Żołnierskie zarobki – fakty i mity [ANALIZA]

Przyjęta w 2020 roku Strategia Bezpieczeństwa Narodowego obliguje rząd i resort obrony narodowej do realizacji szeregu działań związanych zarówno z modernizacją sił zbrojnych jak i ze zwiększeniem liczebności armii. Prezydent, premier oraz szef MON deklarują, że środki na ten cel będą zapewnione w ramach zwiększenia wydatków na obronność do 2,5 proc. PKB. Taki poziom wydatków w ocenie prezydenta Andrzeja Dudy w dogodnej sytuacji ekonomicznej powinien zostać osiągnięty do 2024 roku. Realizując założenia tej strategii resort obrony narodowej zainicjował program „Zostań Żołnierzem Rzeczpospolitej”, którego celem jest m.in. zwiększenie liczebności sił zbrojnych poprzez realizację skutecznej rekrutacji, podwyższenie efektywności naboru i uproszczenie procedur oraz poprawę warunków służby.

Rekrutując kandydatów do zawodowej służby wojskowej resort obrony narodowej od lat mierzy się także z negatywnym zjawiskiem, jakim jest stosunkowo wysoki odsetek żołnierzy zawodowych decydujących się na pożegnanie z mundurem i służbą w siłach zbrojnych. Czy ten trend można zatrzymać i na jakie warunki mogą liczyć kandydaci do zawodowej służby wojskowej oraz rezerwiści rozważający powrót do służby? O warunki finansowe służby w mundurze zapytaliśmy Ministerstwo Obrony Narodowej. Centrum Operacyjne oraz Departament Spraw Socjalnych MON udostępniły redakcji Defence24.pl szeroki zakres informacji, które z pewnością zainteresują zarówno kandydatów do służby, rezerwistów rozważających powrót do wojska, jak i żołnierzy w czynnej służbie.

Zanim przedstawimy informacje na temat uposażeń żołnierzy zawodowych prześwietlimy warunki finansowe w służbie przygotowawczej stanowiącej przedsionek do kariery zawodowej. Uposażenia zasadnicze wynoszą w tym przypadku 1 233 zł brutto w korpusie szeregowych, 1 644 zł brutto w korpusie podoficerów oraz 2 466 zł brutto w korpusie oficerów. 

Jak zarabiają żołnierze zawodowi?

Wynagrodzenie żołnierzy zawodowych zgodnie z obowiązującymi przepisami składa się z uposażenia zasadniczego uzależnionego od posiadanego stopnia wojskowego i grupy zaszeregowania oraz dodatków za długoletnią służbę wojskową.

Dodatek ten wynosi odpowiednio:

• 3 proc. uposażenia zasadniczego po 3 latach służby;
• 6 proc. uposażenia zasadniczego po 6 latach służby;
• 9 proc. uposażenia zasadniczego po 9 latach służby;
• 12 proc. uposażenia zasadniczego po 12 latach służby;
• 15 proc. uposażenia zasadniczego po 15 latach służby;

a następnie wzrasta co roku o 1 proc. maksymalnie do 35 proc. uposażenia zasadniczego po 35 latach służby.

Ponadto z tytułu zajmowania poszczególnych stanowisk żołnierze zawodowi otrzymują dodatki służbowe i specjalne np. służba w Wojskach Specjalnych, Wojskach Obrony Cyberprzestrzeni, Żandarmerii Wojskowej, wojskowych służbach specjalnych itd.

