Nowoczesne systemy i środki walki pomimo ich wysokiej skuteczności działania są nie tylko skomplikowane w budowie, ale również drogie w samej eksploatacji. Pełne szkolenie obsług w ich użyciu jest kosztownym procesem, wymagającym wielu pośrednich czynności oraz czasu do jego prowadzenia.

Szkolenie poligonowe czy w ramach garnizonowych ośrodków ćwiczeń wymaga też stworzenia odpowiednich warunków do jego realizacji, tak by było ono jak w największym stopniu zbliżone do warunków panujących na współczesnym polu walki. W wielu wypadkach jest to utrudnione, choćby ze względu na dostępność Ośrodków Szkolenia Poligonowego, ograniczenia środowiskowe czy inne przyjęte przez Polskę normy.

Ponadto, dążenie do zwiększenia realizmu ćwiczeń wiąże się z ponoszeniem dodatkowych kosztów amunicji, środków pozoracji, materiałów pędnych i smarów, żywności czy części zamiennych. Dlatego żołnierze muszą być już wcześniej przygotowani do prowadzenia szkolenia w ośrodkach szkolenia poligonowego. Z kolei obiekty szkoleniowe dostępne w garnizonach mają swoje ograniczenia, utrudniające te przygotowania, co w efekcie może wpłynąć na efektywność późniejszego szkolenia poligonowego.

Pomocne w pokonaniu takich trudności mogą okazać się nowoczesne technologie  systemów przeznaczonych do szkolenia i treningu wojsk, które są dostępne w postaci urządzeń wsparcia szkolenia bojowego i symulatorów.

Problem ten dostrzeżono również w Polsce, czego efektem było opracowanie i wdrożenie do eksploatacji w SZ RP Systemu Wsparcia Szkolenia Bojowego (SWSB) Śnieżnik. Został opracowany i jest obecnie produkowany przez Autocomp Management Sp. z o.o. ze Szczecina we współpracy z Wojskowym Instytutem Technicznym Uzbrojenia (WITU) z Zielonki.

System ma modułową budowę i jest cały czas rozwijany. Właścicielem dokumentacji systemu jest Skarb Państwa, poprzez Inspektorat Uzbrojenia (IU) MON.

Śnieżnik zapewnia realizację zdecydowanej większości przewidzianej Programami Strzelań i Programami Szkolenia tematyki zajęć ze szkolenia ogniowego i taktycznego, począwszy od ćwiczeń w prowadzeniu obserwacji i wykrywaniu celów, aż po wykonywanie typowych strzelań bojowych czy sytuacyjnych. Takie zadania można prowadzić z wykorzystaniem wymaganych przez użytkowników rodzajów broni strzeleckiej oraz środków wsparcia występujących na szczeblu pododdziału.

Zawarte w nim w postaci odpowiedniego oprogramowania scenariusze ćwiczeń taktycznych można rozbudować lub stworzyć zupełnie nowe, własne zgodne z potrzebami szkolenia. Producent na bieżąco rozbudowuje kolejno dostarczane środki walki o możliwości wynikające z przekazanych przez wojsko uwag i spostrzeżeń.

Stworzone za pomocą Śnieżnika wirtualne pole walki pozwala na realizację zajęć ze szkolenia taktycznego od szczebla drużyny (a w zasadzie żołnierza) poprzez pluton, aż do zgrywania pododdziału na poziomie kompanii. Jeżeli chodzi o taktyczne aspekty jego zastosowania, wypracowano scenariusze walki oraz organizację zadań w czasie prowadzenia zarówno obrony, natarcia, czy innych połączonych działań bojowych.

Scenariusze oraz towarzyszące mu otoczenie systemowe można dowolnie modyfikować. W tym drugim przypadku dotyczy to warunków terenowych, odwzorowania naturalnej i sztucznej infrastruktury, sytuacji atmosferycznej oraz pór doby. Jedną z podstawowych cech Śnieżnika (ale i innych, współczesnych symulatorów) jest możliwość odtworzenia przebiegu ćwiczenia (tzw. After Action Review – AAR) oraz jego pełnej analizy.

Autocomp Management wraz z WITU zdecydowały się jednak na dalszy rozwój systemu i obecnie proponują system kompleksowy.  Będzie on stanowił rozbudowaną sieć symulacji łącząc rozwiązania proponowane dla innych rodzajów wojsk czy elementów wsparcia działań. Takie działanie pozwoli na łączenie dotychczas rozproszonych systemów, a przez to zapewnienie spójnego szkolenia różnych rodzajów wojsk na poziomie taktycznym. Podejmowane działania są zgodne z obecnymi tendencjami i deklarowanymi potrzebami w zakresie nowoczesnych systemów do prowadzenia symulacji i treningu w innych armiach na świecie

W zakresie szkolenia z użyciem sprzętu bojowego obie firmy proponują wykorzystanie symulatorów KTO Rosomak w postaci trenażerów na platformach o wielu stopniach swobody, co w znacznym stopniu odzwierciedla użycie rzeczywistego sprzętu bojowego. Podobnie jak Śnieżnik jest to system modułowy, stale modyfikowany i mogący współdziałać z innymi podobnymi rozwiązaniami.

