Jak Turcja szykuje armię na wojnę

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Ten ostatni zorganizowany jest w Siłach Zbrojnych (SZ) Turcji w oparciu o dwa zasadnicze filary. Z jednej strony o narodową doktrynę obronną oraz o własne wymagania realizowanej koncepcji militarno-strategicznej z uwzględnieniem planów kolejnych modernizacji i zmian strukturalnych. Z drugiej w powiązaniu z planami szkolenia i prowadzenia działań bojowych w ramach sił Paktu Północnoatlantyckiego. Sam system szkolenia obejmuje dwa zasadnicze elementy – szkolenie operacyjne i bojowe.

Planowanie procesu szkolenia oraz nadzór nad nim są realizowane przez Sztab Generalny Tureckich SZ, a bezpośrednio przez kwaterę główną (dowództwa rodzajów SZ). Podczas prowadzenia procesu planowania uwzględnia się też wytyczne odnośnie prowadzenia szkolenia operacyjnego i bojowego Sił Sojuszniczych NATO.

W układzie – Wojska Lądowe, Siły Powietrzne i Marynarka Wojenna oraz wyżej planowanie jest realizowane zgodnie z wytycznymi NATO. Natomiast poniżej tego progu zgodnie z narodowymi wymaganiami.

Szkolenie bojowe i operacyjne

Pod pojęciem szkolenie operacyjne rozumie się cały system prowadzonych działań szkoleniowych z głównym pionem dowódczym (sztabami) i organami kontroli, obejmujący zapoznanie się z podstawami strategii i sztuki operacyjnej potencjalnego przeciwnika oraz możliwego charakteru prowadzonych przez niego działań militarnych, a także doskonalenie umiejętności w zakresie utrzymywania wysokiej gotowości bojowej sił własnych oraz kontroli w ich przygotowaniu i samym prowadzeniu operacji. Jest to zatem podstawowy rodzaj szkolenia przeznaczonego dla generalicji i wyższych oficerów oraz poszczególnych organów dowodzenia i kontroli szczebla operacyjno-taktycznego.

Ponadto jest ono realizowane w ramach prowadzonych zajęć zarówno teoretycznych, jak i praktycznych, a także w formie konferencji naukowych, podczas szkoleń i ćwiczeń sztabowych czy dowódczo-sztabowych, gier militarnych i ćwiczeń z udziałem żołnierzy. Główny nacisk kładzie się wówczas na naukę sztuki wojskowej, koordynację dowodzenia i kierowania, szkolenie personelu dowódczego w prowadzeniu działań w warunkach możliwie najbardziej zbliżonych do bojowych. W dużym stopniu wykorzystuje się tu informatyczne systemy modelowania manewrów bojowych, które umożliwiają szczegółowe sprawdzenie rzeczywistych planów użycia SZ przy minimalnym zaangażowaniu ćwiczących żołnierzy. Jednocześnie zapewniony jest wysoki stopień domknięcia opracowywanych zadań i ukierunkowanie działań szkolenia bojowego.

Z kolei szkolenie bojowe to system środków szkoleniowych i edukacji żołnierzy, koordynacji pododdziałów, oddziałów i jednostek do prowadzenia efektywnych działań bojowych lub wykonywania innych stawianych im zadań zgodnie z ich zasadniczym przeznaczeniem. Obejmuje indywidualne szkolenie żołnierzy oraz ćwiczenie prowadzonych działań w ramach pododdziałów, oddziałów i całych jednostek.

Główne formy szkolenia bojowego SZ Turcji to przede wszystkim udział w ćwiczeniach sojuszniczych oraz wspólne manewry z armiami poszczególnych państw, zintegrowane ćwiczenia ogólnokrajowe w ramach całości SZ oraz ćwiczenia poszczególnych ich rodzajów, treningi wojsk, dowództw i sztabów oraz te specjalne w zakresie systemu łączności, walki radioelektronicznej, wywiadu i zabezpieczenia działań (logistyki), sprawdzania gotowości bojowej i różnego rodzaju szkoleń dodatkowych, a także kompleksowe sprawdzanie poszczególnych formacji i jednostek zarówno w ramach NATO, jak i zgodnie z wytycznymi narodowymi.

Przy określaniu form prowadzonego szkolenia bojowego bierze się też pod uwagę, że każdy rodzaj systemów uzbrojenia, obok tych ogólnych, ma również swoje specyficzne możliwości.

System szkolenia w SZ Turcji

Zarówno szkolenie operacyjne, jak i bojowe ma na celu zwiększenie gotowości bojowej i mobilizacyjnej poszczególnych rodzajów SZ Turcji oraz ciągłe doskonalenie form i metod ich bojowego użycia. Główne zasady organizacji i prowadzenia tych szkoleń to:

• długoterminowe planowanie, cykliczność i sekwencyjność;
• regularność typowych czynności;
• integracja rozwoju zadań i ich badawczego charakteru;
• jednolity system oceny wyników, metodyka określania poziomu gotowość bojowej wojsk (sił) itp.