Uposażenie na wybranych stanowiskach w Siłach Zbrojnych RP

Szeregowy zawodowy:

• 1 i 2 rok służby – 4 110 zł brutto;
• 3 rok służby – 4 110 zł + 123,30 zł (3% dodatku) = 4 233,30 zł brutto;

Starszy szeregowy zawodowy:

• 5 lat służby – 4 180 zł + 125,40 zł (3% dodatku) = 4 305,40 zł brutto;
• 10 lat służby – 4 180 zł + 376,20 zł (9% dodatku) = 4 556,20 z brutto; 

Kapral (dowódca drużyny):

• 8 lat służby – 4 660 zł + 279,60 zł (6% dodatku) = 4 939,60 zł brutto;
• 12 lat służby – 4 660 zł + 559,20 zł (12% dodatku) = 5 219,20 zł brutto;

Plutonowy (starszy magazynier):

• 10 lat służby – 4 740 zł + 426,60 zł (9% dodatku) = 5 166,60 zł brutto;
• 12 lat służby – 4 740 zł + 568,80 zł (12% dodatku) = 5 308,80 zł brutto;

Sierżant (pomocnik dowódcy plutonu):

• 12 lat służby – 4 970 zł + 596,40 zł (12% dodatku) = 5 566,40 zł brutto;
• 15 lat służby – 4 970 zł + 745,50 zł (15% dodatku) = 5 715,50 zł brutto;

Chorąży (dowódca plutonu/szef kompanii):

• 12 lat służby – 5 330 zł + 639,60 zł (12% dodatku) = 5 969,60 zł brutto;
• 15 lat służby – 5 330 zł + 799,50 zł (15% dodatku) = 6 129,50 zł brutto;
• 20 lat służby – 5 330 zł + 1066 zł (20% dodatku) = 6 396,00 zł brutto;

Dodatkowo żołnierz zajmujący stanowisko szefa kompanii otrzymuje co miesiąc dodatek służbowy o charakterze stałym w wysokości od 45 zł do 75 zł brutto.

Podporucznik (dowódca plutonu)

• 5 lat służby – 5 790 zł + 173,70 zł (3% dodatku) = 5 963,70 zł brutto;
• 7 lat służby – 5 790 zł + 347,40 zł (6% dodatku) = 6 137,40 zł brutto;

Porucznik (oficer sekcji):

• 8 lat służby – 5 910 zł + 354,60 zł (6% dodatku) = 6264,60 zł;
• 10 lat służby – 5 910 zł + 531,90 zł (9% dodatku) = 6441,90 zł;

Kapitan (dowódca kompanii):

• 12 lat służby – 6 120 zł + 734,40 zł (12% dodatku) = 6 854,40 zł brutto;
• 15 lat służby – 6 120 zł + 918 zł (15% dodatku) = 7 038 zł brutto;

Oficer zajmujący stanowisko dowódcy kompanii otrzymuje dodatkowo co miesiąc dodatek służbowy o charakterze stałym w wysokości od 75 zł do 300 zł brutto.

Major (szef sekcji/specjalista)

• 15 lat służby – 6 710 zł + 1 006,50 zł (15% dodatku) = 7 716,50 zł brutto;
• 20 lat służby – 6 710 zł + 1 342 zł (20% dodatku) = 8 052 zł brutto; 

Podpułkownik (dowódca batalionu):

• 17 lat służby – 7 170 zł + 1 218,90 (17% dodatku) = 8 388,90 zł brutto;
• 22 lata służby – 7 170 zł + 1 577,40 zł (22% dodatku) = 8 747,40 zł brutto;

Oficer zajmujący stanowisko dowódcy batalionu otrzymuje dodatkowo co miesiąc dodatek służbowy o charakterze stałym w wysokości od 150 zł do 450 zł brutto. 

