Armia Ukrainy na wojnie: pancerne i zmechanizowane rezerwy idą do boju

Jak się wydaje, wraz z trwaniem wojny, sprzęt armii ukraińskiej, został częściowo uzupełniony dostawami od partnerów z NATO - w pierwszej kolejności o sprzęt produkcji wschodniej, w drugiej o sprzęt produkcji zachodniej. Jeśli chodzi o pancerny Korpus Rezerwy będą to w pierwszej kolejności czołgi rodziny T-72. Wybór nie był przypadkowy, bowiem mówiąc w wielkim skrócie o ile T-64 służą głównie w Wojskach Lądowych, a T-80 w Wojskach Desantowo-Szturmowych i Piechocie Morskiej, czołgi T-72 miały wejść zasadniczo na wyposażenie brygad Korpusu Rezerwy, chociaż z rzadka również można je było spotkać w WL SZU (np. batalion zmodernizowanych T-72 w 2020 otrzymała 24 BZmech). Dziś wiemy, że tylko Polska i Czechy przekazały na Ukrainę ponad 250 czołgów T-72 w różnych wersjach (T-72M/M1/M1R), które w SZU dopancerzane były kostkami pancerza Kontakt-1, czasami dodatkowymi ekranami pancernymi, pancerzem listwowym (prętowym) itd.

Korpus Rezerwy - brygady pancerne Według dostępnych danych w składzie Korpusu Rezerwy funkcjonowały trzy samodzielne brygady pancerne (Okrema Tankowa Bryhada - OTBr), które miały być rozwinięte do etatów wojennych - 3, 4 i 5. Biorąc pod uwagę, że w WL SZU były tylko dwie pancerne brygady liniowe - 1 i 17 - oznaczało to znaczące rozwinięcie "pancernej pięści" SZU. Brygady pancerne, tak jak i inne jednostki Korpusu Rezerwy, wchodziły do walki w różnym czasie i z różną siłą, jedną z pierwszych, która wydzieliła na front jednostkę operacyjną była 3 Brygada Pancerna.

Standardowa organizacja brygady pancernej rezerwy to 3 bataliony czołgów, batalion zmechanizowany, grupa artylerii i inne, mniejsze pododdziały liniowe i tyłowe.

3 Samodzielna Brygada Pancerna, JW A2573

3 Samodzielna "Żelazna" Brygada Pancerna została sformowana, jako skadrowana jednostka pancerna Korpusu Rezerwy, prawdopodobnie w latach 2017-2018, bowiem w lipcu 2018 r. jej elementy wzięły udział w ćwiczeniach wojsk pancernych w obwodzie czernihowskim, p/k "Północna Forteca" (wraz z miejscową 1 Brygadą Pancerną).

Wg stanu na 2018 brygada była skadrowana tak, że żołnierze kontraktowi obsadzali wszystkie organy dowodzenia i wybrane kluczowe stanowiska. W sierpniu 2018 r. przeprowadzono na poligonie honczarowskim 45-dniowe szkolenie brygady z udziałem prawie 3 tys. żołnierzy i rezerwistów z tzw. II fali rezerwy operacyjnej (przechodzili służbę wojskową przed 2014 r. lub wcale).

W maju 2019 r. brygada została wydzielona z Korpusu Rezerwy i przeniesiona do wojsk operacyjnych, z czym wiązał się proces kompletowania brygady składem osobowym i sprzętem oraz wdrożeniem intensywnego programu szkolenia. Brygada miała wówczas standardowy skład pancernych brygad rezerwowych - 3 bataliony czołgów - wyposażone w czołgi T-72 różnych wersji. We wrześniu 2021 r. brygada przechodziła ćwiczenia zakładające m.in. operacyjny wyładunek czołgów z platform kolejowych i marsz do zadanego miejsca polnymi drogami.

Od 2021 r. dowódcą brygady jest płk. Roman Szeremet, przechodzący wcześniej służbę w liniowej 1 Samodzielnej Brygadzie Pancernej.

Po 24 lutego brygada dość szybko osiągnęła gotowość operacyjną, przechodząc proces pełnej etatowej kompletacji pododdziałów bojowych i służb tyłowych, wchodząc częściami do boju wraz z osiąganiem przez pododdziały gotowości bojowej. Pierwsza kompania brygady została odprawiona na front kijowski, w rejon Fastowa, już 28 lutego, inne pododdziały przerzucono niedługo później na front zaporoski. Głównym wysiłkiem bojowym 3 BPanc był jednak, od połowy marca, front charkowski, gdzie jednostki brygady odpierały zacięte ataki 1 APancGw w rejonie Izjuma, m.in. pod m. Topolskie i Mała Komyszuwacha, czy później pod Barwinkowe. W pancernych bojach odznaczyła się w marcu zwłaszcza 3 kompania czołgów, pod dowództwem kapitana Serhija Ponomarenko, zadająca duże straty rosyjskim pododdziałom pancernym.

