Awdijiwka. Anatomia bitwy [ANALIZA]

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Należy przy tym zaznaczyć, że tzw. „kierunek awdiejewski", jak go określają Rosjanie, analogicznie jak „kierunek bachmucki" etc., to nie tylko samo miasto i okolice, ale de facto front o szerokości kilkudziesięciu kilometrów. I tak interesujący nas wycinek „frontu „donieckiego to np. walki w rejonie Nowobachmutiwki (13 km na północny-zachód od Awdijiwki), w rejonie Siewernego (6 km na zachód od miasta), czy w rejonie Pierwomajskiego (11 km na południowy-zachód od miasta). W niniejszym artykule skupimy się jednak wyłącznie na walkach w rejonie miasta.

Siły Obrony Ukrainy (SOU), w tym zwłaszcza armia (SZU), bronią skutecznie Awdijiwki od dawna, bowiem jest to bardzo rozbudowany, przygotowywany od lat, rejon umocniony. Okoliczne miejscowości stanowią pewną całość tego rejonu umocnionego, dlatego nie jest możliwe, szybkie obejście z flanki miasta i zamknięcia garnizonu w kotle. W ostatnim czasie widać, że tego typu plan operacji, zmierzającej do przeskrzydlenia miasta i zamknięcia broniących się w nim sił w kotle, podobnie jak pod Bachmutem, siły wzmocnionego 1 KA starają się realizować. O ile jednak pod Bachmutem doszło do operacyjnego okrążenia sil obrony, co skutkuje ostrzałem linii komunikacyjnych, to pod Awdijiwką jest do tego wciąż daleko. Pod Bachmutem wyjście z „kotła" (korytarz na tyłach) ma szerokość ledwie kilku kilometrów, pod Awdijiwką kilkanaście. O ile więc pod Bachmutem sytuacja taktyczna jest bardzo trudna, i można kontestować decyzję o wciąż przedłużanej obronie miasta, to pod Awdijiwką sytuacja jest względnie prosta – trzeba się za wszelką cenę trzymać, i nie pozwolić przeciwnikowi wyjść na położone na bezpośrednich tyłach miasta miejscowości, bowiem na zachód od miasta teren jest płaski, nie sprzyjający obronie.

Na północ od miasta, na ukraińskim lewym skrzydle, obronę organizuje ukraińska 110 BZmech, ryglująca ruch npla z obszaru Krasnohoriwki na zachód, ale też na południowy-zachód, na Stepowe. Na froncie aktywne są zwłaszcza komercyjne drony „bombowe" baterii dowodzenia i rozpoznania artyleryjskiego 110 BZmech (ukr. BUAR), które zrzucają na przeciwnika, w tym jego wozy opancerzone, granaty (czasami to widowiskowe „dobijanie" bwp, zrzutem granatu w otwarty właz). W samym mieście broni się mieszane zgrupowanie taktyczne, którego trzonem jest 53 BZmech. Na zachód od miasta, częściowo frontem na południe, broni się 36 BPM, ryglująca wyjście npla m.in. z obszaru Pierwomajskie-Wodjane. Regularne jednostki SZU mają wsparcie ze strony pododdziałów 116 Brygady OT (z aktywną brygadową jednostką rozpoznania bezzałogowego) oraz wsparcie inżynieryjno-saperskie pododdziałów 91 Pułku Operacyjnego Zabezpieczenia. Nie brakuje też mniejszych jednostek, w tym specjalnych - przykładowo pod Awdijiwką od wielu miesięcy operuje (na zasadzie rotacji) grupa taktyczna jednostki specjalnej „Omega" Gwardii Narodowej. „Omega" znana jest głównie z filmików przedstawiających ataki dronów-kamikadze (w tym typu FPV), ale jednostka ta operuje skutecznie pod Awdijiwką również moździerzami (60/82/120 mm) i środkami ppanc (ppk Javelin, Stugna, Korsar).

Linia frontu to ufortyfikowane punkty i rejony oporu. W samym mieście silnym punktem oporu jest miejscowy, duży kombinat koksochemiczny (tzw. AKChZ), nie raz bombardowany i ostrzeliwany amunicją zapalającą oraz szczególnie umocnione strefy przemysłowe.

