Hiszpania rezygnuje z F-35

Doniesienie prasowe pojawiło się 6 sierpnia. Wcześniej, w 2023 roku, rząd Hiszpanii zarezerwował kwotę 6,25 mld EUR na zakup w najbliższej przyszłości samolotów bojowych. Stało się to już po dokonaniu dwóch zakupów nowych Eurofighterów wersji Tranche 3A w ramach programów Halcon I (20 samolotów) i Halcon II (25). Nowe Typhoony będą zastępować w służbie najstarsze hiszpańskie samoloty bojowe, czyli EF-18. Będzie to dotyczyło jednak tylko części ich floty.

Na początku tego roku Hiszpania posiadała 83 maszyny z rodziny F-18. Wymiana całej ich floty wymaga więc większej liczby maszyn. Do tego dochodzi potrzeba znalezienia następcy dla samolotów AV-8, które obecnie służą jako pionowzloty na śmigłowcowcu (lekkim lotniskowcu) Juan Carlos I. Grupa lotnicza tej jednostki posiada do dyspozycji eskadrę 13 samolotów.

Jedyną maszyną na świecie, która mogłaby zastąpić hiszpańskie Harriery, jest F-35B. Nie istnieje bowiem żadna inna konstrukcja na świecie, która należy do kategorii skróconego startu i pionowego lądowania. Wydawało się też, że po zastąpieniu połowy floty EF-18 przez Eurofightery, druga połowa (około 40-50 maszyn) mogłaby zostać zastąpiona z kolei przez F-35A.

Dałoby to Hiszpanii flotę złożoną ze stu kilkunastu Typhoonów, wspieraną przez 40-50 maszyn 5. generacji, służącą do przełamywania obrony przeciwnika, rozpoznania i zasilania danymi kolegów na maszynach 4. generacji.

Teraz jednak perspektywa zakupu F-35 i stworzenia tym samym typowej zachodnioeuropejskiej floty samolotów bojowych (F-35+Typhoon) została co najmniej odsunięta w czasie. Przyczyną są europejskie mechanizmy ułatwiające zakupy w przemyśle europejskim i korzystne, długofalowe kredytowanie takich zakupów przez mechanizm SAFE. Hiszpania woli kupić więcej w przemyśle europejskim niż mniej opierając się o czysty import ze Stanów Zjednoczonych. Rolę mogły tutaj odegrać także tarcia między nalegającym na zwiększenie wydatków państw NATO do 5 proc. PKB prezydentem Donaldem Trumpem, a głównym hamulcowym tej inicjatywy, czyli hiszpańskim premierem Pedro Sanchezem.

Nie jest obecnie jasne, jaki alternatywny plan może mieć Hiszpania do F-35. W europejskim przemyśle może ona na razie co najwyżej dokupić kolejne Typhoony, być może należące do jeszcze nowszej wersji. Zakup Rafale (jak w przypadku Portugalii), czy Gripena, nie ma w przypadku członka konsorcjum Eurofighter najmniejszego sensu.

Europejski myśliwiec FCAS/SCAF (do którego programu Hiszpania przystąpiła) nie powstanie tymczasem wcale, albo w perspektywie 15-20 lat. Wyjściem może być przejście do programu GCAP, w którym są dzisiaj dwóch obecnych uczestników programu Eurofighter (Wielka Brytania i Włochy). Natomiast dla pokładowych F-35B jedyną alternatywą wydaje się zakup dronów pokładowych, być może tureckich tworzonych dla podobnego do Juana Carlosa I śmigłowcowca Anadolu.