Wynikiem końcowej oceny szkoleń jest powstały wniosek o rzeczywistej zdolności bojowej rodzajów SZ, określający stopień ich przygotowania do efektywnego prowadzenia działań bojowych i wykonywania misji zadaniowych zgodnie z ich przeznaczeniem. Szczególną uwagę zwraca się na określenie rzeczywistych standardów operacyjno-taktycznych działań wojsk, regularnego składu pododdziałów/oddziałów, jednostek, poziomu ich wyszkolenia bojowego, morale i walorów bojowych żołnierzy oraz organizacji wszystkich rodzajów elementów wsparcia.

Polityka Państwa a system szkolenia

Oczywiście realizowana przez Ankarę polityka ma w ostatnim czasie dość duży wpływ na proces szkolenia operacyjnego i bojowego SZ Turcji. W związku z zaostrzeniem się sytuacji w regionie Bliskiego Wschodu plany szkoleniowe ulegają też pewnym zmianą.

Zaangażowanie w południowo-wschodniej Anatolii (na granicy z Irakiem, Syrią i Iranem) oraz długoletni już udział armii w prowadzonych operacjach zwalczania kurdyjskich grup zbrojnych czy likwidacja ich baz i obozów szkoleniowych ma na to zasadniczy wpływ.

W ostatnim czasie nastąpiła intensyfikacja działań partyzanckich Kurdów na południowym wschodzie tego kraju, poprzez wprowadzenie tzw. „nowej wojny minowej", skutkującej licznymi stratami wśród żołnierzy tureckich. Spowodowało to, że Sztab Generalny SZ Turcji dążył do skoncentrowania wysiłków na opracowaniu planu transgranicznych operacji wojskowych prowadzonych na dużo większą niż dotychczas skalę w północnym Iraku i Syrii. W związku z tym znaczna grupa wojsk jest obecnie rozmieszczona wzdłuż granicy z Irakiem. W celu utrzymania ich wysokiej gotowości bojowej aktywnie prowadzone są ćwiczenia taktyczne z praktycznym użyciem broni w systemie: kompania – batalion – brygada, a także organizowane są zadania specjalne, które można uznać za demonstrację konkretnych zamiarów i sprawdzanie gotowości wojsk do realizowania nakazywanych im działań operacyjnych.

Ponadto pododdziały i oddziały Wojsk Lądowych oraz Żandarmerii rozmieszczone we wschodnich i południowo-wschodnich obszarach Turcji regularnie biorą udział w tzw. akcjach oczyszczania. W zależności od istniejącej sytuacji bierze w nich udział nawet do 10 000 żołnierzy. Również śmigłowce transportowe i bojowe są wówczas wykorzystywane do niszczenia większych skupisk bojowników rozmieszonych na terenach górskich i trudno dostępnych.

Szkolenie bojowe i operacyjne w pigułce

Podczas prowadzonych szkoleń bojowych i operacyjnych, główny nacisk kładziony jest na wykrywanie i likwidację zaistniałych konfliktów regionalnych w pobliżu granic tureckich. Dlatego szczególnie aktywny jest proces szkolenia wojsk mobilnych/aeromobilnych i desantowych, sił specjalnych oraz tych formacji, które zostały wytypowane do użycia w ramach Sił Sojuszniczych NATO.

Specyficznym elementem szkoleń pozostaje organizacja sposobu walki z desantami z morza i powietrza prowadzonymi przez siły przeciwnika w strefie cieśnin czarnomorskich, a także obrona przybrzeżnych rejonów Morza Egejskiego i wschodniego Morza Śródziemnego.

W ramach prowadzonych w ostatnim czasie ćwiczeń narodowych i sojuszniczych nie przewidywano użycia broni jądrowej, chociaż odpowiednie siły i środki pozostają w stałej gotowości na taką ewentualność.

System szkolenia SZ Turcji dużą wagę przywiązuje też do prowadzenia działań mobilizacyjnych. W czasie trwania takich treningów praktycznie ćwiczone i sprawdzane są kwestie związane z przechodzeniem armii z organizacji stanu pokoju do czasu wojny.

Wówczas to wszystkie osoby podlegające służbie wojskowej z rezerwy I stopnia są kierowane do zasilania oddziałów i jednostek do pełnych stanów wojennych. Następnie przeprowadzana jest ich koordynacja bojowa. Również w tym czasie przemysł i przedsiębiorstwa sektora cywilnego organizują dostawy wymaganego sprzętu transportowego.

Zazwyczaj szkolenia z procesu mobilizacji prowadzone są podczas corocznych ćwiczeń Yildirim. Wtedy też szczególną uwagę przywiązuje się do organizacji współdziałania administracji wojskowej i cywilnej w celu kompleksowego zaopatrywania wojsk w trakcie procesu ich mobilizacji. Ponadto przeprowadzane są kontrole dostępności i stanu zapasów żywności oraz środków materiałowych i technicznych w magazynach jednostek wojskowych czy innych.

