Podwodna Orka z Hiszpanii odsłania tajemnice [WYWIAD]

Niedawno miałem przyjemność przeprowadzić wywiad z komandorem Fernando Aguirre Pastorem z Hiszpańskiej Marynarki Wojennej (Armada). Dowódca okrętu podwodnego „Narciso Monturiol” (S-82) na czas prób morskich szczegółowo przedstawił szeroki wachlarz możliwości, którymi dysponują nowe okręty podwodne typu Isaac Peral. Nie muszę dodawać, że hiszpańscy marynarze z niecierpliwością czekają na dostawę trzech kolejnych jednostek, które dopełnią transformację ich sił podwodnych.

W oczekiwaniu na uroczystość wodowania „Narciso Monturiol” skorzystałem z okazji, by porozmawiać z Jose Luísem Saezem Hernándezem, menedżerem ds. rozwoju biznesu w dziale okrętów podwodnych Navantii. To stoczni w Kartagenie zlecono budowę czterech dotąd zamówionych jednostek tego typu. Rozmawialiśmy o postępach programu S-80 Plus, planach rozwojowych Navantii oraz poszukiwaniu możliwości eksportowych, zarówno w Polsce, jak i w innych regionach świata.

Wszystko zgodnie z planem

Antoni Walkowski, Defence24.pl: Jose Luís, na jakim etapie znajduje się obecnie program S-80 Plus? Czy dostawy dla Armady realizowane są zgodnie z harmonogramem?

Jose Luís Saez Hernández, menedżer ds. rozwoju biznesu w dziale okrętów podwodnych, Navantia: Znajdujemy się w decydującym i bardzo szczególnym momencie. Okręt podwodny „Isaac Peral” (S-81), pierwsza jednostka tego typu, przeszedł już wszystkie badania i odbiory, a teraz jest w pełni gotowy do działań w Hiszpańskiej Marynarce Wojennej, realizując zadania z zakresu obrony narodowej i zobowiązań międzynarodowych. Tymczasem na okręcie „Narciso Monturiol” (S-82) uruchamiamy wszystkie systemy, planujemy jego wodowanie tego lata. „Cosme García” (S-83) znajduje się w fazie budowy oraz integracji sekcji kadłuba. Warto podkreślić, że już zamontowaliśmy moduł napędu niezależnego od powietrza (ang. Air-Independent Propulsion, AIP) w sekcji numer 3. Kamienie milowe programu zostaną osiągnięte zgodnie z harmonogramem uzgodnionym z Marynarką.

„Cosme García” (S-83) będzie pierwszą jednostką tego typu wyposażoną w napęd AIP o nazwie BEST. Czy to wpłynie na termin przekazania okrętu użytkownikowi?

Jak już wspomniałem, kamienie milowe S-83 są osiągane zgodnie z planem. Navantia uwzględniła wyjątkowy charakter integracji i testów systemu AIP, w tym badania kompletnej sekcji w symulowanym środowisku operacyjnym, które weryfikują działanie systemu przed połączeniem sekcji kadłuba. Niemniej warto zauważyć, że faza testów dla trzeciej jednostki może być nieco bardziej rozbudowana niż w przypadku S-82, właśnie z powodu dodatkowych badań.

Kiedy „Isaac Peral” (S-81) i „Narciso Monturiol” (S-82) zostaną doposażone w BEST? Czy ten proces będzie wymagał cięcia kadłuba mocnego?

S-81 i S-82 zostaną wyposażone w system BEST podczas pierwszych przeglądów okresowych. Warto zaznaczyć, że oba okręty mają już zainstalowane zbiorniki na bioetanol oraz ciekły tlen. Choć napęd niezależny od powietrza został zaprojektowany tak, by jego podzespoły można było załadować i wyjąć przez właz logistyczny ulokowany za kioskiem, wszystkie opcje (montażu – przyp. red.) zostały przeanalizowane i wybierzemy najbardziej efektywną, gdy nadejdzie odpowiedni moment.

System BEST jest wyjątkowy, ponieważ wykorzystuje bioetanol jako źródło wodoru do zasilania ogniw paliwowych. Dlaczego wybrano to rozwiązanie zamiast innych sposobów magazynowania H2?

AIP trzeciej generacji eliminują ograniczenie czasu zanurzenia typowe dla starszych rozwiązań, stosując paliwo ciekłe zamiast czystego wodoru magazynowanego w formie hydratów metali. To znacząco zwiększa gęstość energii chemicznej na pokładzie i eliminuje złożoność zarządzania wodorem w stanie gazowym. Producenci opracowywali różne koncepcje trzeciej generacji AIP bazujące na metanolu, etanolu i oleju napędowym.

Mówiąc ogólnie, reforming alkoholu takiego jak etanol zapewnia większą niezawodność niż wykorzystywanie paliw węglowodorowych, np. oleju napędowego, który musi być bardzo czysty, by reforming był wydajny. Metanol ma niższą gęstość energii niż etanol, co ułatwia reforming, ale jest przy tym silnie toksyczny i rakotwórczy, co stanowi zagrożenie w przypadku wycieku.

Navantia wybrała bioetanol ze względu na jego strategiczne, operacyjne i środowiskowe zalety. Jest produktem organicznym, bezpiecznym, łatwym w obsłudze, tanim i powszechnie dostępnym na całym świecie. To czyni go korzystnym logistycznie oraz środowiskowo. Pozostaje cieczą w temperaturze pokojowej i standardowym ciśnieniu, co ułatwia tankowanie, ponieważ nie wymusza stosowania specjalistycznej infrastruktury. Wybór ten odzwierciedla również zaangażowanie Navantii w innowacje, suwerenność energetyczną i zrównoważony rozwój.

