Jest on wyposażony w dwa rodzaje głowic o zasięgu do 350 metrów: kumulacyjną (wersja M72 EC LAW) o przebijalności do 450 mm RHA oraz odłamkowo – burzącą (M72 ASM RC). Oprócz wersji bojowych oferowany jest również dedykowany trenażer wirtualny i wersja ćwiczebna.

Ten system uzbrojenia, pierwotnie używany głównie jako granatnik przeciwpancerny jednorazowego użytku wprowadzono do uzbrojenia w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku w celu zastąpienia systemu przeciwpancernego M20. Obecnie różne wersje tych granatników znanej firmy Nammo są stale udoskonalane i dostosowywane do wymogów współczesnego i przyszłego pola walki. Są one proponowane również Polsce, w ramach kooperacji z należącymi do PGZ zakładami Dezamet, które są gotowe podjąć produkcję broni tego typu.

Norweska firma Nammo jest obecnie prężnym graczem na rynku z ofertą specjalistycznego wyposażenia czy kompletnych systemów uzbrojenia. Zatrudnia prawie 2200 ekspertów i specjalistów zajmujących się wprowadzaniem nowoczesnych rozwiązań dotyczących amunicji różnego kalibru, granatów, zaawansowanych silników rakietowych czy właśnie ręcznych granatników uniwersalnych. Filozofia firmy opiera się na dynamice działań, doskonaleniu oferowanych produktów i przewidywaniu z wyprzedzeniem specyficznych potrzeb rynku.

Jej 22 zakłady zlokalizowane są w 11 krajach i zajmują się dostarczaniem produktów lub wytwarzaniem podzespołów dla współpracujących z firmą światowych koncernów zbrojeniowych.

Obecnie 37 % ogółu produkcji firmy jest sprzedawane na rynku amerykańskim, 33% w krajach europejskich a 8% w pozostałych krajach świata. Prawie 22% ogółu produkcji zostaje w krajach skandynawskich (Finlandia, Szwecja i Norwegia). W 2015 roku spółka osiągnęła sprzedaż na łączną kwotę 3,8 miliarda NOK (20% produkcji przeznaczone zostało dla odbiorców rynku cywilnego).

Z Nammo przede wszystkim kojarzona jest szeroka oferta amunicji różnych kalibrów (w tym wytwarzanych na licencji w Polsce, w zakładach Mesko pocisków 30x173 mm do KTO Rosomak), ale też właśnie granatnik przeciwpancerny M72 LAW, którego wyprodukowano już około 1 mln egzemplarzy.  I pomimo faktu, że pierwszy raz broń ta zostało użyta bojowo w czasie trwania wojny w Wietnamie to przez szereg następnych lat podlegała procesowi dalszego rozwoju i modernizacji tak, by spełnić nowe wymagania dotychczasowych, ale i przyszłych użytkowników tego systemu.

Ponowny, gwałtowny renesans w zastosowaniu tej broni nastąpił w wyniku doświadczeń prowadzonych walk m.in. w Iraku i Afganistanie, gdzie okazało się, że takie parametry jak masa, wymiary oraz cena mają duże znaczenie podczas prowadzenia działań w ramach konfliktów asymetrycznych.

Cechami charakterystycznymi tej rodziny granatników są niewielkie masa i rozmiary, uniwersalność zastosowania czy prostota obsługi. Ale duże znaczenie ma też oferowanie wraz z granatnikami wyspecjalizowanego systemu szkolno-treningowego w postaci trenażera oddającego z dużą realistyką warunki strzelania z LAW 72 i 21 mm granatnik ćwiczebny.

Sama konstrukcja granatnika zbudowana została w oparciu o system dwóch rozsuwanych rur tworzących wyrzutnię, wewnątrz której umieszczono stabilizowany brzechwowo pocisk rakietowy na stały materiał pędny pierwotnie z głowicą kumulacyjną a obecnie również z innymi typami. Wyrzutnia w stanie złożonym jest jednocześnie opakowaniem jednorazowym pocisku a jej wlot i wylot są zasłonięte pokrywkami. Nie posiada ona żadnych uchwytów a jedynie dźwignię spustową i prosty celownik przeziernikowy lub uchwyt do montażu innego typu celownika.

