Modernizacja czołgów Leopard 2A4 to jeden z dużych kontraktów, które udało się podpisać Inspektoratowi Uzbrojenia w ostatnim miesiącu 2015 r. Pozostałe to umowy dotyczące systemów przeciwlotniczych Poprad oraz przeciwpancernych pocisków kierowanych Spike, zawarte kilka i kilkanaście dni wcześniej. W przypadku programu Leopard 2PL, podobnie jak w pozostałych dwóch, 25% wartości umowy zostanie pokrytych środkami z tegorocznego budżetu resortu obrony narodowej, co pozwoli zwiększyć wykorzystanie środków na rok 2015. W uroczystości, jaka miała miejsce w siedzibie Polskiej Grupy Zbrojeniowej w Radomiu, wziął udział wiceminister obrony Bartosz Kownacki.

Umowę ze strony gestora podpisał szef Inspektoratu Uzbrojenia gen. bryg. Adam Duda. Konsorcjum mające realizować program modernizacji czołgów Leopard2PL reprezentował prezes PGZ Arkadiusz Siwko i prezes lidera technicznego projektu ZM Bumar-Łabędy S.A., Adam Janik. Adam Janik podpisał również umowę z Wojskowymi Zakładami Motoryzacyjnymi S.A., które będą realizować zawarte w programie modernizacji remonty czołgów Leopard 2A4. Poznańskie zakłady reprezentowała ich prezes, Elżbieta Wawrzynkiewicz.

Program modernizacji czołgów Leopard 2A4 zaplanowano na lata 2018-2020, z opcją aneksowania umowy o 14 dodatkowych maszyn, które Wojsko Polskie pozyskało w 2013 roku wraz z czołgami Leopard 2A5. W roku 2017 konsorcjum na dostarczyć dwa pojazdy prototypowe wozów Leopard 2PL. W roku 2018 modyfikacji przez niemiecki koncern Rheinmetall, z zastosowaniem polskich komponentów, ma zostać poddane sześć wozów. Kolejnych 12 czołgów będzie modernizowanych w zakładach Bumar-Łąbedy z rosnącym udziałem strony polskiej. Od 18 egzemplarza strona polska ma być wiodąca w dalszych pracach, aż do zakończenia prac nad 128 wozem Leopard 2PL w roku 2020. Na rok 2021 zaplanowano podpisanie aneksu i modernizację pozostałych 14 czołgów znajdujących się na wyposażeniu Wojska Polskiego.

Zaplanowano testy dwóch czołgów, gdyż przewidziano dwie fazy – pierwsza z głównym udziałem partnera zagranicznego i później, od siódmego egzemplarza, role się odwracają, tak aby od 18 rola strony polskiej była wiodąca. (…) Zarówno egzemplarz modernizowany przez stronę niemiecką jako wiodącą, jak też przez wiodącą stronę polską będzie poddany testom, których przebieg jest zawarty w umowie. Jest tam również przewidziane strzelanie (testujące jakość opancerzenia – przyp.red.).

W program modernizacji po stronie niemieckiej zaangażowany jest koncern Rheinmetall jako główny kontrahent zagraniczny oraz dostarczająca zmodyfikowane opancerzenie modułowe firma IBD Deisenroth Engineering. Udzieli ona licencji na produkcję modułowego opancerzenia wieży zakładom Rosomak S.A. z Siemianowic Śląskich. Po stronie polskiej integratorem i realizatorem ostatecznego montażu są zakłady Bumar-Łąbedy S.A., jednak w całość projektu zaangażowane będą również inne firmy należące do Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Wspominany już Rosomak dostarczy elementy opancerzenia. PCO S.A. z Warszawy dostarczy systemy zobrazowania termalnego dla systemów celowniczych dowódcy i działonowego oraz kamery dla systemu obserwacji kierowcy. Zostaną one zintegrowany z systemami pokładowymi czołgu przez Rheinmetall Defence Electronics z siedzibą w Bremie. ZM Tarnów ma dostarczyć elementy elektrycznego układu napędu wieży, który zastąpi stosowany w wersji A4 system hydrauliczny. Gliwicki Obrum ma brać udział w opracowaniu i wdrożeniu modernizacji symulatorów i trenażerów, które stosowane są do szkolenia załóg czołgów Leopard 2A4.

Są to tylko wybrane elementy modernizacji, która ma obejmować kompleksową poprawę możliwości operacyjnych czołgów Leopard 2A4. Szczegółowe dane i komponenty, jakie mają składać się na program Leopard 2PL, nie zostały ujawnione. Jak poinformował portal Defence24.pl przedstawiciel firmy Rheinmetall, zostaną one zaprezentowane na początku stycznia 2016. Częściowo rąbka tajemnicy uchylił szef Inspektoratu Uzbrojenia, mówiąc o wymaganiach objętych wymaganiami technicznymi programu Leopard 2PL.