Elementy 3 Brygady Pancernej walczyły na różnych odcinkach frontu: na kierunku kijowskim, charkowskim, izjumskim, słowiańskim i zaporoskim.

10 Batalion 3 Brygady Pancernej wziął udział we wrześniowej ofensywie charkowskiej, przełamując front na południe od Bałaklei.

Zgodnie z ukazem prezydenckim nr 606/2022 z 24 sierpnia brygada otrzymała nazwę wyróżniającą "Żelazna".

Struktura 3 Samodzielnej Brygady Pancernej

• 9 samodzielny batalion czołgów (Honczarowsk)
• 10 samodzielny batalion czołgów (Biała Cerkiew)

• 11 samodzielny batalion czołgów (Nowogród Wołyński)

W 2018 r. pojawiły się informacje potwierdzające istnienie jeszcze dwóch brygad pancernych w składzie Korpusu Rezerwy - 4 i 5, jednak w porównaniu z 3 brygadą informacji o tych jednostkach jest bardzo niewiele, zwłaszcza o "piątce".

4 Samodzielna Brygada Pancerna, JW А7015

Brygada została sformowana w 2017 r., a w lipcu 2018 r. przechodziła finalny etapy zgrywania na poligonie honczarowskim. W tymże roku odprawiona została w strefę tzw. Operacji Antyterrorystycznej (ATO) na zamianę pododdziałów 17 BPanc. Operowała w Donbasie, wówczas już w ramach Operacji Sił Połączonych (OOS), jeszcze w styczniu 2020 r.

W lutym-marcu 2022 r. do brygady popłyną strumień zmobilizowanych żołnierzy, jednakże informacji o walkach jednostek brygady wiosną i latem nie ma. Jest tylko enigmatyczna wzmianka z maja, że brygada bierze udział w "intensywnych bojowych działaniach". We wrześniu pancerna grupa taktyczna (kompania, batalion?) 4 BPanc, z eks-polskimi T-72 na wyposażeniu, uczestniczyła w ofensywie charkowskiej, natomiast w październiku elementy brygady - najpewniej kolejny batalion - walczyły na wschodniej flance frontu chersońskiego (kierunek berysławski).

Na stronie FB związanej z 4 Brygadą niedawno zamieszczony został film z ćwiczeń kompanijnych (kompanijnej grupy taktycznej - KGT), gdzie widać czołgi T-72 i BMP-1. Listy pochwalne dla żołnierzy potwierdzają istnienie 2 batalionu czołgów i batalionu zmechanizowanego, jednakże brak informacji pozwalających określić bliżej czas i miejsce zastosowania bojowego. Dowódcą brygady jest płk. Ilija Jehorow.

5 Samodzielna Brygada Pancerna

Brygada została sformowana w 2016 r., w 2017 brała udział w ćwiczeniach na czernihowszczyźnie.

W sierpniu-wrześniu 2018 r. brygada miała 45-dniowe ćwiczenia, wówczas ukompletowana była w 90% rezerwistami II fali.

Z czasów wojny Autorowi nie jest znana żadna wzmianka dotycząca jednostek brygady, czy strat osobowych, status jednostki pozostaje więc niejasny.

W maju br., pojawiła się informacja, również w polskich mediach, że brygada miała otrzymać ok. 100 eks-polskich czołgów T-72M1 oraz niderlandzkie transportery YPR-765, jednak trudno ocenić wiarygodność tej informacji.

Korpus Rezerwy - brygady zmechanizowane

W czasie wojny powstało również kilka brygad zmechanizowanych, jedne rozwinięto z przedwojennych, skadrowanych brygad Korpusu Rezerwy, inne sformowano od zera.

Nowe brygady zmechanizowane (63, 65, 66, 110 i 115) mają - przynajmniej w teorii - zunifikowaną strukturę: standardowo trzy bataliony zmechanizowane (1-3), batalion pancerny, brygadowa grupa artylerii itd. Można się domyśleć, że w I fazie wojny starano się je wyposażyć w standardowy sprzęt pancerny, np. czołgi T-72, BMP-1/2 w batalionach zmechanizowanych, czy BM-21 Grad w dywizjonach artylerii rakietowej, ale trudno powiedzieć, czy rzeczywiście brygady zmechanizowane osiągały przedwojenne etaty, czy też wchodziły do walki częściami, np. batalionowymi grupami taktycznymi. Można założyć, że powstałe przed wojną brygady mają etatową strukturę i wyposażenie (np. 63 BZmech), ale sformowane już w czasie wojny, np. 110 i 115, mogą mieć odmienne struktury, np. nie mają batalionu czołgów albo zredukowaną grupę artylerii.

