Jak budować odporność warstwową NATO? Konferencja Layered Resilience Seminar

W 2022 roku w Warszawie i Bukareszcie, w lipcu 2023 w Wilnie, a w ostatnim tygodniu w Zegrzu – przedstawiciele państw członkowskich Sojuszu Północnoatlantyckiego spotkali się, aby kontynuować prace nad Koncepcją Odporności Warstwowej NATO (ang. NATO Layered Resilience Concept). Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej wspólnie z Supreme Allied Command of Transformation (SACT), przeprowadziło trzydniową konferencję, w której udział wzięli: wiceminister Obrony Narodowej - Sekretarz Stanu w MON, Marcin Ociepa, przedstawiciele Sił Zbrojnych RP - na czele z Dowódcą Operacyjnym RSZ gen. broni Tomaszem Piotrowskim, eksperci w obszarze bezpieczeństwa z Departamentów MON, Sztabu Generalnego, dowództw, uczelni wojskowych oraz eksperci ze Sztabu Wojskowego NATO i przedstawiciele sojuszniczych Sił Zbrojnych, zaangażowaniu w realizację projektu.

Konferencję otworzył dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej, generał dywizji Maciej Klisz:

Zebraliśmy się tutaj, aby zbadać krytyczne kwestie w obszarze odporności, aby lepiej je zrozumieć i szybciej podjąć decyzję o zmniejszeniu podatności na zagrożenia oraz zwiększyć naszą zdolność do przygotowania się, stawiania oporu, reagowania i natychmiastowej odbudowy ze ze strategicznych wstrząsów.
gen. dyw. Maciej Klisz, dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej

Generał Klisz zwrócił również uwagę, że postawa odporności na zagrożenia "jest zdolnością narodową i zbiorowym zobowiązaniem do skutecznego odstraszania i obrony (ang. Deterrence and Defence)". Wskazał także rolę i zadania jakie w tym obszarze stoją przed Wojskami Obrony Terytorialnej oraz przypomniał operacje, które były wykonywane przez WOT na przestrzeni ostatnich lat. Generał Klisz podkreślił jak ważną rolę pełnią ludzie służący w tej formacji, zarówno pod względem użyteczności bojowej, jak i ich obecności w społecznościach, z jakich się wywodzą. Następnie generał kontynuował:

Żołnierze-ochotnicy w WOT pozostają członkami swoich lokalnych społeczności, pełnionymi rolami lokalnych liderów bezpieczeństwa w swoim bezpośrednim otoczeniu. Koncepcja „terytorialności oraz ochotniczości” w znacznym stopniu wypełniła lukę między społeczeństwem a wojskiem po zawieszeniu obowiązkowej służby wojskowej w Polsce w 2009 roku.
gen. dyw. Maciej Klisz, dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej

Drugi dzień Layered Resilience Seminar – praca w grupach roboczych

W 2016 roku członkowie NATO uzgodnili siedem podstawowych wymogów odporności narodowej, w stosunku do których członkowie Sojuszu mogą mierzyć swój poziom gotowości (ang. Seven Baseline Requirements – 7 BLR). Te poziomy bazowe dostarczają wytycznych i kryteriów oceny, które umożliwiają państwom członkowskim Sojuszu przeprowadzanie ocen ich odporności, zgodnie z nadrzędnym Procesem Planowania Obronnego NATO. 

Komandor John Benfield (USA), lider projektu w ramach Layered Resilience Team Lead, przedstawił plan pracy grup roboczych (ang. Thematic Working Group – TWG), które drugiego dnia konferencji spotkały się, aby omawiać siedem obszarów odporności wojskowej: zdolność bojową (obszar, za który odpowiedzialność przejęła Polska), dowodzenie i kontrola, rozpoznanie sytuacyjne, logistyka / rozmieszczenie sił, planowanie reakcji, oraz opór i infrastruktura militarna. Komandor dodał, że:

Spotkaliśmy się tu aby kontynuować prace nad “koncepcją odporności warstwowej” (Layered Resilience Concept), opartej na przenikaniu się gotowości obywatelskiej i militarnej. Będziemy pracować w grupach roboczych, aby indywidualnie spojrzeć na każdy z obszarów, szukać rozwiązań i pomysłów na ich ulepszenie i implementację we wszystkich krajach NATO. Robimy to po to, aby zidentyfikować wszelkie słabości i zagrożenia dla odporności militarnej i cywilnej, które muszą być brane pod uwagę przy planowaniu dalszych działań dotyczących odporności warstwowej. Zgodnie z przyjętymi w 2020 roku przez NATO programami rozwoju działań wojennych - odporność warstwowa jest jedną z tych reguł, które mają kluczowy wpływ na przebieg wojny.

Na czym polega odporność według NATO?

Odporność (Resilience) to indywidualna i zbiorowa zdolność do przygotowania się na sytuacje kryzysowe, takie jak katastrofy naturalne, awarie infrastruktury krytycznej czy działania hybrydowe lub zbrojne prowadzone przez przeciwnika.

Głównym filarem odporności i zarazem kluczowym czynnikiem umożliwiającym wspólną obronę Sojuszu jest gotowość cywilna. NATO wspiera w tej kwestii wszystkich członków Sojuszu, zarówno w ocenie, jak i we wzmacnianiu gotowości cywilnej. Zakorzeniona w Artykule 3 Traktatu Północnoatlantyckiego odporność narodowa i zbiorowa jest istotną podstawą wiarygodnego odstraszania i obrony, a zatem ma kluczowe znaczenie dla wysiłków NATO zmierzających do ochrony społeczeństw, populacji i wspólnych wartości.

Każdy z członków Sojuszu musi być wystarczająco silny i zdolny do stawienia czoła całemu spektrum kryzysów przewidzianych przez NATO. Dzięki indywidualnemu zaangażowaniu każdego sojusznika w utrzymanie i wzmocnienie jego odporności, zmniejsza się podatność całego NATO na zagrożenia. Warunkiem powodzenia takich działań jest efektywna gotowość cywilna towarzysząca wysiłkom wojskowym na rzecz obrony terytorium i ludności.

Polityka NATO w zakresie odporności i gotowości cywilnej jest kierowana przez Komitet Odporności (ang. Resilience Comitee) i podlega bezpośrednio Radzie Północnoatlantyckiej (ang. North Atlantic Council), głównemu politycznemu organowi decyzyjnemu NATO.