Pułkownik (dowódca pułku):

• 22 lata służby – 8 320 zł + 1 830,40 zł (22% dodatku) = 10 150,40 zł brutto;
• 25 lat służby – 8 320 zł + 2 080 zł (25% dodatku) = 10 400 zł brutto;

Generał brygady (dowódca brygady):

• 25 lat służby – 10 480 zł + 2 620 zł (25% dodatku) = 13 100 zł brutto;
• 28 lat służby – 10 480 zł + 2 934,40 zł (28% dodatku) = 13 414,40 zł brutto;

Generał dywizji (dowódca dywizji):

• 25 lat służby – 12 230 zł + 3 057,50 zł (25% dodatku) = 15 287,50 zł brutto;
• 30 lat służby – 12 230 zł + 3 669 zł (30% dodatku) = 15 899 zł brutto;

Generał broni (dowódca rodzajów wojsk):

• 25 lat służby – 14 580 zł + 3 645 zł (25% dodatku) = 18 225 zł brutto;
• 30 lat służby – 14 580 zł + 4 374 zł (30% dodatku) = 18 954 zł brutto;

Generał (Szef Sztabu Generalnego WP):

• 25 lat służby – 16 830 zł + 4 207,50 zł (25% dodatku) = 21 037,50 zł brutto;
• 30 lat służby – 16 830 zł + 5 049 zł (30% dodatku) = 21 879 zł brutto.

Rzeczywista kwota uposażenia

Uposażenie netto, na jakie mogą liczyć żołnierze, są wyższe od wynagrodzenia netto wypłacanego osobom zatrudnionym na rynku cywilnym. Dzieje się tak, ponieważ żołnierze zawodowi nie są objęci ubezpieczeniem emerytalnym w ZUS – siły zbrojne mają osobny system emerytalny. Z uposażeń wojskowych potrącana jedynie jest standardowo zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Na tej podstawie wyliczyliśmy uposażenie netto, na jakie może liczyć podoficer w stopniu sierżanta, pomocnik dowódcy plutonu z 12 letnim stażem w służbie. Założyliśmy, że uzyskuje on przychody wyłącznie z tytułu zawodowej służby wojskowej, mieszka stale lub czasowo w miejscowości, w której pełni służbę, a koszt uzyskania przychodu wynosi 250 zł. Przy założeniu, że zaliczka na podatek dochodowy wynosi 17 proc. podoficer ten może liczyć na wypłatę w kwocie 4 481,32 zł netto. 

Uposażenie sierżanta, pomocnika dowódcy plutonu z 12 letnim stażem w służbie:

• wynagrodzenie brutto: 5 566,40 zł
• kwota zmniejszająca podatek: nie przysługuje
• składka emerytalna (0%): 0,00 zł
• składka rentowa (0%): 0,00 zł
• składka chorobowa (2.45%): 136,38 zł
• składki na ubezpieczenia społeczne: 136,38 zł
• podstawa wymiaru składki zdrowotnej: 5 430,02 zł
• składka na ubezpieczenie zdrowotne (9%): 488,70 zł
• składka na ubezpieczenie zdrowotne podlegająca odliczeniu (7.75%): 420,83 zł
• koszty uzyskania przychodu: 250,00 zł
• podstawa obliczenia zaliczki: 5 180,00 zł
• zaliczka na podatek (17%): 880,60 zł
• zaliczka do urzędu skarbowego: 460,00 zł
• do wypłaty:     4 481,32 zł

Wyliczenia z wykorzystaniem kalkulatora wynagrodzeń: https://kalkulatory.gofin.pl/Kalkulator-wynagrodzen,12.html 

Dla porównania osoba zatrudniona na rynku cywilnym w przypadku umowy o pracę przy tym samym wynagrodzeniu brutto, kosztach uzyskania przychodu i 17 proc. zaliczki na podatek dochodowy otrzyma „na rękę” kwotę niższą o około pół tysiąca złotych tj. 3.968,95 zł. 

