Saab: Systemy bezzałogowe w zwalczaniu zagrożeń podwodnych i nawodnych

W sierpniu 2021 na Morzu Bałtyckim odbyła się demonstracja współdziałania różnego rodzaju systemów bezzałogowych w ramach projektu badawczego w dziedzinie obronności OCEAN2020 finansowanego przez Unię Europejską. W demonstracji tej bierze udział siedemnaście europejskich firm, instytutów badawczych i ministerstw obrony.

Całe przedsięwzięcie kierowane przez szwedzki koncern Saab zostało zorganizowane u południowych wybrzeży Szwecji. Jego celem było zademonstrowanie na żywo możliwości trzynastu różnych pojazdów bezzałogowych oraz procesów komunikowania się i kontroli, które umożliwiają współpracę między nimi. Cztery z tych pojazdów zostało dostarczonych przez koncern Saab, a szwedzkie siły zbrojne udzieliły wsparcia w przedsięwzięciu.

Demonstracja została oparta na dwóch scenariuszach, które wyraźnie koncentrują się na zadaniach wojskowych. Celem pierwszego z nich jest udowodnienie, że bezzałogowe pojazdy mogą wykrywać i zbierać informacje o celach, pomagać w tworzeniu rozpoznanego obrazu      sytuacji morskiej, a następnie zwalczać wykryte zagrożenie. Zagrożeniem tym były dwie szybkie łodzie motorowe wraz z jednostkami pływającymi, wykorzystywanymi jako baza dla systemów bezzałogowych. Jedną z nich była „bezzałogowa” wersja łodzi desantowo szturmowej Patrol Craft CB 90 (Enforcer III), drugą lekki dron nawodny opracowany przez Saab typu Piraya.

Ta druga łódź motorowa (o długości 4,2 m, wyporności 400 kg, ładunku użytecznym o wadze 100 kg) jest przedstawicielem całej rodziny bezzałogowych pojazdów nawodnych, w skład której wchodzą jeszcze trzy konstrukcje proponowane przez Saab. Pierwszym z nich jest dron średni Dolphin (o długości 11 m i wyporności 12 t i zabieranym ładunku 2 t), drugim dron duży P16 (o długości 17 m i wyporności 22 t i zabieranym ładunku 3 t) oraz trzecim dron bardzo duży USV (o długości 50 m, wyporności 300 t) wyraźnie wzorowany na korwetach Visby. W drugim scenariuszu różne okręty i systemy współdziałały, by przeciwdziałać zagrożeniom podwodnym, takim jak „okręt podwodny” symulowany przez bezzałogowy pojazd podwodnego Saab AUV62-AT oraz makiety min morskich.

Koncern Saab wykorzystał całą tą fazę programu OCEAN2020 do zademonstrowania swoich rozwiązań przydatnych do nadzorowania sytuacji morskiej. Wykrywaniem obiektów podwodnych powierzono więc holowanemu sonarowi obserwacji bocznej Saab DeepVision. Cele nawodne były z kolei wyszukiwane i śledzone przez rozstawiony na brzegu radar trójwspółrzędny Saab Giraffe AMB. Z kolei przegląd sytuacji zabezpieczono wykorzystując system zarządzania walką Saab 9LV. Natomiast neutralizację min powierzono bezzałogowemu pojazdowi podwodnemu Saab Sea Wasp.

„Uczestnicząc w tej demonstracji, Saab udowadnia, że ma wyjątkową zdolność łączenia zasobów w powietrzu, na wodzie i pod powierzchnią. Jest to segment rynku z dużą konkurencją, ale niewielu ma tak szerokie kompetencje, jak Saab, jeśli chodzi o czujniki, systemy łączności i kierowania, które mogą elastycznie integrować tak wiele złożonych systemów”.

Wszystkie te działania są zgodne z tendencję powierzania coraz szerszego zakresu zadań systemom bezzałogowym. Szwedzi podkreślają przy tym takie zalety dronów, jak możliwość zapewnienia stałej obecności przy wykorzystaniu mniejszej ilości personelu, odsunięcie ludzi od rejonów niebezpiecznych oraz mniejsze koszty prowadzenia operacji. „W kraju takim jak Szwecja, który ma do ochrony długą linię brzegową, systemy autonomiczne mogą przynieść ogromne korzyści we współpracy z tradycyjnymi systemami okrętowymi”.

Co to jest OCEAN2020?

OCEAN2020 (Open Cooperation for European mAritime awareNess) to program realizowany pod egidą Europejskiej Agencji Obrony i finansowany w ramach działań przygotowawczych w zakresie badań obronnych. Głównym celem projektu jest zademonstrowanie możliwości zwiększenia świadomości sytuacyjnej w środowisku morskim poprzez integrację dotychczasowych i nowych technologii dla systemów bezzałogowych, montowanych na nich systemów rozpoznania i śledzenia ISTAR (information, surveillance, target acquisition and reconnaissance) oraz efektorów.

Równie ważne było jednak pokazanie zdolności Unii Europejskiej w przewodzeniu innowacjom wspierającym rozwój potencjału Europy w dziedzinie morskiej. To właśnie dlatego projekt OCEAN2020 realizuje się poprzez wykorzystanie europejskiego przemysłu, instytutów naukowych oraz rozwiązań wytworzonych przez te podmioty. Zakłada się przy tym szeroko pojętą współpracę pomiędzy wcześniej rywalizującymi firmami oraz wspólne podejmowanie decyzji. W projekcie OCEAN2020 udało się stworzyć zespół grupujący 43 podmioty z piętnastu krajów europejskich.

Wszyscy partnerzy wchodzący w skład OCEAN2020 posiadają rozwiązania przydatne w projekcie, dostarczając w ten sposób wiedzę odpowiednią dla pomyślnej realizacji i ukończenia projektu.

W większości są one również głównymi wykonawcami lub podwykonawcami programach obronnych w swoich krajach, a więc mają bezpośredni kontakt z własnymi siłami zbrojnymi.

Do największych partnerów przemysłowych zalicza się firmy Leonardo (która jest liderem programu), Indre, SAAB, OBR CTM, SAFRAN, IDE, Qinetiq, Skysoft, MBDA, IDS, GMV, Terma, ECA, Fincantieri, E-Geos, Hensoldt, UMS Skeldar. W programie OCAN2020 biorą też udział ośrodki naukowo – badawcze (CMRE, IOSB, TNO, VTT, CNIT, NKUA i IAI), siły morskie trzech państw (Litwy, Portugalii i Włoch) oraz trzy ministerstwa obrony (Grecji, Hiszpanii i Niemiec).

Wspólne prace zakończono dwiema demonstracjami, które zorganizowano na Morzu Śródziemnym i na Morzu Bałtyckim.