W marcu główne kierunku natarcia 1 KA w bezpośrednim rejonie miasta, to m.in.:

• Krasnohoriwka-Stepowe – 114 BZmech 1 KA
• Wodjane-Siewerne – 200 BZmech 14 KA

Kierunki natarcia, zbieżne do siebie, mają na celu zawęzić korytarz na tyłach zgrupowania broniącego się w mieście. Natarcie 1 KA prowadzone jest na szerokim froncie, dużymi siłami, zwłaszcza w artylerii, która tradycyjnie od miesięcy kruszy pozycje obrony zmasowanym ogniem.

Siły agresora na kierunku donieckim, w tym pod Awdijiwką i na flankach, podporządkowane 1 KA to m.in.

• kilka brygad zmechanizowanych 1 KA (np. 114 BZmech, 1 BZmech, 9 BZmech)
• 1454 Pułk, zapewne jednostka sformowana z rosyjskich żołnierzy mobilizowanych, przerzucona na operacyjny kierunek doniecki, jako wzmocnienie 1 KA

• 200 BZmech na południowym skrzydle, nacierająca z Wodjane na Tonenke
• 10 samodzielny batalion czołgów z czołgami T-80BW (były 2 samodzielny batalion DRL „Dizel"), nierzadko prowadzącymi ogień pośredni etc.

W ostatnim czasie wzmocniono komponent sił specjalnych pod Awdijiwką (ochotniczy), zgodnie z tendencją do operowania na głównych kierunkach doborowymi grupami szturmowymi i specjalnymi.

• 58 samodzielny batalion specjalnego przeznaczenia (wcześniej 3 batalion specnaz), z ppk i AGS-17, operujący w marcu na linii frontu na północ od Wodjane, czyli na głównym kierunku natarcia południowego skrzydła

• grupa taktyczna (batalion?) 1 Ochotniczej Rozpoznawczo-Szturmowej Brygady „Wołki" (Wilki), jednostki ochotniczej, operującej „na południu kierunku awdiejewskiego"
• grupa taktyczna (batalion) 60 Samodzielnej Brygady Dywersyjno-Szturmowej "Weterany", jednostki ochotniczej, z Putinem na szewronach (drugi batalion brygady bije się na froncie ługańskim, pod Swatowe)

• grupa taktyczna Oddziału Specjalnego Przeznaczenia „Wiking" itd.

Ataki początkowo prowadzone były małymi grupami, nie więcej niż kompanijnej grupy taktycznej, złożonej z kilku pojazdów pancernych, z desantem 30-40 piechurów. Kolejne ataki, ponawiane falami, przyniosły na flankach pewne sukcesy – zajęcie Krasnohoriwki-Wesela na północy, czy Opytne-Wodjane na południu. To spowodowało, że siły agresora nie weszły do samego miasta, ale zagrażają jego odcięciem – korytarz na tyłach ma mniej więcej 8-10-12 km szerokości. Straty w sprzęcie pancernym, m.in. od ognia ppk F142 Javelin, oraz ogólna tendencja obserwowana w siłach agresora, spowodowała, że ciężar ataków przesuwał się powoli w kierunku operacji małych grup szturmowych piechoty. Grupy szturmowe wspierane są ogniem artylerii, równającej substancję miasta z ziemią. Natarcia wyprowadza się z wielu kierunków, przy zmasowanym wsparciu moździerzy i środków artylerii lufowej i rakietowej, zacięte walki toczą się zwłaszcza o obszary (zakłady) przemysłowe i wysoką zabudowę miejską.