Strzelec takiego granatnika nie musi korzystać z żadnej maski ochronnej, ponieważ spalanie materiału napędowego kończy się zanim pocisk opuści wyrzutnię. Sam pocisk posiada bezwładnościowy zapalnik piezoelektryczny. Pierwotnie prędkość początkowa pocisku wynosi 145 m/s, a przebijalność wynosiła 305mm jednolitej płyty pancernej (RHA) oraz 600 mm zbrojonego betonu.

Rozsunięcie rur wyrzutni powoduje napięcie mechanizmu uderzeniowego oraz rozłożenie przyrządów celowniczych. Długość pierwszych wersji to 655 mm, a w położeniu bojowym 893 mm. Wewnętrzną rurę wyrzutni wykonano ze stopu aluminium, natomiast zewnętrzna rura jest wykonana z tworzywa sztucznego. Wyrzutnia ma kaliber 66 mm. Zasięg ognia skutecznego starszych wersji to ok. 300 metrów do celów stacjonarnych oraz 180 metrów do celów ruchomych.

Na przestrzeni lat eksploatowano różne warianty tej broni:

-      M72A1 wyposażono w pocisk ze zmodyfikowanym silnikiem rakietowym;

-      M72A2 to odmiana posiadająca pocisk ze zmodyfikowanym silnikiem rakietowym;

-      w M72A3 zmodyfikowano bezpiecznik;

-      HAR 66 to turecka odmiana łącząca cechy M72A2 LAW oraz M72A3 LAW;

-      w M72A4 wprowadzono pocisk o zwiększonej przebijalności do ok. 350 mm;

-      M72A5 charakteryzuje się zmodyfikowaną wyrzutnią, masą 3.6 kg, długością w położeniu złożonym/rozłożonym – 780/980 mm, minimalnym zasięgiem 15 metrów a efektywnym 350 metrów, zdolnością penetracji 300 mm RHA;

-      M72A6 wyposażono w pocisk o zwiększonym działaniu burzącym. Siły Zbrojne USA wykorzystują granatnik M72A6 pod oznaczeniem M72A7 Pojedynczy M72A7 może zniszczyć nieopancerzony pojazd bądź stanowisko strzeleckie, a kosztuje około 2500 USD - to znacznie mniej niż bardziej wyrafinowana broń jak choćby bardziej skomplikowane granatniki, nie mówiąc już o przeciwpancernych pociskach Javelin czy Spike. Granatnik ten waży 3.5 kg i wyposażono go w pocisk PBXN-9;

-      w M72A8 i A10 zastosowano nowy rodzaj napędu pocisku. Niewielki ładunek powoduje ściśniecie specjalnego płynu, który wyrzuca pocisk a sam wylatuje w przeciwnym kierunku. Takie rozwiązanie, choć droższe od tradycyjnego daje korzyści w postaci zmniejszenia o ponad 30% odgłosu strzału, redukcji odrzutu i podrzutu i niemal całkowitego wyeliminowania błysku po wystrzale;

-      L72A9 Light Anti Structures Missile to brytyjska odmiana wyposażona w pocisk z głowicą burzącą zawierającą 1kg materiału wybuchowego;

-      M72A9 przeznaczony do niszczenia umocnień posiada pocisk z aluminiową głowicą termobaryczną (prędkość wylotowa 130 m/s) o masie 0,63 kg i obniżonym efekcie błysku. Sam system cechuje się niewielką masą - 4,3 kg, minimalnym zasięgiem działania 15 m (maksymalnym 600 m) i zakresem temperatur wykorzystania od -45⁰ do +70⁰ C;

-      M72E11 Mk1 PD charakteryzuje się dużym promieniem rażenia głowicy typu ABM (programowalnej) i zasięgiem maksymalnym do 800 m a M72E12 nowym piezoelektrycznym zapalnikiem z podwójnym systemem zabezpieczenia;

-      M72 ASM RC ma kaliber 42 mm i waży 3,7 kg, wykorzystuje specjalny pocisk z 415-gramową głowicą bojową DPX-6 do niszczenia umocnień o prędkości wylotowej 170 m/s;

-      M72 EC LAW o zwiększonej przebijalności do 450 mm RHA (LAW Mk1) i 300 RHA (LAW Mk2);

-      M190 to odmiana treningowa wielorazowego użytku. Wykorzystuje ona stabilizowane brzechwowo treningowe pociski rakietowe M73 na stały materiał pędny. Pocisk M73 po uderzeniu w cel powoduje powstanie błysku, huku oraz białego dymu;

-      M72 Training System z 21 mm pociskiem o wymiarach, masie i balistyce pocisku takich jak bojowe odmiany.

