Trzaskowski: Potrzebny przegląd bezpieczeństwa narodowego [WYWIAD]

Jakub Palowski: W ostatnich tygodniach bardzo krytycznie oceniał Pan dokonania rządu PiS i prezydenta Andrzeja Dudy w obszarze polityki bezpieczeństwa. Jakie są Pana główne postulaty zmian w obszarze obronności? Z jakimi inicjatywami ustawodawczymi w tym obszarze planuje Pan po wygranych wyborach wystąpić do parlamentu?  

Rafał Trzaskowski, kandydat Koalicji Obywatelskiej na Prezydenta RP: Pierwszą inicjatywą z zakresu bezpieczeństwa i obronności, jaką chciałbym podjąć, jeżeli zostanie mi powierzony mandat Prezydenta RP jest przeprowadzenie przeglądu bezpieczeństwa narodowego. Jego zadaniem będzie oszacowanie rzeczywistego stanu bezpieczeństwa państwa, warunków zewnętrznych (zagrożeń) oraz stopnia wykonania planów i zamierzeń rządu. Proces ten będzie przeprowadzony w sposób obiektywny i ekspercki. 

Moim postulatem jest przygotowanie nowej Strategii Bezpieczeństwa Narodowego. Inaczej, niż prace nad aktualnym dokumentem, będzie to proces możliwie transparentny i prowadzony w dialogu ze opozycją i środowiskiem eksperckim. 

Oprócz tego zamierzam podejmować inicjatywy w konkretnych obszarach związanych bezpośrednio z funkcjonowaniem Wojska Polskiego. To między innymi przywrócenie do służby oficerów zwolnionych z przyczyn pozamerytorycznych, uporządkowanie modernizacji i osadzenie jej na solidnych podstawach planistycznych, w oparciu o potrzeby operacyjne Sił Zbrojnych RP oraz uregulowanie systemu kadrowego Wojska Polskiego, nowelizacja ustawy o służbie zawodowej, wprowadzenie realnej kadencyjności na stanowiskach. 

Będę dążyć również do zaniechania wydatkowania środków z budżetu MON na inne cele niż obronność, przywrócenia priorytetu profesjonalnemu szkoleniu i ćwiczeniom oraz odbudowy zdolności bojowych dywizji zdezorganizowanych w czasach rządów PiS.

Kto po wygranych wyborach będzie Pana kandydatem do pełnienia funkcji Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Będzie to osoba z powołanego niedawno Zespołu Doradców ds. Bezpieczeństwa i Obrony Polski? 

Decyzje kadrowe będę podejmował po wygranych wyborach, opierając się na wiedzy i doświadczeniu oraz oceniając perspektywy efektywnej współpracy.

Jakie są Pana priorytety w zakresie międzynarodowej polityki bezpieczeństwa, w szczególności w ramach NATO i UE? Czy Polska powinna dążyć do zwiększenia obecności wojsk Stanów Zjednoczonych na swoim terytorium? I jakie powinny być polskie priorytety w relacjach z USA?

NATO jest podstawą obronności Polski i należy pracować nad utrzymaniem jego spójności oraz sprawności. Silna obecność wojsk amerykańskich w Polsce i Europie jest warunkiem skuteczności Sojuszu. Udział USA w obronie Europy jest podstawą zapewnienia bezpieczeństwa naszemu kontynentowi. Dobra współpraca transatlantycka oparta na wspólnocie wartości oraz interesów politycznych i gospodarczych to priorytet polskiej polityki bezpieczeństwa. NATO i UE korzystają z tych samych zasobów w sferze bezpieczeństwa, ale obie organizacje mają odmienne zadania. Budowa zdolności obronnych UE to ciągle odległy od realizacji postulat.

Czy Polska powinna rozwijać Wojska Obrony Terytorialnej?

WOT powinny zostać podporządkowane Szefowi Sztabu Generalnego i włączone do systemu dowodzenia i rezerw armii zawodowej. Nie powinny się rozwijać kosztem innych Rodzajów Sił Zbrojnych, zwłaszcza Wojsk Lądowych i Specjalnych.

Czy realizowany od 2014 roku Program Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych jest prowadzony w sposób właściwy? Pana zdaniem Polska powinna dokonywać zakupów uzbrojenia przede wszystkim w krajowym przemyśle obronnym? 

