Bombowce, rakiety, lotniskowce i... tweety. Doświadczenia azjatyckich kryzysów [ANALIZA]

Współczesny, klasyczny pokaz siły nie może odbyć się bez swojego wymiaru w obrębie rozbudowanych działań informacyjnych. Istniały one oczywiście wcześniej, ale dziś z racji szybkości przekazu za pomocą Internetu oraz jego globalnej dostępności, nabierają na naszych oczach całkiem nowego znaczenia. Dotyczy to chociażby kwestii napiętych relacji Chin z Indiami oraz ze Stanami Zjednoczonymi, w związku ze sporem granicznym z tym pierwszym państwem oraz narastającą rywalizacją o Morze Południowochińskie z Waszyngtonem (i nie tylko). Tym samym, w ostatnim czasie zauważamy chociażby walkę na przysłowiowe Tweet`y czy też nagłówki w kluczowych publikacjach prasowych, gdzie stronami są oficjalne konta w mediach społecznościowych czy też w mniejszym lub większym stopniu sterowane enuncjacje prasowe, szczególnie po stronie chińskiej.

Górski spór o linię rozgraniczenia pomiędzy Indiami i Chinami już dawno wykroczył poza lokalną walkę pomiędzy żołnierzami i stał się zarzewiem szerszego napięcia na linii New Delhi-Pekin. Tym samym, chińskie media dość wcześnie zaczęły „sugerować” stronie indyjskiej zachowanie spokoju i nie przechodzenie do eskalacji, zarówno w zakresie działań regionalnych, jak i globalnych. Zauważyć można chociażby wątek podkreślania dysproporcji pomiędzy siłami zbrojnymi obu państw. Eksperci chińscy odwołują się przy tym chociażby do szybszego tempa modernizacji Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, jej większego nasycenia najnowszymi rozwiązaniami technicznymi, itp. wykazując braki i niedociągnięcia po stronie Indii.

Co więcej, podkreśla się przy tym, że atutem Chin jest przede wszystkim rozbudowane zaplecze przemysłowe, gwarantujące w domyśle lepszą obsługę sprzętu wojskowego w przypadku kryzysu - krytykując jednocześnie indyjskie uzależnienie od wielu źródeł zewnętrznych, począwszy od Rosji, aż po Stany Zjednoczone. Jest to o tyle interesujące, że następuje jednocześnie próba odwrócenia uwagi przez Chiny od własnej niemożności sięgnięcia po źródła uzbrojenia inne niż własne oraz rosyjskie (w związku z wieloletnimi obostrzeniami w handlu bronią oraz technologiami podwójnego przeznaczenia z Pekinem).

Chiny wobec Indii stosują także interesujący manewr, bezpośrednio związany z potencjalnym zbliżeniem ze Stanami Zjednoczonymi w obliczu rywalizacji ze stroną chińską. Wskazują, że potencjalna koalicja będzie niczym więcej niż realizacją wrogich planów Waszyngtonu, ale rękami indyjskich żołnierzy oraz polityków. Ma to stanowić niejako zaprzeczenie wszelkich wcześniejszych koncepcji wielobiegunowych, które miały łączyć Chiny, Rosję czy też Indie (przede wszystkim BRICS, ale nie tylko). Stąd, chociażby zapewnienia, że Indie mają szansę wyboru – pokojowa koegzystencja z Chinami i dobrobyt ekonomiczny lub konfrontacja, w domyśle spełniająca partykularne plany polityczne indyjskich „nacjonalistów”, „dążących do konfrontacji jastrzębi”, etc. Oczywiście, w tym drugim przypadku, w domyśle, Chiny są gotowe na wszystkie możliwe scenariusze.

Stąd też epatowanie licznymi pokazami nowego sprzętu, pojawianiem się sugestii o wcielaniu zawodników MMA do milicji szkolących wojskowych w walce wręcz, a przede wszystkim wszelkie propagandowe materiały względem spornego regionu. W tym ostatnim przypadku, bardzo dobrze zagrał, patrząc na późniejszą debatę w indyjskich mediach, film pokazujący prowadzenie patroli i wizytowanie posterunków w rejonach wysokogórskich przez chińskich wojskowych. Mamy więc typową grę nerwów, gdzie z jednej strony akcentuje się własną potęgę, a z drugiej wysyła sygnały deeskalacyjne.

Trzeba również podkreślić, że Chińczycy bardzo sprawnie podeszli do kwestii strat własnych w starciu z Indiami. Nie publikując żadnego potwierdzenia o własnych ofiarach śmiertelnych, stworzyli informacyjny kontrast względem rannych, zabitych i pojmanych żołnierzy indyjskich. Wymusiło to gwałtowne reakcje polityków i żołnierzy z Indii, a Chiny mogły stać się stroną przejmującą narrację w zakresie negocjowanej deeskalacji.

Trzeba też zauważyć, że obecna informacja o wycofywaniu części wojskowych ze spornego rejonu w Dolinie Galwan, także została nader sprawnie informacyjnie przechwycona przez stronę chińską. To Chiny nie poniosły strat, to strona chińska jest bardziej wyważona i zdystansowana do obecnego napięcia, ale stanowcza jeśli chodzi o politykę odstraszania - taki obraz płynie w skali globalnej.

Śmiało można uznać, że Indie w znacznym stopniu nie były przygotowane nie tylko do walk w regionie, ale również szerzej do efektywnej odpowiedzi informacyjnej. Szczególnie, że ich media w żadnym razie nie były przygotowane do rywalizacji z wytrawnym chińskim graczem. Mającym w dodatku zupełnie inne możliwości wobec systemu medialnego i informacyjnego w związku z charakterem tamtejszego systemu politycznego. Tym samym, New Delhi musi nie tylko dynamicznie zmodernizować swoje MiGi, ale również potencjał odpowiedzi w zupełnie innej domenie.

