Defence24 DAY: Nowe technologie w obronności Polski

Jako pierwszy zabrał głos dyrektor Sobolewski, który stwierdził, że NATO i Unia Europejska coraz bardziej współpracują w dziedzinie badań i rozwoju. „Niektóre państwa NATO mogą korzystać z instrumentów UE i odwrotnie. (....) Instrumenty finansowe europejskie będą sprzyjać, żeby osiągnąć efekt, żeby osiągnąć rozwój i uzyskać dodatkowe środki, ale i doświadczenia czy możliwości powzięcia współpracy, która potem pomoże przy produkcji." – powiedział. Teraz chodzi o to aby maksymalnie rozwijać w oparciu o te możliwości to, do czego jest potencjał i odpowiedni ekosystem" do takich prac. „To się dzieje. Nasza współpraca z MON polega bowiem obecnie nie tylko na rozwoju projektów dla nich ad hoc, ale rozmawiamy też z nimi jak uczestniczyć w projektach międzynarodowych, NATO i UE - organizacyjnie i finansowo.

Polski ekosystem powinien być powiązany z tymi międzynarodowymi przedsięwzięciami. Ważne są tutaj dwa aspekty. Pierwszy - organizacyjny. Dobrze współpracuje nam się z MON i chcemy dążyć do tego, żeby wpisywać się w tą współpracę. Chcemy coraz szybciej reagować na potrzeby i mam nadzieję, że ta współpraca nas nie ograniczy, tylko będzie sprzyjała temu, że będziemy się rozwijać.

Trzeba popatrzeć jakie projekty są rozwijane. Warto wymienić tu inicjatywę ministra Ociepy, który chciałby powołać agencje związaną ze zwalczaniem zagrożeń hybrydowych. To może być dobry kierunek żebyśmy poszli w tę stronę" – powiedział.

Na pytanie gen. Skrzypczaka o możliwość konsolidacji wysiłku polskiej nauki w zakresie obronności, dyrektor Sobolewski odpowiedział, że jest to już robione. „Przygotowujemy nowy program Perun i zanim go rozpiszemy to konsultujemy go z instytucjami naukowymi. Propozycje, które dostaliśmy pokazują w jakim kierunku możemy się rozwijać. Przygotowaliśmy też pola interwencji jeśli chodzi o prace badawczo-rozwojowe. Mam nadzieję, ze w tym roku poskutkują one ogłoszeniem konkursu, który będzie konsumował te propozycje" – zadeklarował.

Płk Lis podał jako przykład jeśli chodzi o zaangażowanie świata nauki w polską obronność kampanię „Nowe Urządzenie Polskie NUP 2X35" prowadzoną przez Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych. Jak powiedział jest to kampania analiz strategicznych, która na zlecenie Szefa Sztabu Generalnego jest prowadzona od 2019 roku. „Ta kampania obejmuje m.in. wieloaspektową analizę środowiska bezpieczeństwa, począwszy od geopolityki, przez analizy ekonomiczne, socjokulturowe, nacisk na analizy technologiczne, trendy, kwestie infrastrukturalne, urbanizacyjne, czy zagrożenia dla środowiska naturalnego." – wymieniał płk Lis. Analiza ta odbywa się na zasadzie networkingu, wspólnot praktyków. „Jest jeden oficer projektowy na każdy z tych obszarów i wokół nich udało się zgromadzić szerokie grono ekspertów, którzy pro publico bono dzielą się swoją wiedzą. To sprawny mechanizm, który motywuje uczelnie do współpracy. Przynosi to pozytywne efekty. W ramach tych wspólnot praktyków są seminaria, praktyki, konferencje, publikujemy też jawne raporty, które pojawiają się na stronie Centrum Doktryn i Szkolenia SZ. Ale zasila to także wiedzą Sztab Generalny i MON."

Na pytanie jakie wnioski osiągnięto w ten sposób, analizując doświadczenia wojny na Ukrainie, płk Lis odpowiedział: „Każda wojna jest inna, także ta w Ukrainie. Inny teren, inna głębia operacyjna, inne warunki w tym pogodowe. Trzeba mieć świadomość, że na dziś nie mamy pełnej wiedzy na temat tego co się dzieje. Możemy jednak wyciągać pewne wnioski na temat tego na co możemy zwrócić uwagę i jakie są kluczowe czynniki sukcesu wojsk ukraińskich. Pierwszy to wykorzystanie zdolności domeny cyber i space. Moja subiektywna ocena – przewaga informacyjna – kierowanie, dowodzenia, rozpoznanie, świadomość. Ważnym czynnikiem jest czas – on się bardzo skraca.

Drugi czynnik to jest manewr. Ta wojna się zmienia. Najpierw były klasyczne działania manewrowe, portem zastygniecie frontu. Manewr jest w tym kluczowy. Manewr daje siłom zbrojnym przewagę, a w pierwszej fazie wojny Federacja Rosyjska miała z nim problem. Trzeci czynnik to rażenie. Stratcom ukraiński jest modelowy, zgodnie ze standardami zachodnimi. Rażenie w głębi i rażenie precyzyjne. Środki bezpilotowe decydują o sukcesie, są też środkiem do prowadzenia rażenia. Zapowiedź tego była widoczna już w wojnie armeńsko-azerskiej." Płk Lis dodał, że spodziewa się w przyszłości pojawienia się w rojów dronów i autonomicznych dronów lądowych. Z kolei jeżeli chodzi o dalszą przyszłość, przewiduje zmiany związane z rozwojem trzech technologii: sztucznej inteligencji, która radykalnie przyspieszy proces podejmowania decyzji na polu bitwy, technologii kwantowych i domeny elektromagnetycznej.

Na pytanie jak Polska ma zapewnić sobie suwerenność techniczną ale i produkcyjną, dyrektor Sobolewski powiedział: „Trzeba maksymalnie zwiększać praca badawczo-rozwojowe w Polsce. Żebyśmy mieli wspólny system planowania i prowadzenia prac B+R." Jednocześnie podkreślił, że wiele spośród wymienianych przez płk Lisa technologii jest już obecnie uwzględniane w projektach NCBR, a wiele z tych technologii jest rozwijanych już od lat.

„Jest potencjał, mamy już co rozwijać. Te prace są prowadzone, niektóre od dawna. Z różnym efektem, ale nawet te nieudane skutkują rozwiązaniami wykorzystywanymi potem w następnych projektach. (...) Kluczem dla mnie na dziś jest to, żeby ze sobą rozmawiać, nie wysyłać do siebie pisma. Gdyby instytucje rozmawiały, miały jedną wizję i wspólnie do niej zmierzały to by się przełożyło na dobry efekt. Ograniczenie to ludzie i przepisy. Życzyłbym sobie większej odporności na zmiany kadencyjne. Nie koniecznie na zasadzie przepisów ale na wzajemnych szacunku i zaufaniu – kierowania się dobrem Polski" – ocenił.

Płk Lis powiedział, że Centrum Doktryn i Szkolenia Sił Zbrojnych nie tylko koordynuje udział uczelni cywilnych w badaniach związanych z obronnością ale i prowadzi badania, choć nie jest to „polska DARPA". Przypomniał, ze CDiSSZ jest odpowiedzialna za rozwój koncepcji. Jest instytucją, które ma wspierać siły zbrojne, a głównie Sztab Generalny jeśli chodzi o rozwój zdolności operacyjnych.