Najnowsze granatniki M72 FFE A8 (ppanc.) i A9 (przeciw umocnieniom) spełniają najostrzejsze normy dotyczące użycia w pomieszczeniach zamkniętych. Pozwalają na oddanie do 5 strzałów z takiego miejsca.

Wszystkie obecnie oferowane nowe wer­sje są cichsze podczas oddania strzału niż ich poprzednicy, z wyeliminowanym efektem błysku i dymu, przy czym pręd­kość począt­kowa odpa­lo­nego poci­sku nie ule­gła zmniej­sze­niu.

Produkowane i dostarczane granatniki poddawane są różnym testom mającym potwierdzić ich trwałość i bezpieczeństwo użytkowania. M.in. jednym z takich testów są badania w temperaturach od ok. -51⁰ C do ok. + 72⁰C czy opuszczanie pod różnymi kontami z wysokości 2100 mm.

Obecnie w wielu armiach świata, w tym na przykład w Finlandii, M72 LAW stanowi rodzaj uzupełnienia nowszych (cięższych) granatników przeciwpancernych, zestawów ppk lub innej specjalistycznej broni w celu realizacji zadań w specyficznych warunkach i przeciw konkretnym celom. 

Granatnik M72 LAW a polski przemysł

Zakłady Metalowe Dezamet S.A. wchodzące w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej w oparciu o istniejące wymagania Wojska Polskiego związane z potrzebą wprowadzenia do wyposażenia nowego granatnika jednorazowego użytku nawiązały współpracę firmą Nammo by zaoferować granatnik LAW 72 (wraz z wyspecjalizowanymi jego wariantami) i związany z nim kompleksowy system szkolno-treningowy. Granatnik taki poza jednostkami operacyjnymi mógłby być używany przez pododdziały i oddziały Wojsk Obrony Terytorialnej.

Polski przemysł deklaruje, że jeżeli wybór Zamawiającego padłby na to właśnie rozwiązanie, to najbliższe dostawy mogą zostać zrealizowane w przeciągu kilku miesięcy. Sam proces polonizacji przebiegał będzie przez kilka lat i uzależniony zostanie od stawianych wymagań i wielkości zapotrzebowania polskiej armii. Produkcja poszczególnych elementów granatnika stanowiąca całość planowanego do wdrożenia systemu byłaby skupiona w krajowych zakładach zbrojeniowych.

Ale i sama firma Nammo deklaruje zacieśnienie współpracy z polskimi podmiotami w procesie dalszego rozwoju tego systemu, jego dalszej modernizacji i unowocześniania oraz wdrażania uwag i spostrzeżeń nowych użytkowników, wynikających z bieżącej eksploatacji jak i zmian zachodzących na polu walki.
Trzeba przyznać, że pomimo niezadowalających obecnie parametrów związanych z penetracją pancerzy współczesnych wozów bojowych (głownie czołgów i ciężkich bwp), oferta możliwości jaką dają granatniki rodziny M72 LAW jest szeroka i pozwala na wykorzystanie tego efek­tyw­nego uzbro­je­nia w specyficznych zastosowaniach i odpowiednio przyjętej taktyce użycia.

Proponowany system szkolno-treningowy zapewnia dobre warunki symu­lo­wa­nia strze­lania, dzięki czemu można przy relatywnie niewielkich nakładach ekonomicznych znacz­nie podnieść poziom przygotowania obsług tej broni, ale i innych bar­dziej zło­żo­nych, elementów uzbro­je­nia. Taki specyficzny granatnik dzięki swoim cechom użytkowym komponuje się w działaniu systemu broni połączonych zapewniających realizację różnych zadań na polu walki. Otwartym pytaniem pozostaje jednak decyzja MON co do zakupu nowego granatnika, wybór jego typu oraz czas wprowadzenia na uzbrojenie.

Marek Dąbrowski