63 Samodzielna Brygada Zmechanizowana

63 Samodzielna Zmechanizowana Brygada, Starokonstantynów, Obwód Chmielnicki.

Brygada w pełni ukompletowana i wyposażona od lata 2017 r., jesienią tegoż roku odprawiona na Donbas do strefy tzw. Operacji Antyterrorystycznej (ATO). W 2019 r. brygada przyjęła ok. 3 tys. rezerwistów II fali i wzięła udział w brygadowych ćwiczeniach "Kozacka wolność-2019". Tego samego roku na potrzeby brygady przekazano miasteczko wojskowe w Starokonstantynowie (koszary, hale przechowywania sprzętu itp.)

Co najmniej od lipca-sierpnia elementy brygady walczą na froncie chersońskim (kierunek mikołajewski).

65 Samodzielna Brygada Zmechanizowana, JW A7013

Informacji o brygadzie jest niewiele. 65 BZmech miała zostać sformowana w kwietniu 2022 r.

Wg źródeł rosyjskich, trudnych póki co do zweryfikowania (np. po imiennych stratach jednostki), niedawno grupa taktyczna (BTG?) 65 BZmech miała przybyć do Obwodu Zaporoskiego w ramach rotacji grupy taktycznej 128 Gór-Szt Brygady. Zbiórki wolontariackie potwierdzają istnienie 2 zmechanizowanego batalionu i dywizjonu rakietowego brygady, oraz operowanie jej pododdziałów na południowo-wschodnim odcinku frontu.

66 Samodzielna Brygada Zmechanizowana

Informacji o brygadzie jest niewiele, miała zostać utworzona w 2022 r., a więc zapewne już po wybuchu wojny. Wg źródeł rosyjskich formowana została głównie w Staryczach na poligonie jaworowskim.

O istnieniu jednostki, jako związku operacyjnego świadczy fakt, że dowódca brygady (kwiecień-sierpień), płk. Ołeh Dehtjarow, zginął z początkiem sierpnia (około 4 sierpnia) pod m. Marjinka w obwodzie donieckim. W sierpniu znana jest również strata imienna brygady z rejonu pokrowskiego w obwodzie donieckim (zginął kapitan 2 batalionu), co pozwala przypuszczać, że brygada od lata operuje w Donbasie. Obecnie na froncie pod Łymanem.

Wg źródeł rosyjskich brygada wyposażona jest jakoby m.in. w armaty D-44 i haubice M777, przeszkolenie prowadzone miało być na bazie 233 poligonu artyleryjskiego w Małej Liubasze, w Obwodzie Rówieńskim (notabene w połowie czerwca na tymże 233 poligonie miało się odbywać dziesięciodniowe szkolenie m.in. na 15 FH-70 przeznaczonych jakoby dla 44 BArt).

110 Samodzielna Brygada Zmechanizowana

Informacji o brygadzie jest niewiele. 110 Samodzielna Zmechanizowana Brygada co najmniej od lata walczy na froncie w Donbasie. Zgodnie z ukazem prezydenckim nr 606/2022 z 24 sierpnia brygada otrzymała patrona i w efekcie nazwę "im. generała Marka Bezruczka".

Batalion zmechanizowany na BMP-2 i BMP-1, w dywizjonie artylerii rakietowej wyrzutnie RM-70 Wampir, potwierdzono źródłowo również istnienie batalionu remontowego brygady.

115 Samodzielna Brygada Zmechanizowana, JW A4053.

115 Samodzielna Zmechanizowana Brygada, Błahodatne, obwód czerkaski.

Brygada sformowana z początkiem marca 2022 r. Od czerwca 2022 r. dowódcą 115 BZmech jest płk. Ihor Iwanow, w latach 2018-2022 dowódca 56 brygady.

Latem brygada walczyła na Ługańszczyźnie (Rubiżne, Siewierodonieck, Lisiczańsk, Siwersk), obecnie w Obwodzie Donieckim, m.in. w rejonie Pokrowska.

Przed 2022 r. istniały jeszcze inne skadrowane brygady zmechanizowane Korpusu Rezerwy (11, 15, 33 i 62), o których jednakże nie udało się Autorowi znaleźć żadnych informacji. Status tych brygad jest obecnie niejasny - możliwe, że te związki taktyczne już nie istnieją, albo są nadal głęboko skadrowane.

11 Samodzielna Brygada Zmechanizowana 15 Samodzielna Brygada Zmechanizowana 33 Samodzielna Brygada Zmechanizowana 62 Samodzielna Brygada Zmechanizowana