Wynagrodzenie osoby zatrudnionej w sektorze cywilnym (umowa o pracę):

• wynagrodzenie brutto: 5 566,40 zł
• kwota zmniejszająca podatek: nie przysługuje
• składka emerytalna (9.76%): 543,28 zł
• składka rentowa (1.5%): 83,50 zł
• składka chorobowa (2.45%): 136,38 zł
• składki na ubezpieczenia społeczne: 763,16 zł
• podstawa wymiaru składki zdrowotnej: 4 803,24 zł
• składka na ubezpieczenie zdrowotne (9%): 432,29 zł
• składka na ubezpieczenie zdrowotne podlegająca odliczeniu (7.75%): 372,25 zł
• koszty uzyskania przychodu: 250,00 zł
• podstawa obliczenia zaliczki: 4 553,00 zł
• zaliczka na podatek (17%): 774,01 zł
• zaliczka do urzędu skarbowego: 402,00 zł
• do wypłaty: 3 968,95 zł

Wyliczenia z wykorzystaniem kalkulatora wynagrodzeń: https://kalkulatory.gofin.pl/Kalkulator-wynagrodzen,12.html 

Inne składniki wojskowego uposażenia

Żołnierze zawodowi oprócz dodatku za długoletnią służbę wojskową otrzymują również inne dodatki do uposażenia zasadniczego.

Centrum Operacyjne MON wskazuje, że najważniejsze z nich to:

1. dodatki służbowe – za pełnienie zawodowej służby wojskowej na określonych stanowiskach dowódczych i kierowniczych lub samodzielnych albo w określonych jednostkach wojskowych, np.: z tytułu zajmowania stanowiska lekarza lub lekarza dentysty w wojskowej komisji lekarskiej, z tytułu zajmowania stanowiska służbowego oznaczonego cechą korpusu osobowego kryptologii i cyberbezpieczeństwa w Narodowym Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni albo w Inspektoracie Uzbrojenia wykonującemu czynności w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego;
2. dodatki specjalne – za szczególne właściwości lub warunki pełnienia zawodowej służby wojskowej, np.: z tytułu wykonywania lotów w składzie załóg wojskowych statków powietrznych, wykonywania zadań polegających na bezpośrednim fizycznym zwalczaniu terroryzmu lub szkoleniu w tym zakresie w jednostkach Wojsk Specjalnych albo pełnienia służby w Żandarmerii Wojskowej. 

Trzynastka

Żołnierze zawodowi pełniący przez okres co najmniej pół roku kalendarzowego zawodową służbę wojskową są uprawnieni do dodatkowego uposażenia rocznego w wysokości 1/12 uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym otrzymanego w roku kalendarzowym, za który dodatkowe uposażenie roczne przysługuje.

Gratyfikacja urlopowa

Ponadto na podstawie tzw. ustawy pragmatycznej żołnierzom zawodowym przysługuje raz w roku uprawnienie do gratyfikacji urlopowej. Wysokość tej gratyfikacji nie może być niższa niż 35 proc. najniższego uposażenia żołnierza zawodowego (aktualnie 4 110 zł brutto) na jedną osobę. W tym przypadku uwzględnia się żołnierza, małżonka żołnierza oraz dzieci pozostające na jego utrzymaniu. 

Dodatek za rozłąkę

Żołnierzowi pozostającemu w rozłące z rodziną (częsta sytuacja w służbie) zakwaterowanemu w internacie przysługuje dodatek w formie ryczałtu miesięcznego w wysokości 540 zł brutto (18-ktrotność obowiązującej diety). Z tytułu tej rozłąki przysługuje także zwrot kosztów przejazdów odbywanych nie częściej niż raz w miesiącu do miejscowości zamieszkania członka rodziny i z powrotem. Jest to kwota stanowiąca równowartość ceny biletu za przejazd w klasie drugiej pociągiem TLK lub autobusem.

