Droga do Czarnej Pantery. Koreański czołg K1 ROKIT [ANALIZA]

Republika Korei po wojnie

Po zakończeniu wojny koreańskiej, siły zbrojne Republiki Korei, musiały polegać na dostawach głównie starszego sprzętu wojskowego od swoich sojuszników, w tym głównie USA. Jeśli chodzi o czołgi, to w początkowym okresie podstawowym typem czołgu używanym w wojskach lądowych był pamiętający II wojnę światową amerykański czołg średni M4A3(76)W, wraz z niszczycielami czołgów M36, które de facto w wojskach lądowych Republiki Korei traktowane i używane były jako czołgi. Dodatkowo na wyposażeniu Armii Republiki Korei znalazły się także czołgi średnie M26 i M46.

Wszystkie te pojazdy opancerzone już pod koniec lat 50. były przestarzałe, stąd też podjęto decyzję o zakupie nowych amerykańskich czołgów - na początku wozów M47, których łącznie Republika Korei kupiła około 531 egzemplarzy. Dodatkowo zdecydowano się na zakup czołgów M48. Według informacji zawartych w książce The M47 and M48 Patton Tanks autorstwa Stevena Zalogi i Jima Lauriera było to 140 M48A1, 280 M48A2C i 50 M48A3, czyli łącznie 470 maszyn, aczkolwiek niektóre źródła koreańskie mówią, że do dziś Republika Korei posiada 600 wozów rodziny M48. Wynika to z tego, że w latach 70., po zakończeniu wojny w Wietnamie, otrzymała ona od USA jeszcze 25 czołgów M48A5 i nieokreśloną liczbę wozów M48A3; w późniejszym okresie 275 czołgów M48A5 używanych przez US Army w Korei, zostało przekazanych armii koreańskiej.

Czołgi M47 nie były modernizowane, ale w służbie pozostawały do roku 1994. Inaczej sprawa ma się z czołgami M48, który były modernizowane, dzięki temu, że w ramach umowy dotyczącej ich zakupu Republika Korei kupiła również ich TDP (Technical Data Package), który zawierał zestawy do modernizacji 12 istotnych elementów tych pojazdów. Specjaliści z Korei Południowej zostali wysłani do USA, gdzie w wojskowych zakładach Anniston Army Depot przeszli szkolenie z zakresu produkcji elementów pojazdu w formie odlewów, spawania tychże części, montażu, produkcji elementów precyzyjnych, kontroli jakości i przeprowadzania testów.

W tym samym czasie prezydent Republiki Korei Park Chung Hee nakazał założycielowi koncernu Hyundai Group Chung Ju-yung budowę fabryki czołgów. Ostatecznie zakład ten powstał w mieście Changwon na południu kraju, gdzie funkcjonuje do dziś. W międzyczasie czołgi M48 oczywiście wymagały modernizacji, którą przeprowadził przemysł koreański. Pierwsza otrzymała oznaczenie M48A3K. Poddane jej wozy uzbrojone w armatę M41 kalibru 90 mm, to zmodernizowane bazowe M48A3, które wyposażono w nowy celownik główny oraz system kierowania ogniem z dalmierzem laserowym LTFCS (Laser Tank Fire Control System). Wozy te otrzymały także dodatkowe boczne fartuchy balistyczne kadłuba.

Natomiast czołgi M48A2C i M48A5 zostały zmodernizowane do wersji M48A5K1. W wypadku tej modernizacji M48A2C zostały przezbrojone w armatę M68 kalibru 105 mm, taką samą, jaka jest uzbrojeniem bazowych M48A5. Wozy te otrzymały także fartuchy boczne kadłuba oraz system LTFCS, Natomiast starsze M48A1 przeszły analogiczną modernizację do standardu M48A5K2. W źródłach pojawia się jeszcze wariant oznaczony jako M48A5KW, ma to być ekwiwalent wozów M48A5K1/K2, tyle że pozbawiony fartuchów bocznych kadłuba. Pojazdy te obecnie są stopniowo wycofywane z czynnej służby.