Specjalistyczne narzędzia

Jak duży przeskok dla marynarzy stanowiło przejście na cyfrowy system szkoleniowy NAVANTIS? Czy to narzędzie było przydatne przed wodowaniem „Isaaca Perala”?

NAVANTIS stanowi ogromną wartość dla Hiszpańskiej Marynarki Wojennej, zapewniając nowoczesne, immersyjne środowisko szkoleniowe, które zwiększa gotowość załóg do obsługi okrętów projektu S-80 Plus. Marynarka ceni sobie zdolność do symulowania prawdziwych warunków operacyjnych z wykorzystaniem zaawansowanych technologii cyfrowych. Zwiększa to jakość szkolenia oraz bezpieczeństwo, a także obniża koszty i redukuje zużycie jednostek. NAVANTIS to najskuteczniejszy sposób, by zaznajomić załogi z okrętami przed przejściem do symulatorów platformy (SIMPLA) i taktyki (SIMTAC).

„Isaac Peral” już znajduje się w służbie. Jakie opinie otrzymujecie od użytkowników?

Załoga S-81 szczególnie chwali doskonały układ sterowania SDCS (Steering & Diving Control System) oraz wysoką wydajność systemu zarządzania platformą IPMS (Integrated Platform Management System). Pozytywnie oceniają również okrętowy system walki ICSC (Integrated Combat System Core), który zapewnia znakomitą świadomość sytuacyjną i przewagę taktyczną. ICSC integruje nowoczesne czujniki, uzbrojenie oraz funkcje dowodzenia i kontroli, zapewniając optymalną wydajność w różnych scenariuszach.

Zestaw hydroakustyczny opracowany przez Lockheed Martin to kolejny element szczególnie chwalony przez załogę – oferuje wyjątkowe zdolności wykrywania i śledzenia.

Eksport i rozwój w długim terminie

Okręty projektu S-80 Plus są oferowane na eksport, zresztą nie tylko w programie Orka. Czy możesz ujawnić, w jakich postępowania obecnie uczestniczy Navantia?

Poza programem Orka otwierają się kolejne możliwości eksportowe. Navantia uczestniczy w programach takich jak kanadyjski Canadian Patrol Submarine Project (CPSP. Badamy również potencjalne możliwości długoterminowej współpracy w wielu krajach Europy, Azji i Bliskiego Wschodu.

Czy Navantia planuje dalszy rozwój okrętów S-80 Plus dla klientów eksportowych? Czy zamierzacie dokonać integracji nowych systemów uzbrojenia?

Tak, Navantia już pracuje nad ewolucją platformy S-80, koncentrując się na zwiększeniu zdolności m.in. w zakresie działań sił specjalnych. Nie jest to jednak odrębny projekt eksportowy, lecz ciągła ewolucja wdrożonej platformy. Dzięki temu podejściu Polska może skorzystać z istniejącej linii produkcyjnej, co przyspieszy i zminimalizuje ryzyko w programie Orka.

W 2020 roku Navantia ogłosiła uruchomienie projektu BALIT, którego celem było zastąpienie stosowanych na S-80 Plus akumulatorów kwasowo-ołowiowych marki Tudor ogniwami typu LFMP firmy Saft. Czy ten program trwa?

Projekt BALIT był punktem wyjścia do trwających prac analitycznych. Navantia obecnie analizuje możliwość zastosowania akumulatorów litowo-jonowych (LIB) wraz z napędem AIP w kolejnych wersjach S-80, lecz pod warunkiem, że ogniwa spełnią wymagania klienta. Ściśle współpracujemy z różnymi potencjalnymi dostawcami LIB. Celem tych analiz jest dalsze zwiększenie parametrów taktyczno-technicznych, autonomiczności i zdolności operacyjnych okrętu, aby pozostał on na czołówce innowacji technologicznych.

Jakie są wasze przewagi konkurencyjne na rynku międzynarodowym? Czy jednostki projektu S-80 Plus mają coś, czego nie posiada żaden inny okręt podwodny z napędem AIP?

Chciałbym podkreślić znaczenie napędu niezależnego od powietrza BEST oraz kluczowych systemów pokładowych takich jak IPMS i ICSC. Z mojego punktu widzenia to najcenniejsze elementy wyposażenia S-80. Opracowany przez Navantię AIP trzeciej generacji redukuje współczynnik ekspozycji na wykrycie do zera na wiele tygodni, co znacznie zwiększa skrytość okrętu. Ponadto, wysoki poziom automatyzacji znacząco zmniejsza liczebność załogi, przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa zarządzania systemami pokładowymi.

Czy S-80 Plus jest zintegrowany lub gotowy do obsługi bezzałogowych pojazdów podwodnych (ang. Unmanned Underwater Vehicle, UUV)?

Navantia wspólnie z marynarką Hiszpanii pracuje nad wyposażeniem okrętów S-80 w zdolność do przenoszenia bezzałogowych pojazdów podwodnych (UUV). Dzięki zastosowanym urządzeniom przeładowującym (w przedziale torpedowym – przyp. red.) i otwartej architekturze okrętowego systemu walki wdrożenie tych pojazdów będzie stosunkowo proste. Pierwotnie ta zdolność nie była przewidziana w wymaganiach wobec okrętów projektu S-80 Plus, ale zostanie wdrożona w krótkim czasie, zgodnie z ewolucją potrzeb operacyjnych.

Dziękuję za rozmowę.