Podobna sytuacja, ale już z diametralnie innym zapleczem i przygotowaniem, może być odnotowana w kontekście rosnącego napięcia chińsko-amerykańskiego. Zauważyć to można chociażby przez pryzmat wzajemnych uszczypliwości względem pojawienia się dwóch amerykańskich zespołów lotniskowców (USS Nimitz i USS R. Reagan), w ramach ćwiczeń na Morzu Filipińskim. Oczywiście dla Pekinu, obecność akurat dwóch amerykańskich zespołów bojowych w pobliżu spornego i strategicznego dla ich interesów regionu ma znaczny wymiar symboliczny (praktyczny również, szczególnie, że trzeci lotniskowiec również jest do dyspozycji). Co więcej, strona amerykańska poszła dalej i wysłała do ćwiczeń z samolotami bazującymi na lotniskowcach również swój bombowiec strategiczny B-52 Stratofortress (z 96th Bomb Squadron, 2nd Bomb Wing, startujący z Barksdale Air Force Base w Stanach Zjednoczonych).

Słowami kluczowymi Amerykanów, które są odmieniane przez wszystkie przypadki, są przy tym - utrzymanie status quo w zakresie swobody żeglugi, ochrona standardów wolności żeglugi oraz możliwość i wola wsparcia sojuszników w regionie. Ich stosowanie ewidentnie jest ukierunkowane na stworzenie przekazu względem władz w Pekinie, ale również prostą ofertą i pokazem możliwości względem amerykańskich sojuszników oraz potencjalnych koalicjantów. W przypadku tych ostatnich spoiwem współpracy z Amerykanami ma być obawa przed wzrostem potęgi Chin i pragmatyczne działanie względem własnych interesów regionalnych. Przykładowo, obecne kontrćwiczenia chińskiej floty wywołują olbrzymie emocje w Wietnamie. 

Nie można zapomnieć, że Waszyngton już nie ma oporów przed odpowiadaniem na chińskie próby dyskontowania ich polityki w regionie indopacyficznym. Wręcz przeciwnie istnieje przekonanie, że również w przestrzeni Internetu oraz przekazów medialnych należy odpowiadać z równą stanowczością. Najnowszym przykładem jest chociażby Tweet odnoszący się bezpośrednio do artykułu opublikowanego na łamach „Global Times” (istotne chińskie narzędzie prowadzenia szeroko zakrojonych działań informacyjnych, nie tylko wobec Stanów Zjednoczonych).

Pekin przeciwstawia się amerykańskim działaniom informacyjnym nader przewidywalnie. Z jednej bowiem strony niejako, w sposób zawoalowany grozi reakcją militarną. Temu mają służyć chociażby rozważania prasowe o wysoce rozbudowanej gamie systemów przeciwokrętowych, na czele z dedykowanymi niszczeniu właśnie lotniskowców wroga (wprost mowa jest o pociskach DF-21D oraz DF-26). Deprecjonuje się siłę uderzeniową grup lotniskowcowych, wskazując, że są one „papierowymi tygrysami” i zestawia się to z własnym potencjałem morskim oraz lotniczym. Ma to ukazywać, że Stany Zjednoczone, jak w przeszłości powinny zaakceptować politykę wypychania ich obecności wojskowej w regionie, czego gwarantem ma być „wysoce skuteczna bańka antydostępowa strony chińskiej (A2/AD)”. Co interesujące, znajduje to w jakimś stopniu oddźwięk w samych Stanach Zjednoczonych, gdzie realnie debatuje się również w tytułach nieeksperckich np. nad końcem ery lotniskowców, jako gwarantów potęgi morskiej US Navy.

Druga, z widocznych form uderzenia lub raczej kontruderzenia obejmuje próbę nacisku na inne państwa w regionie. Wskazując im, że zachowanie Stanów Zjednoczonych jest nastawione na wywoływanie kryzysów i nie jest możliwe zagwarantowanie pewności, co do pomocy ze strony Stanów Zjednoczonych. Trzeba odnotować, że dla Chin nie tylko Amerykanie czy Indie stanowią pilne wyzwanie w zakresie działań informacyjnych. Do tego grona dołączyła bowiem Australia, a wszystko w związku z napięciami na tle szpiegostwa oraz zapowiedziami władz w Canberrze o potrzebie rozpoczęcia szeroko zakrojonych zbrojeń.

Jeśli spojrzymy na progi eskalacji konfliktów zbrojnych, dziś trzeba realnie zastanowić się nad pozycjonowaniem zróżnicowanych działań informacyjnych. Nie są one bowiem już tylko czystym dopełnieniem pokazu siły, zwiększenia wrogości względem siebie, etc., ale zaczynają grać istotną rolę i podobną nawet w coraz większym stopniu do wysłania chociażby lotniskowcowej grupy bojowej. Mówiąc wprost, dziś nie wystarcza już wysłać żołnierzy lub okrętów, należy sprawić, żeby wszyscy o tym usłyszeli i to w odpowiednim kontekście.

Tym samym, nie mamy już do czynienia tylko odpowiednim prasowym i PR-owym zabezpieczeniem samych działań zbrojnych lub budowania motywacji społeczeństwa(stw) do przeprowadzenia kampanii (np. przed inwazją na Irak w 2003 r.). Dziś to oddzielna kampania, gdzie jak w przypadku starć na granicy Indii i Chin same walki mogą być coraz bardziej subsydiarne do dłuższych i bardziej strategicznie istotniejszych kampanii informacyjnych.