Należności te przysługują wyłącznie żołnierzom, którym nie przyznano świadczenia mieszkaniowego. To ostatnie jest przyznawane w momencie, gdy nie ma możliwości zapewnienia żołnierzowi lokalu mieszkalnego w garnizonie, w którym pełni służbę, a jego wysokość zależy od kosztu wynajmu mieszkania w danej lokalizacji. Świadczenie mieszkaniowe traktowane jest jednak odrębnie od wynagrodzenia i jest przyznawane zgodnie z przepisami ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Zwrot kosztów dojazdów

Żołnierzowi zawodowemu zamieszkującemu poza miejscem pełnienia służby w miejscowości, która nie jest miejscowością pobliską, przysługuje prawo do zwrotu kosztów codziennych dojazdów z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia służby i z powrotem. Zwrot kosztów codziennych dojazdów z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia służby i z powrotem ustala się w formie ryczałtu miesięcznego 75% ceny imiennego biletu miesięcznego określonego w cenniku biletów komunikacji publicznej (kolejowej II klasa, autobusowej, jeżeli brak jest połączenia kolejowego). Przy ustalaniu wysokości zwrotu codziennych dojazdów przyjmuje się najkrótszą trasę kolejową i autobusową. Natomiast przy ustalaniu wysokości zwrotu kosztów uwzględnia się posiadane przez żołnierza ulgi na dany środek transportu. 

Mundurówka

Świadczenie w formie równoważnika finansowego za umundurowanie i wyekwipowanie niewydane w naturze popularnie nazywane mundurówką przysługuje żołnierzom na zasadach określonych w znowelizowanym w 2020 roku rozporządzeniu MON i jest uzależnione od szeregu czynników związanych m.in. z zajmowanym stanowiskiem i otrzymanym w naturze umundurowaniem oraz ekwipunkiem.

Służba poza granicami państwa

Czas pełnienia zawodowej służby wojskowej to nie tylko służba w kraju, ale również służba poza jego granicami. W tym przypadku żołnierzom przysługuje dodatkowa należność zagraniczna. Jest ona wypłacana niezależnie od uposażenia przysługującego w Polsce. Wysokość tej należności uzależniona jest od stopnia wojskowego stanowiska służbowego, na którym żołnierz pełni służbę poza granicami państwa. Należność ta jest wolna od podatku i wypłacana zgodnie z tabelami należności pieniężnych w Polskich Kontyngentach Wojskowych. Wysokość tej należności różni się w zależności od rejonu wykonywania zadań (strefa działań wojennych, strefa klimatyczne, rodzaj wykonywanych zadań). Do tego tematu wrócimy niebawem przedstawiając należności przysługujące żołnierzom pełniącym służbę poza granicami państwa.

Podsumowanie

Czy wojskowe uposażenia są atrakcyjne i stanowią zachętę do związania swojej przyszłości z mundurem? Na tak postawione pytanie trudno o jednoznaczną odpowiedź. Szeregowy zawodowy tuż po rozpoczęciu służby może liczyć na uposażenie zasadnicze w kwocie 4 110 zł brutto, sierżant z 12 letnią wysługą co miesiąc otrzyma „na rękę” niemal 4,5 tys. zł, a dowódca kompanii z 15 letnią wysługą może liczyć na niemal 7,3 tys. zł brutto. Dodatkowo żołnierzom przysługuje m.in. nagroda roczna, świadczenie mieszkaniowe lub rozłąkowe i zwrot kosztów przejazdu, mundurówka, gratyfikacja urlopowa, a także środki z funduszu nagród i zapomóg. Warto jednak pamiętać, że przeciętne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w 2020 roku wynosiło wg danych GUS 5 411,45 zł i w ciągu roku wzrosło o niemal 5 procent. Porównując wysokość wynagrodzeń na rynku cywilnym z uposażeniem przysługującym żołnierzom zawodowym pamiętać należy także o tym, że kwoty netto będą w tym przypadku różne – de facto pracownik na rynku cywilnym przy tej samej wysokości wynagrodzenia brutto „na rękę” otrzyma bowiem niższą kwotę (m.in. składki emerytalne ZUS). Zatem kwota jaka, trafi do portfela sierżanta będzie wyższa od kwoty jaką otrzyma osoba, której miesięczna wypłata jest równa przeciętnemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw.