Rosyjskie Jaki-130 dostarczone do Iranu

W Irańskich mediach pochwalono się nowymi nabytkami z Rosji, a mianowicie samolotami szkolno-bojowymi Jak-130. Wideo zrobione przez Agencję informacyjną Tasnim powiązaną z Irańskim Korpusem Strażników Rewolucji pokazuje, kołujący samolot Jak-130 w barwach irańskich sił powietrznych. Samoloty zostały do Iranu sprowadzone w częściach. Agencja opublikowała także zdjęcia tych maszyn. Jak pisze Forbes co najmniej dwa Jaki-130 znajdują się podobno w irańskiej prowincji Isfahan w bazie lotniczej Shahid Babaei i są obecnie w służbie si powietrznych Iranu (Islamic Republic of Iran Air Force IRIAF).

Samolot szkolno-bojowy Jak-130 może być wykorzystywany do szkolenia irańskich pilotów do lotów myśliwcami czwartej generacji. W marcu Iran zainaugurował linię produkcyjną rodzimych samolotów szkoleniowych HESA Yasin. Podobnie jak Jak-130, Yasin może szkolić pilotów w zakresie podstaw bardziej zaawansowanych myśliwców czwartej generacji i służyć jako lekki samolot bojowy. Jednak co by nie mówić, nowe rosyjskie samoloty wprowadzą pewną nowoczesność do Irańskich Sił Powietrznych. Iran może również dostrzec wartość Jak-130 w roli lekkiego samolotu szturmowego. Na przykład junta wojskowa w Mjanmie wykorzystywała Jaki-130 do nalotów.

Na początku tego roku Iran ogłosił, że sfinalizował umowę na zakup myśliwców wielozadaniowych Su-35 z Rosji. Szczegółów kontraktu nie ujawniono. Nie ma też potwierdzenia jego zawarcia ze strony Rosji. Misja irańska przy ONZ przekazała, że Iran pytał również o zakup samolotów wojskowych w kilku innych, niewymienionych z nazwy krajach - poinformowała IRNA. Rzecznik Rady Bezpieczeństwa Narodowego Białego Domu John Kirby powiedział dziennikarzom w lutym, że umowa miedzy krajami obejmowała również Jaki-130, śmigłowce szturmowe i radary. Według portalu The drive bazującego na analizie OSINTowej i doniesieniach wywiadowczych USA, irańscy piloci przechodzą szkolenie na rosyjskich samolotach Su-35. Zauważono nawet pełnowymiarową makietę Su-35 w nowej ufortyfikowanej irańskiej bazie lotniczej o kryptonimie "Eagle44", która obejmuje rozległe podziemne hangary dla samolotów.

Rosyjski sprzęt na celowniku Iranu

Ostatni raz Rosja przekazała Iranowi samoloty wojskowe w 2000 roku, w postaci trzech (lub sześciu - dane różnią się w zależności od źródeł) dwumiejscowych samolotów szturmowych Su-25UBK Frogfoot. Teheran i Moskwa podpisały w 2007 roku kontrakt na dostawę rosyjskiego systemu antyrakietowego S-300, ale w 2010 roku Moskwa wstrzymała sprzedaż w związku z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ przeciwko irańskiemu programowi nuklearnemu. W 2015 roku, na krótko przed zawarciem międzynarodowego porozumienia w sprawie irańskiego programu nuklearnego, Moskwa ponownie zezwoliła na dostawę S-300. Ministerstwo Obrony Iranu poinformowało w maju 2016 r., że jego kraj „jest teraz w posiadaniu strategicznego systemu S-300".

W 2019 roku Agencja Wywiadu Obronnego Departamentu Obrony USA spekulowała, że po wygaśnięciu embarga ONZ na dostawy broni w październiku 2020 roku Iran będzie dążył do pozyskania od Rosji samolotów Jak-130, systemów obrony powietrznej S-400, systemów obrony wybrzeża Bastion, czołgów T-90 i samolotów Su-30. Od tego czasu Teheran wybrał bardziej zaawansowane Su-35 zamiast Su-30.

Nie podano oficjalnie, ile samolotów Su-35 nabył Iran. Prawdopodobna jest jednak to liczba 24 (o której od dawna się mówi) czyli byłyby to wszystkie maszyny Su-35S wyprodukowane wcześniej dla Egiptu jednak ostatecznie nieprzyjęte przez to państwo. Egipt zamówił Su-35 w 2019 roku, jednak ostatecznie wycofał się z umowy. Oficjalnie, z uwagi na wojnę w Ukrainie. Nieoficjalnie może chodzić o naciski USA, które skutecznie od 2017 roku blokują sprzedaż rosyjskiego uzbrojenia w różnych miejscach na świecie. Program eksportu Su-35 był jednym z tych, które ucierpiały najbardziej.

