Amerykańska atomowa pięść w Europie [ANALIZA]

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Realizacja udziału w tzw. "misjach z wykorzystaniem broni nuklearnej" członków Sojuszu Północnoatlantyckiego, którzy nie posiadają własnych jej zasobów, bazuje głównie na wykorzystaniu amerykańskiej wysuniętej taktycznej broni jądrowej (z ang. "Tactical Nuclear Weapon", TNW) rozmieszczonej w Europie, a także związanym z tym wkładem w postaci środków przenoszenia, wyszkolonego personelu i wymaganej infrastruktury.

W październiku 2022 r. opublikowano nowe dokumenty doktrynalne Stanów Zjednoczonych. Chodzi tu o Strategię Bezpieczeństwa Narodowego, Strategię Obrony Narodowej oraz Przegląd stanu i perspektyw rozwoju sił nuklearnych USA. To m.in. w nich zwracana jest szczególna uwaga na utrzymanie gotowości bojowej i rozwój strategicznych sił ofensywnych i obronnych Stanów Zjednoczonych oraz ich sojuszników, w tym taktycznej broni nuklearnej NATO. Z kolei podstawowym celem zdolności nuklearnych NATO jest utrzymanie pokoju, zapobieganie stosowaniu przymusu i odstraszanie agresji.

Zgodnie z doktryną NATO do głównych zadań taktycznych sił nuklearnych należą:

• utrzymywanie ścisłej współpracy politycznej i wojskowej między europejskimi i północnoamerykańskimi państwami członkowskimi NATO;
• regionalne odstraszanie nuklearne potencjalnych przeciwników sojuszu w czasie pokoju i w okresie bezpośredniego zagrożenia agresją;
• przejście strategicznych sił nuklearnych sojuszu z czasu pokoju do czasu wojny i ich rozmieszczenie;
• przygotowanie samolotów lotnictwa taktycznego, wydanie uzbrojenia i doprowadzenie do pełnej gotowości bojowej;
• "wsparcie nuklearne" ugrupowań połączonych sił zbrojnych NATO w trakcie prowadzenia przez nie operacji;
• zapewnienie przeżywalności jednostek bojowych i wsparcia nuklearnego oraz utrzymywanie ich w gotowości do wykonywania zadań w warunkach prowadzenia działań wojennych z użyciem broni konwencjonalnej;
• demonstracja determinacji kierownictwa Stanów Zjednoczonych i Sojuszu Północnoatlantyckiego do przeprowadzania uderzeń nuklearnych na cele potencjalnych przeciwników w ramach działań odstraszających;
• zastosowanie broni jądrowej w atakach na obiekty administracji państwowej i wojskowej, obiekty o potencjale militarno-gospodarczym i zgrupowania wojsk przeciwnika;
• organizacja efektywnego systemu ochrony i obrony obiektów użytkowania taktycznej broni jądrowej, osłony ich przed atakami powietrznymi i naziemnymi oraz działaniami grup terrorystycznych;
• zapewnienie bezpiecznego działania taktycznej broni jądrowej.

Struktura i funkcjonowanie

W skład współczesnych siły nuklearnych NATO wchodzą eskadry samolotów z Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych, Belgii, Niemiec, Włoch, Holandii i Turcji, siły i sprzęt wsparcia, a także amerykańska taktyczna broń jądrowa w postaci bomb B61-3/-4 /-7 w liczbie 150-200 egzemplarzy. Bomby te znajdują się w magazynach w sześciu bazach lotniczych, zlokalizowanych na terytorium Niemiec, Włoch, Belgii, Holandii i Turcji. Około 70 ze 150 amerykańskich bomb jądrowych znajduje się w zasobach USAF we Włoszech i Turcji. Co istotne, coraz częściej mówi się, że Waszyngton może rozszerzyć skład państw sojuszu, na których terytorium rozmieszczono by amerykańską taktyczną broń nuklearną. Wymieniana jest tu Łotwa, Litwa, Estonia, a także Polska, której władze są szczególnie zainteresowane tą kwestią i udziałem w programie.