Symulator pozwala na wielokrotne powtarzanie danego ćwiczenia oraz eliminowanie błędów popełnianych przez szkolonych. Przy wykorzystaniu realnego sprzętu byłoby to kosztowne i mogłoby spowodować jego wcześniejsze zużycie. Tak skonfigurowany system symulatora może być bazą do wprowadzenia z czasem podobnych rozwiązań dla innych typów pojazdów wykorzystywanych w  Siłach Zbrojnych RP.

Również kolejne edycje samego Śnieżnika wzbogacono o nowe elementy wyposażenia i uzbrojenia. Jednym z nich jest proponowany symulator 23 mm przeciwlotniczych zestawów artyleryjskich ZU-23-2 i artyleryjsko-rakietowych ZUR-23-2KG. Umożliwia on szkolenie obsług w zwalczaniu celów powietrznych czy innych zagrożeń naziemnych przewidzianych do obezwładniania z wykorzystaniem takich systemów walki, a więc na przykład lekko opancerzonych wozów bojowych czy siły żywej.

Moduł wsparcia ogniowego Śnieżnika, symulujący działanie plutonu moździerzy LM-60, M-98, M-120 czy Antos pozwala na realizację szkolenia z zakresu obsługi i zasad prowadzenia ognia. Trening może odbywać się autonomicznie lub we współpracy z wykorzystaniem informacji ze stanowiska wysuniętego obserwatora artylerii (również symulowanego w działaniu). Istnieje też możliwość realizacji procedur wsparcia ogniowego przy wykorzystaniu symulatorów optoelektronicznych urządzeń obserwacyjnych i rozpoznawczych.

Symulator strzelca pokładowego śmigłowca służy z kolei do wytworzenia właściwych nawyków podczas prowadzenia ognia ze stanowiska strzeleckiego umieszczonego na burcie śmigłowca do celów naziemnych jak i powietrznych w warunkach symulowanego lotu.

Wszystkie wymienione rozwiązania cechują się modułowością architektury i samej konstrukcji z zastosowaniem oprogramowania pozwalającego na wydajne generowanie grafiki 3D lub 2D oraz wierne odtworzenie taktyczno-technicznych charakterystyk symulowanych elementów uzbrojenia i używanej do nich amunicji.

System wizualizacji wraz z oprogramowaniem pozwalają na realistyczne przedstawienie animowanych obiektów, uzyskanie efektów cząstkowych, dynamiczne oświetlenie i cieniowanie czy zachowanie dużej dokładności odwzorowania obiektów oraz ich postępowania z zachowaniem podstawowych praw fizyki. Dzięki temu wirtualna przestrzeń charakteryzuje się dużą szczegółowością zobrazowania otoczenia oraz specyfiki samych zdarzeń.

Omawiane urządzenia pozwalają również na odwzorowanie zdecydowanej większości warunków terenowych w Polsce, ale też na świecie, a zastosowane oprogramowanie umożliwia zmianę warunków atmosferycznych, klimatycznych, występujących tam obiektów naturalnych czy sztucznej infrastruktury. Możliwe jest również zaprogramowanie pewnych zachowań ludzi zamieszkujących obszary działań. Według założeń z czasem ma zostać uzyskana zdolność pewnego poziomu sztucznej inteligencji w poszczególnych komponentach systemów symulacyjnych.

Generowane w nich środowiska symulacji wirtualnych można dostosować do specyfiki konkretnego zadania z możliwością tworzenia nowych obiektów, procedur i zachowań. Są one na bieżąco aktualizowane (dostosowywane do zmieniających się potrzeb i związanych z tym zagrożeń) i mogą być wpięte w sieć zapewniającą nadzór i wzajemne przekazywanie informacji.

Taka współpraca umożliwiana jest za pomocą interfejsów High Level Architecture (HLA) lub Distributed Interactive Simulation (DIS). Zaproponowane przez Autocomp Management i WITU rozwiązania pozwalają na zwiększenie możliwości wsparcia szkolenia bojowego, przygotowania żołnierzy i dowódców do realnych, dużych ćwiczeń poligonowych czy ewentualnych działań bojowych oraz redukują koszty prowadzenia samego procesu szkolenia.

Umożliwiają też wielokrotne powtarzanie strzelań i ćwiczeń taktycznych z oceną zachowań ćwiczących. W założeniu mają one zapewniać całodobową dostępność bazy szkoleniowej, brak ograniczeń związanych z warunkami bezpieczeństwa co do użycia amunicji czy środków pozoracji pola walki oraz zmniejszenie intensywności eksploatacji sprzętu bojowego.

Celem dalszego działania obu podmiotów jest stałe podnoszenie wiedzy i umiejętności w budowie oraz doskonaleniu proponowanych systemów, ich zabezpieczenie przed różnymi formami cyberataków oraz wprowadzenie nowych rozwiązań technologicznych. Przejawem tego jest m.in. zastosowanie elementów sztucznej inteligencji z wykorzystaniem logiki rozmytej i sieci neuronowych do rozszerzenia możliwości odpowiedzi symulatora na działania strony ćwiczącej (autonomiczne reakcje generowanego komputerowo przeciwnika i jego sprzętu na nasze działania).

Artykuł opracowany na bazie materiałów Autocomp Management Sp. z o.o.