Irańskie Siły Powietrzne mają już około 300 myśliwców: rosyjskich (MiG-29 i Su-25), chińskich (F-7), amerykańskich (F-4, F-5 i F-14), francuskich (Mirage F1) oraz własnej produkcji („Saeqeh", irańska wersja amerykańskiego F-5).

Współpraca Iranu i Rosji rozwija się

Od czasu wybuchu pełnoskalowej wojny na Ukrainie relację Iranu i Rosji są bardzo bliskie. Iran dostarcza Rosji drony, które są tanie i skuteczne przeciwko Ukrainie. W połowie sierpnia Washington Post informował, że powstająca w Tatarstanie, republice w europejskiej części Federacji Rosyjskiej, fabryka irańskich dronów Shahed-136 zmaga się z opóźnieniami, lecz czyni postępy w produkcji maszyn. Według cytowanych przez "WP" ekspertów z ośrodka Institute for Science and International Security (ISIS), zakłady znajdujące się w specjalnej strefie ekonomicznej "Ałabuga" w rosyjskiej Republice Tatarstanu, pozyskane informacje wskazują, że m.in. ze względu na trudności z pozyskaniem rąk do pracy, prace są opóźnione co najmniej o miesiąc i jak dotąd produkowane były tam tylko obudowy dronów kamikadze, prawdopodobnie mniej niż 300. Wątpią też, by fabryka osiągnęła swój cel produkcji 6 tys. dronów do lata 2025 r. Rosja zaczęła używać irańskich dronów kamikadze we wrześniu ubiegłego roku. Mają one zasięg do ok. 1000 km i mogą przenosić do 50 kg materiałów wybuchowych. Shahed to jeden z co najmniej trzech modeli dronów, które Iran dostarcza Rosji. W listopadzie badacze odkryli, że większość półprzewodników i elektroniki używanej w tej broni pochodzi od firm zachodnich.

Również w sierpniu media informowały, że Rosja rozpoczęła produkcję własnej wersji irańskiego drona kamikadze Shahed-136. Przemianowany na Geran-2 i ulepszony jest już używany w wojnie z Ukrainą - poinformowali badacze z brytyjskiej grupy Conflict Armament Research.

W grudniu ubiegłego roku rzecznik Rady Bezpieczeństwa przy Białym Domu John Kirby powiedział, że Rosja i Iran zacieśniają współpracę i planują również wspólne szkolenia, a ich stosunki przekształciły się w "pełne partnerstwo militarne". USA obawiają się, że Rosja planuje "dostarczyć Iranowi zaawansowane komponenty techniczne" do produkcji broni, w tym śmigłowców i systemów obrony powietrznej - dodał.

Do uwag Kirby'ego nawiązał szef brytyjskiej dyplomacji James Cleverly, który również ocenił, że Iran dostarcza Rosji obecnie największe wsparcie wojskowe, a bliskie stosunki między tymi krajami są zagrożeniem dla globalnego bezpieczeństwa. Cleverly dodał, że ocena Wielkiej Brytanii jest zgodna z ustaleniami USA i wsparcie Iranu dla Rosji będzie rosło w najbliższych miesiącach, obejmie też dostawy setek pocisków balistycznych. W kwietniu media donosiły, że w ciągu ostatniego półrocza Iran miał drogą morską wysłać 300 tys. pocisków artyleryjskich i milion sztuk innej amunicji.

Jak-130

Jak-130 jest lekkim poddźwiękowym samolotem szkolno-bojowym, który w rosyjskich siłach powietrznych zastępuje maszyny L-39 Albatros, umożliwiając szkolenie pilotów maszyn bojowych czwartej i wyższych generacji. Maszyna tego typu może przenosić uzbrojenie o masie do 3 ton na dystansie ponad 2,5 tys km i osiąga prędkość 1050 km/h. Samolot wyposażony jest w nowoczesną cyfrową awionikę, może używać uzbrojenia bojowego oraz symulować charakterystyki lotne innych maszyn.

Jak-130 budowane są przez korporację Irkut, odpowiedzialną również za samoloty Su-30MKI i Su-30SM. Na bazie projektu Jak-130 powstały również włoski Alenia Aermacchi M-346 Master oraz chiński Hongdu L-15.