Nosicielami są amerykańskie samoloty wielozadaniowe F-15E Strike Eagle rozmieszczone w bazie lotniczej Lakenheath (Wielka Brytania) oraz F-16C/D Fighting Falcon w Spangdahlem (Niemcy), Aviano (Włochy) i İncirlik (Turcja). Każdy F-15E może przenosić do pięciu B61-3/-4/-7 a F-16C/D do trzech bomb. Kolejnych 80 głowic nuklearnych ma zostać dostarczonych nad wybrane cele w czasie trwania realnego konfliktu przez Siły Powietrzne koalicjantów z NATO, członków programu Joint Nuclear Missions. Wykorzystują one wielozdaniowe F-16A/B z bazy Kleine-Brogel (Belgia) i Volkel (Holandia) a także uderzeniowe Tornado IDS z Büchel (Niemcy) i Gedi-Torre (Włochy). Te ostatnie maszyny przenoszą do czterech bomb.

Te specjalne formacje są certyfikowane zgodnie ze standardami koalicjantów NATO, mają pełne ukompletowanie i są przeszkolone w użyciu taktycznej broni jądrowej w różnych warunkach. Personel lotniczy każdej eskadry musi mieć co najmniej 180–240 godzin rocznego nalotu. W warunkach pokojowych utrzymywana jest co najmniej jedna załoga na samolot, a w czasie wojny dwie. Same bomby nadzoruje (konserwuje i przygotowuje do użycia) amerykański personel z 52. (Spangdahlem) i 39. (İncirlik) Skrzydła USAF. W Belgii, Niemczech, Włoszech i Holandii bomby te znajdują się pod kontrolą dywizjonów sił powietrznych USA, składających się ze 125-150 specjalistów obsługi naziemnej. Odpowiadają oni również za proces szkolenia miejscowego personelu w zakresie umiejętności samodzielnego użycia taktycznej broni jądrowej.

USAF ustaliły cztery kategorie gotowości do użycia broni jądrowej. Mamy więc:

• rozmieszczone operacyjnie – broń jądrowa podwieszona jest pod maszynami lub znajduje się w magazynach baz lotniczych;
• składowanie operacyjne – bomby są umieszczane w magazynach centralnych, w pełnej gotowości do użycia i instalacji na samoloty;
• długoterminowe składowanie – głowice jądrowe są przejmowane, jednostki zawierające tryt i generatory neutronów są składowane oddzielnie;
• rezerwa strategiczna – amunicja specjalna, która została wycofana z eksploatacji i czeka w kolejce do demontażu i utylizacji.

Pierwsze dwie kategorie gotowości broni jądrowej są określane jako aktywne, a pozostałe nieaktywne. Aktywne uzbrojenie znajduje się specjalnie wyposażonych magazynach typu WS3 (System Przechowywania i Bezpieczeństwa Broni) eskadr do obsługi amunicji jądrowej, ze specjalnymi systemem bezpieczeństwa w stanie zablokowanym (włączonym), który tworzy dodatkową blokadę obwodu do detonacji ładunków jądrowych. Jest on usuwany podczas przygotowywania głowic jądrowych do użycia bojowego. Należy zauważyć, że w celu zapewnienia bezpieczeństwa takiej broni i jej wysokiej przeżywalności, magazyny te znajdują się bezpośrednio pod żelbetowymi schronami dla samolotów. W przypadku podjęcia decyzji o użyciu taktycznej broni jądrowej nie jest wymagany dodatkowy transport z magazynu do stanowisk postojowych, a sam proces podwieszania może odbywać się w ukryciu.