Trudno znaleźć dowody na to, że polskie siły zbrojne są modernizowane. Mamy do czynienia z szeregiem chaotycznych działań prowadzonych przez niekompetentnych ludzi.

Należy mądrze wspierać nasz przemysł zbrojeniowy, tak by jego udział w budowaniu polskich zdolności obronnych był większy. Ważnym zadaniem w tym zakresie jest zniwelowanie luki technologicznej, jaka dzieli go od zagranicznej konkurencji. Wsparcie dla polskiego przemysłu nie może się odbywać kosztem jakości produktu dostarczanego Siłom Zbrojnym RP. Rząd PiS nawet nie próbował stworzyć pozorów, że wydając miliardy dolarów za granicą dąży do zabezpieczenia interesów polskiego przemysłu.

Czy w związku ze spowolnieniem gospodarczym programy realizowane przez krajowy przemysł powinny być traktowane priorytetowo, a zakupy zagraniczne, np. F-35, wstrzymane lub ograniczone?  

Programy realizowane przez polski przemysł zawsze powinny być traktowane priorytetowo, nie tylko w czasie spowolnienia gospodarczego.

Kosztowne programy zagraniczne, np. F-35 należy poddać analizie pod kątem potrzeb i sposobów finansowania. Nie mam natomiast wątpliwości, że zakup systemów Patriot powinien zostać rozszerzony do 8 baterii, bo tylko taka liczba może zapewnić realną obronę przeciwlotniczą i przeciwrakietową.

Ważnym ogniwem systemu bezpieczeństwa państw jest obrona cywilna. Kolejne raporty NIK pokazują dramatyczny stan OC w Polsce. Przepisy prawne są tylko na papierze, brakuje ćwiczeń, infrastruktury, realnych procedur. W jaki sposób przeprowadzić reformy, aby OC działała zgodnie z jej przeznaczeniem? Czy remedium na kryzys OC mogłaby być koncepcja rozwoju obrony totalnej (na wzór państw skandynawskich) łącząca elementy bezpieczeństwa cywilnego i militarnego? 

Polityka bezpieczeństwa jest szczególną funkcją dobrze zorganizowanego państwa. Jej komponent cywilny, w tym OC jest słabo uregulowany prawnie, niedofinansowany i zaniedbany od strony organizacyjnej. Jego naprawa wymaga rozważnych i długofalowych działań w tych trzech sferach. Spójna kooperacja komponentu militarnego i cywilnego powinna być polskim modelem obrony. 

Jak Pana zdaniem powinien wyglądać nadzór nad służbami specjalnymi? Czy widzi tu Pan rolę dla Biura Bezpieczeństwa Narodowego?

Polskie służby specjalne powinny zostać zreformowane. Należy wzmocnić wywiad i kontrwywiad, przystosować je do zagrożeń wojny hybrydowej i informacyjnej, zwiększyć nadzór nad działaniami ingerującymi w prawa obywatelskie i mającymi podłoże polityczne. Należy je odpartyjnić, przywrócić im profesjonalizm i stabilność kadrową. Rzecznik Kontroli Państwowej działający w ramach Biura Bezpieczeństwa Narodowego będzie miał uprawnienia do kontroli służb specjalnych.

Czy Pana zdaniem stanowiska szefów służb mundurowych powinny być obsadzane kadencyjnie?

Ważnym zadaniem dotyczącym służb mundurowych będzie ich odpolitycznienie, a nawet odpartyjnienie. Kadencyjność szefów ma szereg zalet, oceniając przesłanki ograniczające powyższe negatywne zjawiska, nie jest jednak panaceum na wszelkie zło. Funkcjonalność i skuteczność państwa musi być zapewniona również przez swobodę doboru ludzi kompetentnych i służących państwu, a nie tej czy innej partii.

Jakie są Pana postulaty w zakresie polityki kosmicznej? 

Nie uważam, że powinienem mieć teraz postulaty dotyczące polityki kosmicznej. Na pewno nie wykorzystujemy potencjału jaki daje Polsce członkostwo w Europejskiej Agencji Kosmicznej, nie wykorzystuje go przede wszystkim polski przemysł. W zakresie obronnym współpracujemy w ramach NATO i UE. Planowany przegląd bezpieczeństwa państwa dostarczy rekomendacji także w tej dziedzinie.

Dziękuję za rozmowę.