Program Mobilizacji Gospodarki z uwzględnieniem pandemii? Jest projekt ustawy

Obecnie Program Mobilizacji Gospodarki (PMG) opracowywany jest na podstawie ustawy z dnia 23 sierpnia 2001 r. o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców na okres dziesięciu lat (co cztery lata). Przypomnijmy, że w/w program jest dokumentem niejawny przyjmowany przez Radę Ministrów stosowną uchwałą. Zawiera on zadania produkcyjno-remontowe, jakie powinny być realizowane przez przedsiębiorców w warunkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny. Ma to na celu utrzymanie bezpieczeństwa i ciągłości dostaw sprzętu wojskowego oraz usług na rzecz Sił Zbrojnych RP i innych uprawnionych organów (m. in. Policji, Straży Więziennej i jednostek podległych ABW). W PMG mogą być ujęci tylko przedsiębiorcy o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym, zgodnie ze stosownym rozporządzeniem Rady Ministrów.

Prace nad nową ustawą o organizowaniu zadań na rzecz obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców i programie mobilizacji gospodarki (dalej „projekt ustawy o PMG”) trwają już kolejną, trzecią kadencję sejmu. Wcześniejsze projekty ustawy były zgłaszane w 2016, 2017 oraz 2018 roku. Choć mobilizacja gospodarki była i jest wskazywana jako jedno z priorytetowych zadań, to nie udało się doprowadzić tych prac do szczęśliwego finału w postaci uchwalenia ustawy. Warto również przypomnieć, że wytyczne Koncepcji Obronnej RP z 23 maja 2017 r. obejmującej jawne wnioski z przeprowadzonego w latach 2016-2017 Strategicznego Przeglądu Obronnego wskazywały, że MON ma opracować nowy system zachęt dla przedsiębiorców kwalifikujących się do uczestnictwa w Programie Mobilizacji Gospodarki.

Obecnie jako przyczyny procedowania projektu wskazuje się, zarówno kontynuację prac nad projektem złożonym pierwotnie w kwietniu 2016 roku, jak i realizację wniosków Najwyższej Izby Kontroli sformułowanych w wystąpieniu po kontroli nr I/17/001 – „Podejmowanie przez Radę Ministrów zadań związanych z Programem Mobilizacji Gospodarki w latach 2013-2022” oraz konieczność wprowadzenia szczególnych rozwiązań mających na celu przeciwdziałanie negatywnym skutkom gospodarczym w sytuacji zagrożenia epidemiologicznego i epidemii. W tym ostatnim przypadku, bazując na doświadczeniach zdobytych w trakcie epidemii COVID-19 oraz potrzebach i możliwościach państwa w zakresie przeciwdziałania skutkom jej wystąpienia - postanowiono w przepisach ustawy umożliwić realizację zadań dotyczących wytwarzania lub dystrybucji produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, produktów biobójczych, wyrobów medycznych, środków ochrony indywidualnej, sprzętu medycznego lub aparatury medycznej w ramach PMG.

Przedmiotowy projekt ustawy o PMG ma na celu również ujednolicenie i aktualizację dotychczas obowiązujących aktów prawnych z obszaru nakładania zadań obronnych na przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym oraz funkcjonowania PMG w państwie, w zakresie jego opracowania, uruchamiania, finansowania oraz właściwości organów administracji rządowej, w tym zakresie.

Zastosowane regulacje i przepisy dostosowują polski system prawny w obszarze realizacji tych zadań do zmieniających się potrzeb i możliwości gospodarczo-obronnych – co według projektodawców ma mieć korzystny wpływ na zwiększenie możliwości zabezpieczenia przez krajowy potencjał przemysłowy potrzeb państwa, w tym zwłaszcza Sił Zbrojnych RP na poziomie gwarantującym właściwe ich funkcjonowanie w okresie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny oraz potrzeb ludności kraju w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia.

Projekt ustawy uzupełniono o zagadnienia z obszaru bezpieczeństwa państwa, a dotyczące w szczególności możliwości realizacji w ramach PMG przez przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym zadań w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia ludzkiego na potrzeby zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. 

Procedowana ustawa ma być m.in. skutecznym narzędziem reagowania na mogące wystąpić w przyszłości zagrożenia jak i elementem wsparcia dla podmiotów realizujących zadania w tym zakresie. Stąd w projekcie zaproponowano wsparcie dla przedsiębiorców, w postaci częściowego sfinansowania z budżetu państwa (odpowiednio resortu obrony narodowej i resortu zdrowia) ponoszonych kosztów związanych z:

1. realizacją zadań na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa tzw. kosztów planistycznych;
2. utrzymywaniem mocy produkcyjnych, naprawczych lub usługowych, niezbędnych do realizacji zadań ustalonych dla przedsiębiorcy w PMG w tym zadań realizowanych na potrzeby zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;
3. utrzymywaniem mocy produkcyjnych, naprawczych lub usługowych niezbędnych do realizacji zadań mobilizacji gospodarki, innych niż ujętych w PMG.