Szkolenie i rozwój możliwości

W przypadku zaangażowania sił NATO na europejskim teatrze działań prezydent USA może udzielić dowództwu Sojuszu zgody na użycie taktycznej broni jądrowej. Spowoduje to dokonanie procesu podwieszenia bomb na samoloty i ich rozmieszczenie na wysuniętych/wyznaczonych lotniskach. Dalsze użycie taktycznej broni jądrowej będzie realizowane zgodnie z planami NATO. Wsparcia samolotom uderzeniowym mogą udzielić siły powietrzne innych krajów Sojuszu, takich jak Węgry, Grecja, Polska, Norwegia, Rumunia i Czechy. W tym zakresie najważniejszym zadaniem dowództwa będzie systematyczne angażowanie państw członkowskich nieposiadających na swoim terytorium taktycznej broni jądrowej w operacje jądrowe prowadzone pod przywództwem NATO i Stanów Zjednoczonych.

Główne kierunki rozwoju sił nuklearnych Sojuszu Północnoatlantyckiego wyznaczają dokumenty przewodnie Stanów Zjednoczonych i NATO. W związku z tym planuje się utrzymanie samolotów taktycznych przenoszących broń jądrową, zakończenie programu certyfikacji jako nowego nośnika wielozadaniowego F-35 Lightning II i bombowców strategicznych. Każdy F-35A począwszy od wariantu Block 4 będzie mógł przenosić do dwóch bomb B61-12 – po jednej w każdej komorze kadłubowej.

Szczególną uwagę zwraca się na szkolenie kadry lotniczej i technicznej krajów, które nie posiadają na swoim terytorium taktycznej broni jądrowej. W tym celu załogi lotnicze oraz personel inżynieryjno-techniczny Sił Powietrznych tych państw jest dodatkowo szkolony z zakresu zasad testowania, otrzymywania, przekazywania i używania taktycznej broni jądrowej zgodnie z dokumentami regulacyjnymi, szkoleniowymi i metodologicznymi opracowanymi przez odpowiednią komisję Sojuszniczych Sił Powietrznych. Na tworzonych obiektach bazy edukacyjno-materiałowej organizowane są zajęcia teoretyczne i praktyczne na symulatorach i modelach bomb szkoleniowych.

Obecnie przeprowadzany jest kompleksowy program modernizacji istniejących bomb B61-3/-4/-7 i -10 do wariantu B61-12. Program B61-12 Life Extension Program (LEP) jest rozwijany od 2011 r. Za główny cel stawia zastąpienie kilka poprzednich wariantów tej bomby nowocześniejszą wersją, która będzie używana przez różne typy samolotów bojowych. Będzie miała głowicę o regulowanej mocy rażenia (od ekwiwalentu 0,3 do 50 kiloton trotylu). Postanowiono sobie za cel także wydłużenie okresu żywotności tej broni (i jej wszelkich elementów) o co najmniej 20 lat.

Przeprowadzone testy (bez ładunku jądrowego) wykazały, że najnowszy wariant penetruje ziemię i jest w stanie zniszczyć chronione obiekty poniżej poziomu gruntu. B61-12 posiada nowoczesny system sterowania, w tym sekcję ogonową typu TKA (Tail Kit Assembly), która pozwoli na zmniejszenie rozrzutu do 30 metrów (obecnie to 110-170 metrów). Tuż po zrzucie bomba jest stabilizowana w powietrzu dzięki systemowi rakietowemu, który wprowadza ją w kontrolowany ruch obrotowy.

Sam rozwój B61-12 i jej przygotowanie do masowej produkcji zostały już zakończone, a w ramach realizacji planów rozwoju taktycznej broni jądrowej do 2025 r. planuje się wprowadzenie do służby bojowej 480 takich bomb.

W ramach szkolenia bojowego i operacyjnego sił Sojuszu Północnoatlantyckiego organizowane są ćwiczenia dowódczo-sztabowe oraz seminaria. Do najważniejszych należą doroczne manewry "Steadfast Noon", których organizacją i przebiegiem kieruje Naczelny Dowódca Sił Sojuszniczych NATO. Każdego roku gospodarzem tych ćwiczeń jest inny kraj. Celem jest wypracowanie problematyki planowania, przygotowania i prowadzenia strategicznych operacji sił jądrowych. W trakcie szkolenia w zakresie użycia taktycznych sił jądrowych rozwiązywane są zadania przekazywania rozkazów (sygnałów) kierowania walką z Naczelnego Dowództwa bezpośrednio do zaangażowanych w misje jednostek. W ćwiczeniach takich biorą udział samoloty bojowe sił powietrznych USA, Niemiec, Belgii, Holandii i Włoch, a na pewnym etapie również taktyczne maszyny innych tzw. "niejądrowych" krajów sojuszu. Należy zaznaczyć, że ich bezpośredni udział w przygotowaniu i uruchomieniu obiektów jądrowych nie jest przewidziany w dokumentach założycielskich sojuszu i polega jedynie na prowadzeniu działań wspomagających.