Biorąc pod uwagę obecną sytuację, która ma miejsce w Europie, na Bliskim Wschodzie oraz wynikające z tego przemiany zachodzące w strukturach NATO i samej armii Turcji, zwraca się szczególną uwagę w procesie szkolenia na następujące elementy:

• główny nacisk kładziony jest na szkolenie bojowe wojsk, nie w systemie: brygada – batalion, ale w ramach batalionowych grup bojowych, co jednocześnie pozwala na znaczne ograniczenie liczby zdarzeń szkolenia bojowego oraz na zmniejszenie składu sił i zaangażowanych środków w ich prowadzenie;
• aktywnie wprowadzane są zautomatyzowane systemy dowodzenia i przekazywania danych, komputerowych systemów modelowania sytuacji bojowej w ogniwie grupy taktycznej brygady oraz jeszcze szersze zastosowanie symulacji;
• uzyskane doświadczenia w trakcie prowadzonych działań bojowych w Syrii, Iraku i Afganistanie mają istotny wpływ na treść, kierunek, skalę i formy prowadzonego szkolenia operacyjnego i bojowego ;
• wspólne ćwiczenia poszczególnych rodzajów SZ organizowane są na jednym obszarze operacyjnym i według jednego planu, zredukowane do tzw. miniserii;
• pełniejsze jest wypracowanie problematyki prowadzenia działań wojennych oraz praktyczne sprawdzenie zdolności dowództw różnego szczebla do organizowania i prowadzenia współdziałania między poszczególnymi rodzajami SZ;
• następuje rozbicie dotychczas kompleksowych sprawdzianów operacyjnych i bojowych na odrębne fazy, rozłożone w czasie ich trwania w celu zakamuflowania ogólnego planu, rzeczywistego zakresu prowadzonych ćwiczenia, wielkości zaangażowanych w nim sił i stopnia skuteczności ćwiczonych żołnierzy;
• łączy się zadania szkoleniowe z realnymi działaniami bojowymi w trakcie wykonywania operacji przeciwko uzbrojonym formacjom kurdyjskim w południowo-wschodniej Anatolii oraz przygranicznych rejonach Syrii i Iraku.

Na obecnym etapie jedną z głównych cech szkolenia operacyjnego i bojowego SZ Turcji jest również ich aktywny udział w szkoleniu zgodnie z planami/założeniami NATO, których celem jest przygotowanie własnej armii w następujących obszarach:

• gotowość do użycia bojowego w ramach Połączonych Sił NATO w lokalnych i regionalnych konfliktach zbrojnych;
• udziału w operacjach antyterrorystycznych i pokojowych;
• przygotowanie do realizacji nowych zadań stawianych przez NATO w zakresie zapobiegania i eliminowania zagrożeń związanych z terroryzmem i proliferacją broni masowego rażenia.

Stopień realizacji

Pod względem liczby przeprowadzanych rokrocznie ćwiczeń zgodnie z krajowymi planami Turcja plasuje się w pierwszej trójce sił sojuszniczych. Natomiast istniejące braki w systemie szkolenia związane są z niedostatecznym finansowaniem, niewystarczającym poziomem wykształcenia ogólnego poborowych oraz nadal wykorzystywanym przestarzałym sprzętem uzbrojenia. Mają to (przynajmniej w części) rozwiązać zwiększone wykorzystanie w tym procesie systemów informatycznych i symulatorów, aktywniejszy udział Turcji w ćwiczeniach NATO oraz wzmocnienie wyszkolenia szczególnie tych jednostek, które przydzielone są do sił wysokiej gotowości sojuszu.

Generalnie obecny poziom wyszkolenia jednostek i oddziałów pozwala w pełni realizować stawiane przed nimi zadania, głównie odparcia ewentualnej agresji oraz wykrywania źródeł konfliktów zbrojnych na własnym terytorium i poza jego granicami. Planowanymi obszarami do poprawy w zakresie szkolenia operacyjnego i bojowego do 2025 roku pozostają:

• redukcja rzeczywistej liczby prowadzonych ćwiczeń wojskowych z jednoczesnym wzrostem udziału systemów symulacyjnych;
• utrzymanie nacisku na wypracowanie problematyki udziału w konfliktach lokalnych w regionie;
• bardziej aktywny udział SZ Turcji w działaniach w ramach zadań stawianych przed siłami NATO;
• zwiększenie znaczenia i jakości szkolenia wojsk mobilnych i komponentów rezerwowych;
• zwiększenie liczby ćwiczeń, podczas których wypracowywane są warianty zintegrowanego użycia sił i środków przy wsparciu sektora cywilnego w akcjach poszukiwawczych i ratowniczych oraz usuwania skutków wypadków i klęsk żywiołowych;
• zwiększenie efektywności procesu szkoleniowego poprzez poprawę jego organizacji, wprowadzenie zaawansowanych metod oraz wykorzystanie nowych (w tym elektronicznych) narzędzi szkoleniowych.

Tym samym szkolenie operacyjne i bojowe SZ Turcji ma na celu dalsze podnoszenie umiejętności pojedynczych żołnierzy, pododdziałów i oddziałów, doskonalenie systemu dowodzenia i kierowania, opanowanie wraz z Siłami Sojuszniczymi NATO nowych form i metod prowadzenie działań wojennych zgodnie ze zmieniającą się sytuacją wojskowo-polityczną na świecie i w regionie.