W celu zwiększenia możliwości polskiej gospodarki w zakresie zabezpieczenia potrzeb ludności w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia ludzkiego proponuje się umożliwienie realizacji zadań w tym obszarze w ramach PMG, przez przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym, których działalność obejmuje wytwarzanie lub dystrybucję określonego asortymentu na potrzeby zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Projekt przewiduje również, że powyżsi przedsiębiorcy, jeśli organ nakładający zadania tak określi, nie będą musieli realizować zadań, dotyczących w szczególności spełnienia przez przedsiębiorców wymogów związanych z ochroną informacji niejawnych, w tym: uzyskania świadectwa bezpieczeństwa przemysłowego oraz poświadczeń bezpieczeństwa, zatrudnienia i przeszkolenia pełnomocników do spraw ochrony informacji niejawnych oraz wyposażenia pomieszczeń służących do przetwarzania informacji niejawnych w odpowiednie środki bezpieczeństwa fizycznego.

W celu poprawy sytuacji przedsiębiorców realizujących zadania na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa, w tym utrzymania:

• płynności finansowej,
• niezbędnych linii produkcyjnych,
• miejsc pracy,

a także w celu uporządkowania przepisów z obszaru zadań na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa realizowanych przez przedsiębiorców i PMG, w projekcie proponuje się wdrożenie szeregu rozwiązań. Wśród nich są takie, jak:

1) wsparcie finansowe przedsiębiorców realizujących zadania na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa, w postaci częściowego sfinansowania z budżetu państwa (resortu obrony narodowej) ponoszonych kosztów związanych z:

• realizacją zadań na rzecz obronności tzw. kosztów planistycznych: osobowych – wynagrodzenia pracowników do spraw obronnych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, administracyjno-biurowych – koszty wyposażenia i utrzymania stanowisk roboczych pracowników do spraw obronnych,
• spełnieniem przez przedsiębiorców wymogów związanych z ochroną informacji niejawnych w związku z realizacją nałożonych zadań na rzecz obronności państwa,
• organizacją szkolenia obronnego dla pracowników;

2) Wsparcie utrzymywania mocy produkcyjnych, naprawczych lub usługowych, niezbędnych do realizacji zadań ustalonych dla przedsiębiorcy w PMG, poprzez zwolnienia i/lub dofinansowanie z tytułu: podatku od nieruchomości, opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego gruntu, ubezpieczeń składników majątku;

3) wsparcie materiałowe przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym realizujących zadania z obszaru PMG;

4) utworzenie rezerw strategicznych na okres zagrożenia bezpieczeństwa państwa lub czas wojny oraz w celu zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, nieobjętych Rządowym Programem Rezerw Strategicznych, w zakresie materiałów i surowców niezbędnych do zabezpieczenia realizacji przez przedsiębiorców zadań na okres nie krótszy niż jeden miesiąc produkcji po uruchomieniu PMG. Przedmiotowe materiały i surowce przedsiębiorcy będą mogli wykorzystywać również podczas zakłóceń w ich dostawach w celu realizacji bieżącej produkcji i kontraktów, jednak z obowiązkiem ich późniejszego odtworzenia. Wsparcie będzie finansowane z budżetu państwa, w postaci dotacji celowej przekazywanej Agencji Rezerw Materiałowych.

Ponadto w projekcie przewidziano wiele innych regulacji i zmian. Ma on m.in. na celu dostosowanie pojęcia „przedsiębiorcy o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym” do rzeczywistych uwarunkowań funkcjonowania systemu bezpieczeństwa i obronności państwa. Jego celem jest również uporządkowanie i doprecyzowanie właściwości organów administracji rządowej w zakresie organizowania zadań na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa oraz w szczególności wobec zadań z zakresu mobilizacji gospodarki.

W projekcie ustawy o PMG dokonano również rozszerzenia dotychczasowego katalogu obszarów, które mogły być przedmiotem wykonywanej działalności gospodarczej przez przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym o m.in.:  zarządzanie lotniskiem, eksploatację portów morskich oraz innych obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa, w tym obiektów wojskowych, a także ich projektowanie, budowę, przebudowę, odbudowę, transport, w tym projektowanie, budowa, przebudowa, naprawa i utrzymanie infrastruktury transportowej, a także jej udostępnianie na potrzeby bezpieczeństwa i obronności państwa, produkcję spożywczą, wytwarzanie i dystrybucję produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, produktów biobójczych, wyrobów medycznych, środków ochrony indywidualnej, sprzętu medycznego lub aparatury medycznej, produkcję, naprawę, modernizację i serwis sprzętu wojskowego, pojazdów mechanicznych oraz środków transportu lądowego, wodnego i powietrznego, informatyzację, w tym infrastrukturę cyfrową w zakresie dostaw usług systemu nazw domenowych, utrzymywania punktów wymiany ruchu internetowego oraz utrzymania rejestrów nazw domen najwyższego poziomu.

Rozszerzenie uległ także katalogu zadań na rzecz bezpieczeństwa i obronności państwa o zadania związane z ochroną obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa oraz stałymi dyżurami.

W projekcie ustalono również zasady i tryb opracowania w czasie pokoju PMG.

MM