Dla koreańskich wojskowych było oczywiste, że wozy rodziny M47 i M48 nie są rozwiązaniem perspektywicznym - było to jasne już w latach 70., rozpoczęto więc poszukiwanie nowego czołgu, w pierwszej kolejności zwracając się do USA. Amerykanie w owym czasie mogli zaoferować jedynie czołgi M60A3TTS, które mogłyby być produkowane na licencji w Republice Kore. Wóz ten jednak był starzejącą się konstrukcją, stąd też zrezygnowano z tego zakupu i skupiono uwagę na Europie, nawiązując współpracę z firmą Krauss Maffei, która zaproponowała opracowanie nowego czołgu na bazie niemieckiego Leoparda 1.

Ostatecznie i z tego projektu nic nie wyszło. Tymczasem pod koniec lat 70. Chrysler Defense zakończył większość prac nad nowym czołgiem podstawowym dla US Army - przyszłym M1 Abrams. Złożono więc ofertę Republice Korei. Oczywiście M1 został uznany przez Koreańczyków za zbyt duży i ciężki, jak na możliwości ich ówczesnej infrastruktury. Poza tym Korea miała ambicje posiadania własnego czołgu. Uzgodniono więc, że nowy koreański czołg zostanie opracowany od podstaw, w ramach współpracy między Republiką Korei i USA.

Tymczasem swoją propozycję przedstawiła również amerykańska firma AAI. Proponowany przez nią czołg miał mieć silnie pochylony, lecz nadal konwencjonalny, jednorodny walcowany i odlewany pancerz. Napędem pojazdu miał być silnik wysokoprężny Detroit Diesel 12V-71TA generujący moc 800 KM, współpracujący z przekładnią Allison X300-7.

Uzbrojenie główne stanowić miała armata M68 kalibru 105 mm, sprzężony z nią karabin maszynowy kalibru 7,62 mm, drugi taki karabin przy włazie ładowniczego oraz wielkokalibrowy karabin maszynowy kalibru 12,7 mm dla dowódcy. Uzupełnieniem miały być wyrzutnie granatów dymnych kalibru 66 mm.

Co ciekawe, wóz miał mieć także izolowany magazyn amunicji w tylnej niszy wieży. Ostatecznie także i ta propozycja nie została wybrana; skończyło się jedynie na rysunkach oraz budowie makiety w skali 1:1.

Na scenę wkracza ROKIT

W latach 1979-1980 podpisano pierwsze porozumienia, które zakładały między innymi, że nowy koreański czołg otrzyma dokładnie to samo opancerzenie, co pierwsza seryjnie produkowana wersja czołgu M1. Moduły pancerza miały być produkowane w USA i dostarczane do Korei do montażu w czołgach. W latach 1980-1981 przedstawiciele Chrysler Defense a Hyundai spotykali się w celu omówienia i potwierdzenia założeń taktyczno-technicznych nowego czołgu. W roku 1982 koncern Chrysler sprzedał swój wydział Chrysler Defense koncernowi General Dynamics, który przemianował go na General Dynamics Land Systems. Zmiany nie wpłynęły negatywnie na prace projektowe nad nowym koreańskim czołgiem.

W roku 1983 zbudowano dwa prototypy oznaczone jako PV-1 MTR (Mobility Test Rig) i PV-2 FTR (Firepower Test Rig). Wtedy też program nowego czołgu otrzymał nazwę ROKIT (Republic Of Korea Indigenous Tank). Co ciekawe, mimo, że czołg zaprojektowany został przez Chrysler Defense/General Dynamics Land Systems, to jego ogólna konstrukcja nie nawiązuje do czołgu M1 Abrams jako takiego, ale do prototypu XM1 firmy General Motors, który przegrał z prototypem XM1 Chrysler Defense konkurs na nowy czołg dla US Army - czyli właśnie przyszłego M1.

W trakcie testów okazało się, że prototypy trzeba poddać modyfikacjom. Po pierwsze, należało wymienić silnik - z amerykańskiej jednostki Continental ACVR-1790 na silnik MTU MB871 Ka501, generujący 1200 KM i współpracujący z przekładnią ZF Friedrichshafen LSG-3000 z czterema biegami do przodu i dwoma wstecznymi. Wymagane były także modyfikacje celownika głównego, systemu kierowania ogniem oraz komputera balistycznego. W systemach wystąpiły problemy z zamarzaniem, a także ze zbyt długim okresem rozgrzewania, co prowadzić miało do zakłóceń fal elektromagnetycznych i zawieszenia się komputera balistycznego.