W marcu mocno zaktywizowało się rosyjskie lotnictwo. O ile wcześniejsze naloty były sporadyczne, to od marca ataki bombowe nie tylko były częstsze, ale też przeprowadzane bombami kierowanymi. Zgodnie z doktryną zmasowanego wsparcia artylerii siły nacierające pod Awdijiwką mają potężne wsparcie artylerii, brygadowych jednostek artylerii, ale też korpuśnych, np. Samodzielnej Brygady Artylerii „Kalmius" 1 KA. Szczególnie artyleria rakietowa pozwala na ostrzał tyłów ugrupowania ukraińskiego, np. systemy wieloprowadnicowe Grad 122 mm, umożliwiają ostrzał nie tylko przedniego kraju, ale np. węzłowej miejscowości Tonenke, położonej na bezpośrednich tyłach. Z kolei punkty oporu na skraju linii frontu „mielone są" ciężką artylerią, np. moździerzami „Tjulpan", albo wyrzutniami pocisków termobarycznych TOS, rozbijane bombami lotniczymi. Cele punktowe, np. pozycje kaemów, czy posterunki obserwacyjne, rażone są przez obie strony często z użyciem ppk.

Wspomniane wsparcie artyleryjsko-rakietowe zapewniają jednostki podporządkowane 1 AK, w tym zidentyfikowane m.in.:

• dywizjon BM-21 Grad z 114 BZmech (wcześniej 11 Pułk)
• dywizjony artylerii z haubicoarmatami 2A36 Hiacynt 152 mm i haubicami samobieżnymi 2S1 1 Słowiańskiej BZmech

• dywizjony artylerii 14 BArt „Kalmius": moździerze „Tjulpan" kal. 240 mm, haubicoarmaty 2A36 Hiacynt 152 mm, systemy rakietowe Uragan 220 mm.
• systemy rakietowe Tornado-G kal. 122 mm nieustalonej jednostki itd.

Do tego dochodzą liczne inne środki ogniowe, np. armaty ppanc MT-12 Rapira 100 mm i moździerze 120 mm 87 Pułku 1 KA (wcześniej 119 Pułk).

Warto zaznaczyć, że artyleria brygady „Kalmius" wykorzystuje również amunicję precyzyjną „Krasnopol", dla której podświetlanie celów zapewniają (nieliczne i cenne) bezzałogowe Orłan-30.

Rozpoznanie taktyczne i korekta ognia artylerii w strefie przyfrontowej odbywa się, podobnie jak po stronie ukraińskiej, dzięki komercyjnym dronom typu DIJ Mavic 3, albo DJI Matrice 30T, otrzymywanym od wolontariuszy.

Konstanty Maszowiec, z ukraińskiej grupy analitycznej „Info Sprotyw", oszacował, że na szeroko pojętym kierunku donieckim, w tym pod Awdijiwką i Marijnką, zgrupowanie operacyjne agresora z końca marca to około 30 związków taktycznych szczebla brygada-pułk w pierwszej linii (jakoby 8 brygad zmechanizowanych, 6 pułków pancernych lub zmechanizowanych, 10 pułków strzeleckich i 7 pułków OT), nie licząc licznych samodzielnych batalionów.

Na północnej flance, z obszaru Krasnohoriwka-Wesele, wyprowadzane są natarcia w kierunku zachodnim i południowo-zachodnim, na Stepowe-Berdyczi, z zamiarem wyjścia na leżące nieco na południu m. Orliwka i Tonenke. Z południa, z obszaru Wodjane-Opytne, wyprowadzane są natarcia na północ i północny-zachód, bezpośrednio w kierunku na wspomniane m. Orliwka i Tonenke. Zajęcie każdej z tych miejscowości, np. Stepowe na północny-zachód od Awdijiwki, czy Siewierne, na południowy-zachód, będzie oznaczało zbliżanie się do siebie obu skrzydeł npla, jednocześnie zwiększanie się szansy zamknięcia, lub chociażby „domknięcia", kotła. Zmniejszanie się szerokości korytarza na tyłach, a zatem zagrożenie ostrzałem moździerzowo-artyleryjskim szlaków komunikacyjnych, będzie naturalnie oznaczać jednoczesne pogorszenie się położenia taktycznego sił obrony w mieście.

