Jak UE może pomóc Ukrainie? Jak Ukraina może pomóc sama sobie?

W obecnej chwili najważniejszą sprawą dla Ukrainy jest powstrzymanie wojskowej agresji Rosji i utrzymanie terytorialnej jedności kraju. Jednak w dłuższej perspektywie priorytetem będą głębokie strukturalne reformy gospodarki ukraińskiej. Dlatego też powinien powstać plan działań Ukraina – UE; ramowe porozumienie, które określi:

1. zakres pomocy potrzebnej Ukrainie obecnie, w najbliższej przyszłości i w kolejnych latach

2. zobowiązania rządu ukraińskiego w zakresie wprowadzania reform oraz określenie ich harmonogramu

3. zobowiązania UE odnośnie pomocy dla Ukrainy wraz z terminarzem wypłat odpowiednich transz środków pomocowych, uzależnione od wdrażania reform

Według powtarzających się doniesień Ukraina potrzebuje 14-17 mld dol. pomocy w 2014 roku i taką samą kwotę w kolejnym roku. Czy taką kwotę zbierze społeczność międzynarodowa? Jaki będzie rozkład na poszczególne państwa? To wszystko uzależnione jest od konkretnych od ustaleń i negocjacji.

Reformy, jakie Ukraina musi wdrożyć w najbliższym czasie, to uwolnienie kursu hrywny (co już się dzieje), wprowadzenie przejrzystych zasad w gospodarce, deregulacja, reforma zamówień publicznych. Bardzo istotną rolę odegra również program przeciwdziałania korupcji na wszystkich szczeblach ukraińskiej gospodarki. Te działania, bez zbędnej zwłoki, rząd Jaceniuka może tak naprawdę implementować korzystając z unijnych wzorców.

Reforma rynku energii, to problem bardziej złożony. W tym wypadku zaprzestanie dopłat do gazu oznacza bolesne podwyżki dla społeczeństwa, powodując wzrost napięć wewnętrznych. Ale droższa energia, to cios dla energochłonnego przemysłu ukraińskiego, który i tak w ostatnich latach ucierpiał z powodu recesji. Dlatego też, bardzo dokładnie należy skonstruować system osłon socjalnych dla najuboższych obywateli Ukrainy, a także zreformować ukraiński przemysł wdrażając oszczędności energii i otwierając europejskie rynki zbytu dla przedsiębiorców. W długofalowej perspektywie należy również wspierać poszukiwania i wydobycie gazu łupkowego, a także wprowadzić i wdrożyć program termomodernizacji budynków.

Kolejnym ważnym krokiem powinno być zbudowanie niezawisłego i sprawnego sądownictwa. To w połączeniu z działaniami antykorupcyjnymi pomoże zbudować sprawną gospodarkę ukraińską.

Gruntowna reforma samorządu terytorialnego, to kolejne zadanie, które stoi przed nowym rządem Ukrainy. Decentralizacja, nowe ramy prawne działania, poprawa finansowania i szkolenia dla kadr, to warunki niezbędne dla wzmocnienia pozycji samorządów lokalnych i poprawy ich funkcjonowania.

Zalecenia dla polskiego rządu:

1. wpływ na społeczność międzynarodową w celu uzyskania wymiernej pomocy dla Ukrainy, stałe podnoszenie kwestii ukraińskiej, szczególnie po spodziewanym przesileniu, kiedy Ukraina nie będzie już obecna w mediach

2. bezzwłoczne ustanowienie koordynatora/rady doradczej ds. pomocy Ukrainie

3. bezzwłoczne przesunięcie środków w ramach programów pomocowych (Polska Pomoc) na działania związane z realizacją reform na Ukrainie – przekazywanie polskich doświadczeń.

Jarosław Kożuch - ekspert Instytutu Kościuszki