Pewne bliżej niezdefiniowane problemy pojawiły się też w trakcie testów opancerzenia z wykorzystaniem wież i kadłubów balistycznych, ale ostatecznie wszystkie zostały rozwiązane, a prototyp PV-1, wraz z ponad 1000 stron dokumentacji i pakietem TDP przekazano stronie koreańskiej. W latach 1984-1985 zbudowano kolejnych pięć prototypów XK1. Dwa egzemplarze przekazano agencji ADD (Agency for Defense Development), kolejne dwa wojskom lądowym Republiki Korei, a jeden wojskowym logistykom.

Ogółem w toku testów i dopracowywania konstrukcji wprowadzono około pięciu tysięcy zmian w konstrukcji pojazdu, stworzono dziesięć tysięcy stron planów konstrukcyjnych czołgu. Pojazdy przedseryjne zostały wyprodukowane i weszły do służby w roku 1986. Latem 1987 roku czołg przeszedł wszystkie badania kwalifikacyjne, a produkcja seryjna rozpoczęła się jesienią tego samego roku. w latach 1986-1997 łącznie wyprodukowano 1027 czołgów K1.

Konstrukcja czołgu K1

K1, choć wizualnie nawiązujący do czołgu M1, to dość istotnie się od niego różni. Po pierwsze wóz jest mniejszy i lżejszy, nie posiada też niektórych rozwiązań czołgu M1, niektóre zastosowane rozwiązania techniczne są całkowicie odmienne. Po pierwsze - w wypadku przebicia pancerza K1 ma znacznie niższą przeżywalność, niższe jest także bezpieczeństwo załogi. Wynika to z faktu, że system wieżowy de facto nie posiada tylnej niszy wieży z izolowanymi magazynami amunicji.

Zamiast tego w K1 amunicja przechowywana jest w przedziale bojowym, w koszu wieży. Obok siedzenia ładowniczego ustawionych pionowo jest 12 naboi, w kadłubie na prawo od stanowiska kierowcy - 29 naboi, natomiast z tyłu w przestrzeni pomiędzy koszem wieży a ścianą przedziału zespołu napędowego znajduje się kolejnych 6. Łącznie zapas amunicji wynosi 47 naboi kalibru 105x617 mm.

Uzbrojeniem głównym jest armata KM68A1 kalibru 105 mm. Jest to produkowana na licencji w Republice Korei wersja armaty M68A1, która stanowiła uzbrojenie główne dwóch pierwszych wersji czołgu Abrams, czyli M1 i M1IP. Z armatą sprzężony jest uniwersalny karabin maszynowy M60E2-1 kalibru 7,62 mm z zapasem około 8800 naboi 7,62x51 mm. Drugi karabin maszynowy M60D zamontowany jest na lawecie przy włazie ładowniczego, natomiast dowódca do ma do dyspozycji wielkokalibrowy karabin maszynowy K6 kalibru 12,7 mm z zapasem 1000 naboi 12,7x99 mm. Na uzbrojenie dodatkowe składają się dwie wyrzutnie granatów dymnych M250 kalibru 66 mm.

Wóz wyposażono w pancerz kompozytpwy SAP (Special Armor Package), który chroni przód kadłuba, przód wieży, burty wieży oraz maskę jarzma armaty. Jest to pancerz konstrukcyjnie zbliżony do opancerzenia pierwszej wersji czołgu Abrams, czyli M1. Ponadto czołg wyposażono w nadciśnieniowy, filtrowentylacyjny system obrony przed bronią masowego rażenia. Dość istotne są także różnice w systemie kierowania ogniem.

Początkowo planowano zastosować celownik główny GPSS (Gunner’s Primary Sight System) firmy Hughes. Problemem była wysoka cena przyrządu i to, że składał się z podzespołów produkowanych w różnych państwach (Kanada, Republika Federalna Niemiec, Szwajcaria). Dlatego też jeszcze w 1986 podpisano umowę z firmą Texas Instruments na przyrząd GPTTS (Gunner’s Primary Tank Thermal Sight). Ostatecznie rozwiązania zagraniczne zastąpiono celownikiem KGPS (Korean Gunner’s Primary Sight), opracowanym i produkowanym przez przemysł koreański. Dowódca otrzymał panoramiczny przyrząd obserwacyjno-celowniczy SFIM VS-580 - posiadający jedynie kanał dzienny - oraz dalmierz laserowy.

