatwiejsza do wykonania nawet niż w przypadku Europy, ze względu na większą obecność sił amerykańskich.

Zagrożenia i rywale

Za główne w najbliższej perspektywie czasowej zagrożenie dla Stanów Zjednoczonych uznana została Rosja, która modernizuje obecnie siły zbrojne, a w dodatku zdobywa doświadczenie w konfliktach na Ukrainie i w Syrii. Rosja sprzedaje też broń przeciwnikom USA i ich sojuszników. Rosja została określona w raporcie jako „agresywna” (wyżej jest ocena „wroga” - hostile), a jej możliwości jako „potężne” (formidable, najwyżej w skali).

Jako „agresywne” i „potężne” zostały określone także Chiny, które zostały uznane za najbardziej wszechstronnego z potencjalnych nieprzyjaciół. Zwrócono uwagę na stały rozwój tego państwa tak jeśli chodzi o modernizację, jak i rozwój obecności sił zbrojnych na świecie. Wskazano, że ChRL zaczęła już wykraczać poza swój region geograficzny stając się graczem globalnym, a także iż testuje możliwości obrony przestrzeni powietrznej Korei Południowej i Japonii.

Iran został uznany za głównego przeciwnika na Bliskim Wschodzie i określony jako „agresywny” i „zbierający siły” (gathering, drugie miejsce w skali po formidable). Raport podkreśla, że państwo to jest coraz bliżej pozyskania broni atomowej i rozwija technologie pocisków balistycznych, rakietową obronę powietrzną i latające systemy bezzałogowe. Heritage Foundation obarcza Iran winą z destabilizację regionu, w tym ataki na żeglugę w Cieśninie Ormuz i prowadzenie wojen zastępczych m.in. w Jemenie i Syrii.

Ostatnim państwem wymienianym przez raport jest Korea Północna, która zgodnie z nim „testuje” (testing, trzecia ocena w pięciostopniowej skali) na co może sobie pozwolić w regionie i jednocześnie „zbiera siły” (gathering) rozwijając pociski balistyczne, w tym wystrzeliwane z okrętów podwodnych, co oznacza nawet zagrożenie dla terytorium USA. Terroryzm pakistańsko-afgański uznano za relatywnie najmniej groźny, a dokładnie „testujący” i stanowiący „podniesiony” (trzecia ocena w skali) poziom zagrożenia. Łącznie stan zagrożeń stojących wobec interesów USA na świecie oceniono jako „wysoki” (high), czyli o jeden stopień mniejszy od maksymalnego („poważny” - severe).

Potęga USA

Jak na tym tle rysują się możliwości sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych? Raport dzieli je tutaj na siły lądowe, morskie, powietrzne, piechoty morskiej i – osobno ujęte w raporcie – zdolności nuklearne. Zdolności każdego z nich zostały określone jako „pograniczne” (marginal) co oznacza, że „na styk” spełniają dzisiaj geopolityczne wymagania USA (środkowa ocena w skali: bardzo słabe, słabe, marginalne, silne, bardzo silne).

W przypadku U.S. Army zaznaczono, że w 2019 roku po raz kolejny udało się zwiększyć jej poziom gotowości bojowej i 77 proc. wymaganych brygadowych zespołów bojowych jest obecnie gotowych do działania, co pod tym względem dało najwyższy poziom oceny (bardzo silne). U.S. Army nadal jednak z trudem odbudowuje swoją liczebność (ma 480 tys. żołnierzy, celem jest 500 tys.) i modernizuje swoje siły.

U.S. Navy także kładła w ostatnim roku nacisk na powrót do dawnego poziomu gotowości bojowej i raport sugeruje że jej poziom może w najbliższej przyszłości otrzymać dzięki temu wyższą o jeden stopień ocenę („silna”) - pod warunkiem, że utrzymany zostanie poziom jej finansowania. Problemem także i tutaj pozostają niewystarczające kadry, brakuje też środków i stoczni, aby w szybszym tempie nadrobić straty i szybciej wymienić starsze jednostki na nowe, należące do nowych generacji. Zwiększa to obciążenie pracami konserwacyjnymi załóg jednostek pływających.

U.S. Air Force odbiło się od dna, jako że jeszcze w raporcie na 2019 rok uznano ich możliwości jako „słabe”. W ciągu ostatnich 12 miesięcy wzrosła jednak gotowość ich samolotów do działania. Problemem jest brak wystarczającej liczby pilotów, a wprowadzane nowe statki powietrzne nie są jeszcze wystarczająco liczne, aby znacząco podwyższyć średnia wieku floty. Być może ostatnie wielkie zamówienia na F-35 zmienią te sytuację.

- U.S. Marine Corps największe nakłady w 2019 roku poniósł także dla odnowienia gotowości bojowej, przy czym lotnictwo Korpusu pozostawało najwyższym priorytetem. Zaowocowało to również podniesieniem oceny ze: „słaba” do „marginalna”.

- Arsenał nuklearny opiera się na rozwiązaniach z końca zimnej wojny, jednak jest modernizowany. Obecny trend, jak i wprowadzanie nowych rozwiązań technicznych sprawia, że przy utrzymaniu się trendu jego ocena może wzrosnąć do „silna”.

Wnioski

Ocena raportu jest ostrożnie pozytywna. Wszystkie rodzaje sił zbrojnych teoretycznie będą w przyszłym roku zdolne do wypełnienia stawianych przed nimi zadań, chociaż ewentualny konflikt byłby obarczony ryzykiem porażki.  Mimo to dwa rodzaje sił zbrojnych: USAF i US Marine Corps, uzyskały ocenę wyższą niż na rok 2019, a tendencje na przyszłość także wydają się rozwojowe. Pozytywne trendy to wprowadzanie na wyposażenie nowych rodzajów uzbrojenia, odbudowa kadr, zapasów części zamiennych i amunicji. Heritage Foundation podkreśla jednocześnie, że niepewność związana z budżetem na następne lata nadal istnieje i w przypadku np. załamania gospodarczego pozytywny trend może się odwrócić.

W konkluzji do raportu napisano, że w 2020 roku Stany Zjednoczone nie będą w stanie utrzymać „two-war” standard, czyli zdolności do prowadzenia dwóch poważnych wojen jednocześnie. W najlepszym razie będzie to jedna wojna plus utrzymywanie pewnej obecności w innych regionach świata, wymagających zaangażowania stosunkowo niewielkich sił.

Przypomnijmy, że nazwa „two-war” standard nawiązuje do brytyjskiego „two-power” standard z dziewiętnastego wieku. Mówił on o tym, że brytyjska flota wojenna powinna być w stanie pokonać dwie największe potęgi morskie jednocześnie (drugą i trzecią). Standard ten także nie mógł być wiecznie utrzymywany i jeszcze przed pierwszą wojna światową, w obliczu zbrojeń niemieckich, amerykańskich i japońskich, został faktycznie zredukowany do „one-power” standard. Niedługo później Royal Navy utraciła swój światowy prymat. Czy podobnie będzie w przypadku standardu amerykańskiego, czy też w wyniku konsekwentnej odbudowy potencjału zostanie on ponownie urealniony?