Warto odnotować, że w pasie natarcia 1 KA działają również kadrowe jednostki armii rosyjskiej. Na południowy-zachód od Awdijiwki, w kierunku na północny-zachód, na położoną na tyłach miejscowość Tonenke, nacierała w marcu m.in. 200 BZmech. W drugiej połowie marca brygada poniosła straty, sukcesu nie osiągnęła. W internecie opublikowano krótki amatorski filmik żołnierza 200 BZmech, który nagrał go w czasie nieudanego ataku, przygwożdżony ogniem w jakimś rowie. Żołnierz meldował o chaosie w natarciu, braku łączności i „przyjacielskim" ogniu własnych jednostek (tzw. friendly fire), który zdecydował o wycofaniu się oddziału szturmowego na pozycje wyjściowe. „Awdiejewka. Szturm w rejonie miejscowości Tonenkoje... ostrzelali nas swoi... odchodzimy" – dopisano w komentarzu do filmiku (w filmie są oczywiście nazwy rosyjskie, stąd Awdiejewka zamiast Awdijiwka, czy Tonenkoje zamiast Tonenke). W marcu pozycje obronne w węzłowych miejscowościach Tonenke-Sewierne, a więc być może przeciwko nacierającej 200 BZmech, utrzymywał m.in. pododdział (batalion?) z 116 Połtawskiej Brygady OT.

Mimo, że na wszystkich kierunkach 1 KA prowadzi aktywne działania ofensywne, postępy są niewielkie, okupowane dużymi stratami w sprzęcie i ludziach. Kluczowym jest oczywiście dobrze zorganizowana, umocniona linia ukraińskiej obrony, oparta na polach minowych, ogniu środków przeciwpancernych i artylerii, rozpoznaniu bezzałogowym oraz kontratakach. Jak podkreślają przeciwnicy, ukraińskie pododdziały w Awdijiwce nie tyle się okopały, co „zabetonowały".

W samej Awdijiwce, jak na razie, najcięższe walki miejskie toczą się na obrzeżach strefy przemysłowej miasta, tzw, promzony (południowo-wschodnia część miasta), gdzie rosyjskie grupy szturmowe, m.in. z brygad „Weterany" i „Wołki" usiłują „wgryźć" się w miasto. W walkach w terenie zurbanizowanym (obrzeża promzony, 9 kwartał itd.) królują grupy szturmowe lub rozpoznawcze, wszechobecne komercyjne drony (w tym z termowizorami), pary snajperskie, zespoły granatników automatycznych AGS-17 lub zespoły ppk, moździerze wszelakich kalibrów etc.

W warunkach wojny pozycyjnej, z dominującą rolą piechoty, wykryte przez drony ukraińskie stanowiska obrony (punkty obserwacyjne, gniazda kaemów itd.), rażone są często z ppk, np. Fagot lub Kornet z dywizjonu przeciwpancernego 14 Brygady Artylerii „Kalmius". Podobnie jak w przypadku SZU koordynacja atakujących oddziałów szturmowych, obserwacja taktyczna przedpola oraz naprowadzanie i korekta ognia artylerii prowadzona jest z pomocą bezzałogowców – przede wszystkim masowo używanych „mawików".

Próbę marcowego zamknięcia kotła pod Awdijiwką, czasami porównuje się do walk pod Bachmutem, jednakże to co odróżnia obie bitwy, to chociażby ten fakt, że w samym Bachmucie trwają ciężkie boje miejskie, tymczasem do Awdijiwki siły agresora jeszcze nie weszły. Długotrwała obrona nieustannie atakowanego rejonu, przy ciągłej nawale ogniowej, przynosi straty w sprzęcie i ludziach, nie tylko atakującym, ale i broniącym. Przykładowo 31 marca, „podczas wykonywania zadania bojowego", zginął weteran jednostki specjalnej „Omega", mjr Anatolij Łojuk, dowódca 2 grupy bojowej 3 grupy specjalnego przeznaczenia „Omega" Gwardii Narodowej, walczący na froncie od 24 lutego 2022 r., niedawno nagrodzony i awansowany.

W kolejnych dniach i tygodniach, a być może i miesiącach, Awdijiwka wciąż będzie jednym z najbardziej gorących odcinków frontu.