Co ciekawe, K1 ma system zawieszenia wzorowany na rozwiązaniu z prototypu XM1 firmy General Motors, a więc 1., 2. i 6. para kół nośnych posiada zawieszenie hydropneumatyczne o regulowanym prześwicie, natomiast pary 3., 4. i 5. są zawieszone na drążkach skrętnych.

Masa K1 to 51,1-51,5 ton, prędkość maksymalna na drogach utwardzonych to 65 km/h, w terenie 40 km/h, zasięg operacyjny wynosi 500 km.

Błyskawiczna modernizacja

Nim czołg K1 wszedł do produkcji seryjnej i służby, to w roku 1985 rozpoczęto już prace nad jego modernizacją. Zasadniczym jej celem było zwiększenie siły ognia pojazdu poprzez instalację nowej armaty, oznaczonej jako KM256 znanej jako CN03 kalibru 120 mm. Jest to koreańska, licencyjna wersja armaty M256, która stanowi uzbrojenie czołgów M1A1 i M1A2.

Zwiększenie kalibru armaty i amunicji wymusiło zmniejszenie jej zapasu z 47 do 32 naboi, z czego 8 z nich ustawionych jest pionowo w koszu wieży obok siedzenia ładowniczego, natomiast pozostałe 24 naboje znajdują się w w magazynie w kadłubie na prawo od kierowcy. Reszta uzbrojenia pozostała bez zmian.

Nowa armata to także nowa amunicja. W tym wypadku opracowano koreańskie rozwiązania w postaci naboju z podkalibrowym pociskiem przeciwpancernym K276 i naboju z pełnokalibrowym pociskiem kumulacyjnym K277. Stosowana może być także inna amunicja w standardowym natowskim kalibrze 120x570 mm.

Oczywiście aktualizacji poddane zostały także przyrządy obserwacyjno-celownicze. Po pierwsze, celownik główny miał być opracowany już całkowicie w Republice Korei pod nazwą KGPS (Korean Gunner’s Primary Sight) na bazie doświadczeń z celownikiem GPTTS. Podobnie dowódca miał otrzymać nowy panoramiczny przyrząd obserwacyjno-celowniczy KCPS (Korean Commander’s Panoramic Sight).

Także komputer balistyczny został wymieniony - z urządzenia 16-bitowego na 32-bitowe. Celownik główny otrzymał nowy dalmierz laserowy typu Raman. Wymianie uległo również opancerzenie. Moduły pancerza SAP zostały zastąpione modułami KSAP (Korean Special Armor Package), które zapewniają wyższy poziom ochrony.

Pojazd otrzymał też wzmocnione zawieszenie, głównie z myślą o zwiększeniu jego żywotności w kontekście większej siły odrzutu generowanej przez armatę większego kalibru. Mobilność czołgu pozostała na podobnym poziomie, co w wypadku K1. K1A1 ma masę 53,2 tony, osiągana prędkość i zasięg operacyjny pozostały w zasadzie bez zmian.

Łącznie, w latach 1999-2011, wyprodukowano 484 czołgi K1A1.

XXI wiek wymaga dalszej modernizacji

Flota czołgów K1 i K1A1 licząca 1511 maszyn stanowi fundament wojsk pancernych Republiki Korei. Oczywiste jest, że pojazdy te jeszcze długo będą służyć w wojskach lądowych tego państwa i będą wymagać modernizacji. Stąd też podjęcie decyzji o rozpoczęciu dwutorowej modernizacji czołgów K1 i K1A1.

Jako pierwsze zaczęto modernizować czołgi K1A1 - do standardu oznaczonego jako K1A2. Prace nad opracowaniem pakietu modernizacji rozpoczęto w roku 2008, a zakończono w 2010. Samą modernizację rozpoczęto w 2012 roku. Obejmuje ona modyfikację przyrządów obserwacyjno-celowniczych, instalację systemu BMS, systemu swój-obcy, przedniej i tylnej kamery dla kierowcy oraz systemu nawigacji.

