Prace nad kierowanym pociskiem rakietowym „powietrze-ziemia” mającym działać w trybie odpal i zapomnij rozpoczęły się w Stanach Zjednoczonych w 1965 roku po zdobyciu pierwszych doświadczeń z eksploatacji taktycznego pocisku rakietowego ogólnego przeznaczenia AGM-12 Bullpup, kierowanego radiokomendowo. Prace nad nową bronią zostały podzielone pomiędzy firmy Rockwell i Hughes, ta druga była firmą przewodnią tego projektu.

Prace do 1968 roku przebiegały powoli, po czym intensywnie przyspieszyły powodując, że pierwszy prototyp pocisku rozpoczął próby w locie we wrześniu 1969 roku. Próby wojskowe rozpoczęto w grudniu tego roku i trwały one do 1971 roku, dobrym przykładem doskonałości broni jest fakt, że już pierwsza próba pocisku zakończyła się sukcesem.

Czytaj także: Rakietowa umowa Raytheona 

Opis konstrukcji

AGM-65 Maverick został zbudowany w oparciu o układ konstrukcyjny kierowanego pocisku rakietowego „powietrze-powietrze” Hughes AIM-4 Falcon, po którym odziedziczył duże trójkątne skrzydła i usterzenie umieszczone za nimi. Cylindryczny kadłub został podzielony na trzy sekcje, które znajdują się w następującej kolejności, licząc od przodu: sekcja układu naprowadzania i sterowania, bojowa i napędowa.

http://youtu.be/R-uWMXy4Nnc

W pierwszej z nich znajduje się system sterowania i naprowadzania, oparty w zależności od wersji na kamerze telewizyjnej, kamerze termowizyjnej, matrycy CCD lub półaktywnej samonaprowadzającej się głowicy laserowej. Poza nimi znajdują się tu komputery sterujące lotem pocisku do celu.

Czytaj także: Tajwan straszy Chiny 50 rakietami

W drugiej sekcji znajduje się ładunek bojowy, w zależności od wersji, ważący 57 lub 136 kg. Głowice 57 kilogramowe posiadają ładunek kumulacyjno-burzący, natomiast 136 kilogramowe – taki sam ładunek z zapalnikiem opóźniającym detonację.



Sekcja trzecia mieści silnik rakietowy na paliwo stałe, w pierwszych wersjach był to silnik Thiokol TX-481 z paliwem dymnym, w późniejszych, od wersji „D” do napędu wykorzystano silnik Thiokol TX-482 wykorzystujący nową mieszankę paliwową, która jest bezdymna.

AGM-65 Maverick są przenoszone na dwa sposoby: na belce LAU-117, gdzie mieści się jeden pocisk lub na belce LAU-88, opracowanej specjalnie dla samolotów A-10 oraz F-16 i pozwalającej na przenoszenie trzech pocisków.

Czytaj także: Nieudana próba rakiety manewrującej Nirbhay

 

Wersje:

 

AGM-65A – pierwsza wersja produkcyjna pocisku, głowica bojowa kumulacyjno-burząca, o masie 57 kg, zasięg balistyczny wynosił 20 km, jednak z powodu kamery telewizyjnej słabej jakości był on praktycznie ograniczony do 6 km przy dobrej pogodzie.

AGM-65B – wersja „B” eliminowała główną wadę wersji „A”, a mianowicie ograniczony parametrami kamery telewizyjnej zasięg. Nowa wersja posiadała zestaw soczewek powiększających, dzięki czemu zasięg praktyczny, z którego można było odpalić pocisk, wzrósł do 12 km.

Czytaj także: System celowniczy scorpion będzie na Raptorze

AGM-65C – wersja „C” była pierwszą próbą zainteresowania pociskiem lotnictwa Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych, wcześniejsze wersje były używane tylko przez Siły Powietrzne. Prace podjęte w 1978 roku modernizowały pocisk, przez zmianę układu naprowadzania, z telewizyjnego na laserowy. Poza tym zwiększono ładunek bojowy do 113 kg. Ze względu na koszty projektu wersja „C” nie weszła do produkcji seryjnej.



AGM-65D – wersja „D” była odpowiedzią na przystosowanie Mavericka do działań w utrudnionych warunkach atmosferycznych (zmętnienie powietrza, zadymienie) oraz w nocy. Zamiast kamery telewizyjnej zastosowano kamerę termowizyjną, która pozwalała zwiększyć zasięg obserwacji do 22,5 km, poza tym wymieniono silnik rakietowy na pracujący na paliwie bezdymnym. Część pocisków zmodernizowano później do wersji AGM-65D-2, która miała „szybszą” głowicę naprowadzania. Wersja weszła do służby w 1986 roku.

Czytaj także: Rakietowy system obrony przeciwlotniczej SAMP/T – Mamba

AGM-65E – była to ponowna próba, tym razem udana, wprowadzenia pocisku do uzbrojenia lotnictwa Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych, poszukującej pocisku dla samolotów AV-8B Harrier II. Wykorzystano elementy z wersji „C”, czyli laserowy układ naprowadzania oraz zwiększono masę głowicy bojowej do 136 kg wprowadzono zapalnik z opóźnieniem detonacji. Produkcję rozpoczęto w 1985 roku.

