Specjalsi Sił Odpowiedzi NATO pod międzynarodowym dowództwem

7 grudnia ubiegłego roku Naczelne Sojusznicze Dowództwo w Europie (SHAPE) ogłosiło osiągnięcie Pełnej Zdolności Operacyjnej (FOC)¹ Kompozytowego Dowództwa Komponentu Operacji Specjalnych (C-SOCC)² do objęcia dyżuru w ramach NRF w roku 2021. Wiadomość ta została wydana na zakończenie ćwiczenia dowódczo-sztabowego wspomaganego komputerowo (CAX)³ pk. „Steadfast Jupiter-Jackal 2020”, które miało na celu sprawdzenie gotowości poszczególnych dowództw⁴ wchodzących w skład NRF do realizacji stawianych im zadań.

Genezą powstania C-SOCC były zbyt szczupłe możliwości Danii, Belgii i Holandii do samodzielnego utworzenia dowództwa specjalizującego się w sojuszniczych operacjach specjalnych przy jednoczesnym posiadaniu ambicji narodowych w tym zakresie. Rozwiązaniem okazało się połączenie sił i utworzenie dowództwa złożonego z przedstawicieli wojsk specjalnych trzech wymienionych trzech państw. Proces tworzenia rozpoczął się w lutym 2017 r. w Brukseli wraz z podpisaniem przez ministrów obrony Danii, Belgii i Holandii Listu Intencyjnego przy okazji posiedzenia Rady Północnoatlantyckiej Sojuszu. Konsekwencją tego wydarzenia było podpisanie przez ww. ministrów w czerwcu 2018 r. Porozumienia Ogólnego (Memorandum of Understanding) w Brukseli. Na mocy wspomnianych dokumentów te trzy państwa utworzyły międzynarodowe mobilne dowództwo zdolne do planowania, organizowania i kierowania sojuszniczymi operacjami specjalnymi komponentu w sile kilku zadaniowych zespołów bojowych (SOTG)⁵, zgodnie ze standardami obowiązującymi w NATO.

Dzięki pomocy udzielonej przez Dowództwo Operacji Specjalnych NATO (NSHQ) już w październiku 2019 r. ogłoszono osiągnięcie Wstępnej Zdolności Operacyjnej (IOC)⁶ przez C-SOCC, aby następnie zaplanować jego udział w ramach NRF w dyżurze w 2021 r. Siedziba dowództwa mieści się w bazie duńskich sił powietrznych w Aarlborg. Stanowisko dowódcy C-SOCC obsadzane jest rotacyjnie. W bieżącym roku na czele dowództwa stoi duński gen. mjr Peter H. Boysen.

Samo ćwiczenie odbywało się w szeregu lokalizacji na terenie Danii, Belgii, Holandii, Niemiec, Włoch, Norwegii i Turcji się w dniach 1-10 grudnia 2020r. (w przypadku C-SOCC było to Oksbøl w Danii). Było zaplanowane i kierowane przez Centrum Działań Połączonych (Joint Warfare Centre) w Stavanger, wspierane m.in. przez przedstawicieli NSHQ. Scenariuszem operacyjnym ćwiczenia było udzielenie pomocy przez NATO fikcyjnemu państwu położonemu w południowej części basenu Morza Śródziemnego w przywróceniu bezpieczeństwa na jego terytorium podczas konfliktu wewnętrznego.

Podczas ćwiczenia zadania C-SOCC koncentrowały się przede wszystkim na zaplanowaniu rozmieszczenia oraz użycia do sześciu SOTG podczas początkowej fazy operacji, którym powierzano zadania związane z prowadzeniem działań kontrterrorystycznych, a także udzielaniem wsparcia militarnego obejmującego szkolenie oraz doradzanie siłom bezpieczeństwa oraz siłom zbrojnych państwa-gospodarza w przeciwdziałaniu zagrożeniom. Co równie, interesujące elementem ćwiczącym niższego szczebla było także dowództwo Kompozytowego Zadaniowego Lotniczego Zespołu Bojowego (C-SOATG)⁷, który został poddany procesowi certyfikacji do dyżuru NRF w lecie ub. roku podczas ćwiczenia wojsk specjalnych zorganizowanego pomiędzy Aalborgiem oraz wyspą Bornholm na Bałtyku.

Objęcie z początkiem bieżącego roku dyżuru w ramach NRF przez C-SOCC oznacza przejęcie odpowiedzialności za planowanie i kierowanie sojuszniczymi operacjami specjalnymi od Dowództwa Komponentu Operacji Specjalnych (SOCC) zorganizowanego i wystawionego przez polskie Dowództwo Komponentu Wojsk Specjalnych (DKWS) w ubiegłym roku. Wartym przypomnienia jest, że to ostatnie jest jednym z siedmiu narodowych dowództw operacji specjalnych państw NATO posiadających takie zdolności, czego dowodem był dyżur w roli SOCC także w 2014 r. Z kolei sama koncepcja tworzenia takiego „kompozytowego” dowództwa znalazła podatny grunt wśród innych mniejszych członków Sojuszu oraz państw partnerskich. W 2019 r. pięć państw: Austria, Chorwacja, Słowacja, Słowenia i Węgry podpisały List Intencyjny, a następnie Porozumienie Ogólne na mocy którego w bieżącym roku ma zostać utworzone Regionalne Dowództwo Komponentu Operacji Specjalnych (R-SOCC) funkcjonujące na podobnej zasadzie jak C-SOCC. Osiągnięcie FOC przez R-SOCC jest przewidziane na 2024 r.

ppłk rez. dr Marek Gryga, były szef szkolenia JW AGAT

1 Full Operational Capability – przyp. autora

2 Composite – Special Operations Component Command – przyp. autora

3 Computer Assisted Exercise - jest formą ćwiczenia prowadzonego przez dowództwa i sztaby od szczebla oddziału wzwyż. W trakcie tego ćwiczenia do systemu symulacji komputerowej wprowadzane są w rzeczywistym czasie decyzje wypracowane przez ćwiczące dowództwa i sztaby. Zwrotnie do ćwiczących przekazywane są wyniki symulacji w postaci sformalizowanych dokumentów dowodzenia zgodnie z przyjętym (obowiązującym) systemem meldunkowym. Podstawa: „Instrukcja o przygotowaniu i prowadzeniu ćwiczeń z dowództwami, sztabami i wojskami w Siłach Zbrojnych RP DD/7.1.1 (A)”, MON/SGWP, Warszawa 2010, s. 8 4 W ćwiczeniu oprócz C-SOCC uczestniczyły: Sojusznicze Połączone Dowództwo (poziomu operacyjnego) w Neapolu, dowództwo Korpusu Niemiecko-Holenderskiego oraz dowództwo Korpusu Szybkiego Reagowania NATO z Turcji – przyp. autora, na podstawie: https://jwc.nato.int/articles/steadfast-jupiter-jackal-2020-begins (dostęp: 27.01.2021r.).

5 Special Operations Task Group – pododdział wojsk specjalnych o strukturze organizacyjnej dopasowanej do przewidywanych dla nich zadań zdolne do samodzielnego zaplanowania i przeprowadzenia działań specjalnych. Mogą liczyć od kilkudziesięciu do ponad 100 żołnierzy. Ze względu na przewidywane główne środowisko działania dzielą się na: lądowe (SOLTG), morskie (SOMTG) i powietrzne (SOATG) – przyp. autora

6 Interim Operational Capability – przyp. autora