W roku 2013 identyczne rozwiązania rozpoczęto implementować w czołgach K1, modernizując je do wariantu K1E1. Ogólnie pierwsza faza modernizacji wszystkich K1 i K1A1 ma się zakończyć w roku 2026, natomiast obecnie wdrażana jest faza druga modernizacji czołgów. Wozy K1E1 będą modernizowane do wariantu K1E2.

Modernizację do tego standardu rozpoczęto w 2024 r. K1E2 ma być silniej opancerzony, planowane jest także wzmocnienie jednostki napędowej - mowa tutaj o sforsowaniu silnika z 1200 KM do 1320 KM lub nawet wymianie jednostki napędowej na nową o mocy 1500 KM; niewykluczone, że mógłby być to ten sam zespół napędowy, który napędza czołgi K2.

Zainstalowany ma być również zdalnie sterowany moduł uzbrojenia. Czołgi K1A2 mają być modernizowane do standardu oznaczonego obecnie jako K1A2 PIP (Product Improvement Program). Pojazdy otrzymają nowy system klimatyzacji, aktywny system obrony typu soft kill, nowy system obrony przed bronią masowego rażenia.

Możliwe, że rozwiązania planowane dla K1E2 zostaną implementowane również w wozach modernizowanych do standardu K1A2 PIP.

Warianty specjalistyczne

Na bazie czołgów K1 i K1A1 opracowano także trzy pojazdy specjalistyczne, mające wspierać flotę nowych czołgów. Pierwszym był wóz zabezpieczenia technicznego K1 ARV (Armored Recovery Vehicle). Pojazd został opracowany przy współpracy Maschinenbau Kiel (dziś należącego do Rheinmetall) w latach 1988-1992. Pierwsze egzemplarze wyprodukowano w roku 1993.

K1 ARV posiada wiele rozwiązań wzorowanych na wozie zabezpieczenia technicznego Bergepanzer 3 Büffel, kazamaty obu kadłubów są dość zbliżone konstrukcyjnie. Wóz koreański wyposażony jest w żuraw o udźwigu 25 ton, wyciągarki o uciągu do 70 ton oraz lemiesz spychacza.

Drugim projektem jest most szturmowy K1 AVLB (Armored Vehicle Launched Bridge), przy którego opracowaniu pomagał brytyjski koncern Vickers Defense Systems. Wóz opracowano również w latach 1988-1992, i jest to typowy przedstawiciel mostów szturmowych o konstrukcji nożycowej.

Most ma nośność 60 ton, szerokość 4 m, długość 22 m, ustawienie mostu zajmuje 3 minuty, jego zwinięcie 10 minut. Żywotność mostu to około 8000 przejazdów pojazdów o masie 60 ton. Załogę stanowi dwóch żołnierzy.

Ostatnim wariantem specjalistycznym, opartym już na konstrukcji czołgu K1A1/K1A2, jest czołg saperski K600 CEV (Combat Engineer Vehicle). Wóz ten może mieć zamontowane pługi przeciwminowe TWMP (Track Width Mine Plough) i FWMP (Full Width Mine Plough), trały przeciwminowe oraz lemiesze spychacza.

Wóz wyposażony jest w ramię koparki, które można wyposażyć w różnego typu specjalistyczne wyposażenie, jak łyżka koparki.

Podsumowanie

Projekt czołgu K1 był nie tylko ogromnym skokiem w zdolnościach operacyjnych dla Wojsk Lądowych i Korpusu Piechoty Morskiej Republiki Korei, jako że K1 bezsprzecznie górował nad czołgami KRLD takimi jak Chŏnma czy Songun. K1 był także programem niezwykle korzystnym dla koreańskiego przemysłu Pozwolił zdobyć doświadczenie, wiedzę i kompetencje nie tylko w zakresie serwisowania czołgów, ale również ich produkcji oraz modernizacji.

K1 pozwolił także rozpocząć prace nad nowym czołgiem podstawowym dla Armii Republiki Korei, ale o tym w kolejnym artykule.