 

AGM-65F – wersja przeznaczona dla lotnictwa Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych, mająca być uzupełnieniem pocisków przeciwokrętowych AGM-84 Harpoon w zwalczaniu celów morskich oraz precyzyjną bronią do uderzeń na punktowe cele lądowe. Była ona połączeniem wersji „D”, z której wykorzystano system naprowadzania i nowy silnik oraz wersji „E”, z której wykorzystano głowicę bojową. W użyciu znalazła się od 1987 roku.

Czytaj także: Pierwsze rakiety SM-6 dostarczono do US Navy

AGM-65G – nowe Mavericki opracowane dla lotnictwa Piechoty Morskiej i lotnictwa Marynarki Wojennej zainteresowały także Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych, w wyniku czego powstała wersja „G”. Stanowiła ona połączenie głowicy bojowej o masie 136 kg z termowizyjnym układem samonaprowadzania z wersji „D”. Pocisk wszedł do służby w 1990 roku. W późniejszym okresie czasu pojawiła się wersja AGM-65G-2, która posiadała „szybszy” system naprowadzania, pozwalający na zwalczanie celów ruchomych.

http://youtu.be/puDK-VJgYjE

AGM-65H – pierwsza z wtórnych wersji Mavericka. Na początku lat 90. XX wieku Raytheon odkupił od Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych pozostałe jeszcze w magazynach pociski w wersji „A” i „B”, które nadawały się już tylko do utylizacji. W wyniku podjętych prac modernizacyjnych, wykorzystano z nich stare kadłuby i układy sterowania oraz głowicę bojową o masie 57 kg, zainstalowano natomiast nowy silnik i układ naprowadzania oparty na matrycy CCD, dzięki czemu zasięg pocisku zwiększono do 27 km. Powstały pociski o nowych możliwościach bojowych, które ponownie sprzedano Siłom Powietrznym.



AGM-65J – wersja wtórna dla lotnictwa Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych. Podobnie jak w przypadku wersji „H”, odkupiono stare pociski wersji „E”, które zmodernizowano wykorzystując matrycę CCD i nowe systemy elektroniczne, po czym ponownie sprzedano je Marynarce Wojennej.

AGM-65K – druga wersja wtórna dla Sił Powietrznych, w porównaniu z wersją „H” jedyną różnicą jest masa głowicy bojowej, wynosząca w tym przypadku 136 kg. Do modernizacji przeznaczono pociski wersji „D” i „G”.

Czytaj także: Samolot pionowego startu i lądowania V-22 Osprey w służbie Symbol zmian w lotnictwie wojskowym XXI wieku

AGM-65L – propozycja firmy Raytheon na taktyczny pocisk rakietowy nowej generacji. Planowano zainstalować w nim łącze przesyłu danych pozwalające na korektę lotu z kabiny pilota po odpaleniu, instalację odbiornika systemu nawigacji satelitarnej oraz zwiększenie zasięgu do 75 km (drogą zastosowania zespołu napędowego wykorzystującego miniaturowy turbinowy silnik odrzutowy). Wersja ta została jedynie propozycją nie wzbudzając zainteresowania amerykańskich sił zbrojnych. 

Użytkownicy 

Maverick przez lata zyskał sobie renomę broni niezawodnej i skutecznej, przez co lista jego użytkowników jest długa i obejmuje w chwili obecnej 37 państw:

 

Europa	Ameryka Północna i Południowa	Azja	Afryka	Oceania
Belgia	Brazylia	Arabia Saudyjska	Egipt	Nowa Zelandia
Dania	Kanada	Bahrajn	Kenia
Grecja	Stany Zjednoczone	Indonezja	Maroko
Hiszpania		Iran
Holandia		Izrael
Serbia		Jordania
Niemcy		Korea Południowa
Norwegia		Kuwejt
Polska		Malezja
Portugalia		Oman
Szwajcaria		Pakistan
Szwecja		Singapur
Wielka Brytania		Tajlandia
Włochy		Tajwan
		Turcja
		Zjednoczone Emiraty Arabskie

http://www.youtube.com/watch?v=A6Rhsjpu6go

Popularność jest też spowodowana uniwersalnością na integrację z samolotami i śmigłowcami użytkowników. Poza amerykańskimi statkami powietrznymi pociski tego typu mogą być przenoszone przez następujące samoloty:

 

Nazwa samolotu	Użytkownik
T/A-50	Korea Południowa
Tornado IDS	Włochy, Niemcy
Harrier	Wielka Brytania
AMX	Włochy, Brazylia
Gripen	Szwecja
J-22 Orao	Jugosławia/Serbia
G-4 Super Galeb	Jugosławia/Serbia
C-101	Hiszpania, Jordania
Ching Kuo	Tajwan

 

 

 

Dane taktyczno-techniczne

Długość całkowita – 249

Średnica kadłuba – 30,5

Rozpiętość skrzydeł – 71

Masa całkowita – 207,9 (dla wersji A/B)

-          218,2 (dla wersji D)

-          286 (dla wersji E)

-          301,5 pozostałe

Masa głowicy bojowej – 57 (wersje A/B/D/H)

-  136 (E/F/G/J/K)

Średnia prędkość na torze lotu – 1150

Zasięg balistyczny – 27 km (dla wersji H, J, K)

 

Łukasz Pacholski

Foto – Raytheon