Modernizacja dotyczy przede wszystkim zwiększenia odporności balistycznej, w oparciu o rozwiązania niemieckiej firmy IBD, świadomości operacyjnej załogi, jeśli chodzi o celowniki dowódcy i działaniowego oraz kamery cofania. Jest również kwestia bezpieczeństwa żołnierzy -mówię tu o systemach przeciwpożarowych i przeciwwybuchowych. Zarówno w przedziale silnikowym, jak i załogi. Przewidziana też jest modernizacja armaty, dostosowanie do strzelania nowymi rodzajami amunicji DM11 i DM63. (…) Czołg po modernizacji nie powinien przekroczyć masy 60 ton. Jest oczywiście też dużo różnych elementów, o których nie chciałbym mówić, jeśli chodzi o dostosowanie tych systemów, które muszą być zmienione ze względu na ingerencję w sam czołg, jeśli chodzi o ewakuację, uchwyty, zaczepy, wytrzymałość układu jezdnego i kół nośnych. To są już detale.

Na szczegółowe informacje pozostanie więc poczekać, ale z już dostępnych danych wynika, że zmiany obejmą również armatę. Do strzelania skuteczniejszą amunicją przeciwpancerną DM11 i DM63 będzie wymagana zmiana w zakresie układu oporo-powrotnego, przekonstruowanie zamka oraz systemu ładowania i modernizacja komputera układu celowniczo-balistycznego, który trzeba wzbogacić o dane dotyczące nowych pocisków. Najbardziej istotne będą zmiany dotyczące opancerzenia wieży i kadłuba. Ich zakres decyduje o realnym wzroście odporności na ogień przeciwnika, jednak znaczącym ograniczeniem jest wymóg nieprzekraczania masy 60 ton. Będzie to wymagało rezygnacji z dopancerzenia w pewnych sektorach, ale też może wiązać się ze zmianami w strukturze wieży, dla poprawy zależności masa-efekt. Dotyczy to szczególnie przedniej części wieży i „pułapki balistycznej” dobrze widocznego „okna” z systemem obserwacyjno-celowniczym.

W ramach umowy modernizacyjnej Leopard 2PL znalazła się również kwestia systemu szkolenia i logistyki. Istniejące symulatory i trenażery dla załóg czołgów Leopard 2A4 mają być zmodyfikowane zgodnie ze standardem Leopard 2PL we współpracy koncernu Rheinmetall i Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Urządzeń Mechanicznych Obrum Gliwice. W ramach umowy mają również być stworzone zapasy części zamiennych dla objętej gwarancją rocznej eksploatacji, jednak suma 2,4 mld zł nie obejmuje wydatków niezbędnych dla wyremontowania modernizowanych czołgów, ani też tworzenia zapasów części dla ich eksploatacji. Jak wyjaśnił gen. Duda, magazyny części zamiennych i tworzenie odpowiednich zapasów znajdują się w gestii Inspektoratu Wsparcia. Jeśli natomiast chodzi o remonty, to ich koszt będzie wynikać z realnego zużycia poszczególnych modernizowanych Leopardów, i dlatego nie został ujęty w umowie.

Remonty nie są objęte wartością umowy, gdyż jej wartość objęta byłaby zbyt dużym ryzykiem. Są to bowiem remonty wynikowe, których zakres znany jest dopiero po rozebraniu czołgu. Wówczas można przeprowadzić weryfikację i jest to przewidziane w tej umowie. Będzie to w gestii Inspektoratu Uzbrojenia, aby nie przekładać tego do Inspektoratu Wsparcia, który co do zasady odpowiada za remonty. W tym szczególnym wypadku IU będzie operatorem na całość procesu modernizacji. Każda weryfikacja remontu będzie akceptowana przez Inspektorat Uzbrojenia.

Remonty czołgów Leopard 2A4 przed modernizacją będą realizowane w zakresie układów jezdnych i napędowych przez Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne w Poznaniu, gdyż na mocy odpowiednich umów i licencji posiadają one pełne kompetencje do remontów na poziomie F6. Jeśli chodzi o potencjał i kompetencje zakładów Bumar-Łabędy, to spółka rozpoczęła już inwestycje w infrastrukturę, a w ramach umowy otrzyma z MON około pół miliarda złotych w ramach zaliczki na poczet programu Leopard 2PL. Fundusze te będą pochodzić ze środków budżetowych na rok 2015.