Nowy czyli stary Komitet Rady Ministrów ds. Bezpieczeństwa Narodowego

Stary Komitet Rady Ministrów do spraw Bezpieczeństwa Narodowego i spraw Obronnych został powołany Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów nr 162 z dnia 9 października 2020 roku. W jego skład wchodzili wtedy:

• Wiceprezes Rady Ministrów wskazany przez Prezesa Rady Ministrów (jako przewodniczący komitetu);
• Minister Obrony Narodowej;
• minister właściwy do spraw wewnętrznych;
• Minister Sprawiedliwości;
• minister właściwy do spraw koordynowania działalności służb specjalnych, jeżeli został wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów;
• minister właściwy do spraw zagranicznych.

W związku z odejściem ze stanowiska wicepremiera Jarosława Kaczyńskiego Prezes Rady Ministrów swoim zarządzeniem nr 251 z dnia 4 lipca 2023 roku dokonał zmian w składzie komitetu. Usunął z niego Wiceprezesa Rady Ministrów wskazanego przez siebie, a dodał ministra właściwego do spraw aktywów państwowych. Równocześnie na nowego przewodniczącego komitetu wyznaczył ministra obrony narodowej.

Po zeszłorocznych wyborach parlamentarnych i wyłonieniu nowego rządu przez kilka miesięcy komitet ten funkcjonował formalnie w takim składzie. Dopiero obecnie Prezes Rady Ministrów swoim zarządzeniem nr 53 z dnia 16 maja 2024 roku unieważnił wcześniejsze uregulowania i powołał nowy komitet, tym razem o nazwie Komitet Rady Ministrów do spraw Bezpieczeństwa Narodowego. W jego skład obecnie wchodzą:

• Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Obrony Narodowej (jako przewodniczący komitetu);
• Wiceprezes Rady Ministrów, Minister Cyfryzacji;
• Minister Aktywów Państwowych;
• Minister Sprawiedliwości;
• Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji;
• Minister Spraw Zagranicznych;
• Minister – Koordynator Służb Specjalnych, w przypadku jego powołania;
• Minister – Członek Rady Ministrów – Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Zadania obu komitetów są zbliżone do siebie, ale z oczywistych względów formalnie zapisane w inny sposób. Obecne zapisy mówią:

§ 2. Do zadań Komitetu należy zapewnienie koordynacji przygotowań, działań oraz sprawnego podejmowania decyzji w sprawach bezpieczeństwa i obrony państwa oraz rekomendowanie Radzie Ministrów lub Prezesowi Rady Ministrów propozycji w tym zakresie, w szczególności:

1) dokonywanie analiz w zakresie dotyczącym spraw wewnętrznych, porządku publicznego, obronności oraz wymiaru sprawiedliwości, w tym dotyczących praworządności podejmowanych decyzji;

2) zapewnienie koordynacji wykonywania przez Radę Ministrów i inne organy administracji rządowej zadań w zakresie bezpieczeństwa i obrony państwa;

3) rozpatrywanie projektów aktów prawnych oraz innych dokumentów rządowych o istotnym wpływie na zagadnienia bezpieczeństwa i obrony państwa;

4) zapewnienie koordynacji działań organów administracji rządowej mających na celu przygotowanie projektów aktów prawnych oraz innych dokumentów rządowych dotyczących bezpieczeństwa i obrony państwa, a także rozpatrywanie rozbieżności powstałych w toku uzgadniania projektów tych dokumentów oraz przygotowywanie projektów rozstrzygnięć tych rozbieżności;

5) zlecanie Rządowemu Centrum Legislacji sporządzania stanowisk prawno-legislacyjnych dotyczących projektów aktów prawnych w zakresie bezpieczeństwa i obrony państwa;

6) analizowanie rządowej polityki bezpieczeństwa i obrony państwa, w tym inicjatyw wymagających współpracy między- resortowej, oraz wypracowywanie rozwiązań w zakresie spójności tej polityki i przedstawianie ich Radzie Ministrów;

7) wypracowywanie projektów rozwiązań organizacyjno-funkcjonalnych dotyczących bezpieczeństwa i obrony państwa;

8) przygotowywanie propozycji działań na rzecz bezpieczeństwa na poziomie strategicznym, w tym w zakresie: rozwoju zdolności operacyjnych służb mundurowych, pozyskiwania uzbrojenia i innych produktów, rozwoju przemysłu obronnego, działalności badawczo-rozwojowej na potrzeby bezpieczeństwa i obronności, mobilizacji zasobów oraz rezerw strategicznych na potrzeby bezpieczeństwa i obronności;

9) analizowanie i wypracowywanie propozycji udoskonalania systemu zarządzania bezpieczeństwem.

Powołanie komitetu w 2020 roku było wynikiem m. in. wybuchu ogólnoświatowej pandemii. W 2021 roku do skomplikowania sytuacji przyczyniła się agresja imigrantów na granicy polsko-białoruskiej, a w 2022 roku przede wszystkim kolejna faza rosyjskiej agresji na Ukrainę. Teoretycznie wydaje się, że istnienie takiego komitetu w ostatnich latach i obecnie jest potrzebne. Choć z drugiej strony poszczególne ministerstwa mają swoje zadania, a od ich koordynacji są posiedzenia Rady Ministrów. Dlatego ważniejsze od formalnych struktur jest prawidłowe działanie wszystkich ministerstw i rządu jako całości. Niestety w wielu przypadkach widać, iż doświadczenia pandemii, ataku na naszą granicę oraz wojny na Ukrainie nie są adaptowane do naszego życia. Brak systemowych rozwiązań oraz strategii działań. Najlepiej widać to po stanie naszej służby zdrowia, obrony cywilnej czy rozbudowywanej armii tylko w pewnych dziedzinach, a nie w sposób kompleksowy i zrównoważony.