Z kolei ćwiczenia dowódczo-sztabowe "Permanent South " realizowane są w trzech etapach. W pierwszym z nich organizowane jest wstępne szkolenie dowództwa i personelu w zakresie użycia taktycznych sił jądrowych. W drugim przeprowadza się tzw. planowanie nuklearne wraz z opracowywaniem propozycji przygotowania i przeprowadzenia ataków nuklearnych. A w trzecim podejmowane są działania (metodą dowódczo-sztabową) w celu przygotowania i prowadzenia strategicznych operacji sił jądrowych z opracowaniem opcji przeprowadzenia jednego lub kilku ograniczonych uderzeń jądrowych.

Istnieją też plany przewidujące przeniesienie maszyn z bronią jądrową (warunkowo) na odpowiednio przygotowane lotniska na terenie Polski, Słowacji i krajów bałtyckich. Należy tu podkreślić, że na terytorium tych ostatnich może się to odbywać w bazach lotniczych Lielvārde (Łotwa), Szawle (Litwa) i Ämari (Estonia).

Podczas ćwiczeń "Permanent South" amerykańscy piloci bezpośrednio szkolą załogi jednostek lotniczych sił powietrznych z innych krajów NATO. Bombardowanie odbywa się przy użyciu modeli ładunków o odpowiedniej wielkości i masie. Przygotowanie do praktycznego użycia, programowanie i podwieszanie na samoloty jest najpierw ćwiczone na symulatorach, a następnie na rzeczywistym sprzęcie, choć z pewnymi ograniczeniami.

Szczególną uwagę zwraca się na spełnienie wymagań programu przekwalifikowania załóg lotniczych i techników eskadr lotnictwa w zakresie przygotowania ich do użycia nowej bomby B61-12 i jej wykorzystania w operacjach jądrowych na europejskim teatrze działań. Celem jest tu zbudowanie potencjału bojowego i zdolności operacyjno-strategicznych sił powietrznych państw NATO nieposiadających broni jądrowej, a jego zadania to:

• podniesienie ogólnego poziomu wyszkolenia teoretycznego i praktycznego personelu latającego i technicznego oraz grup kierowania lotami;
• wzmocnienie umiejętności personelu jednostek lotniczych sił zbrojnych państw nieposiadających taktycznej broni jądrowej w zakresie samodzielnego przygotowania i użycia bomb atomowych B61-12.

Miejscem prowadzonych szkoleń są bazy w USA oraz Albacete w Hiszpanii. Za ich organizację i realizację odpowiada USAF oraz Centrum Szkolenia Bojowego Sił Powietrznych NATO. W ramach zajęć prowadzone są wykłady, seminaria, zaliczenia i sprawdziany, loty zaliczeniowe i egzaminacyjne, szkolenie dowódcze i sztabowe, loty szkoleniowe pojedyncze, loty grupowe, ćwiczenia. Szkolenie teoretyczne eskadr lotniczych i techników przewiduje naukę taktyki działań potencjalnego przeciwnika, metody osłony statków powietrznych przenoszących taktyczną broń jądrową, zasady wymiany informacji o sytuacji taktycznej w ramach zgrupowania NATO, czy funkcje wspomagania nawigacji. Ponadto mamy szkolenia z zakresu przeznaczenia i właściwości taktyczno-technicznych bomb B61-12, procedury ich przygotowania do użycia (wsparcia technicznego), specyfikę kierowania jednostkami lotnictwa sojuszniczego podczas przygotowywania taktycznej broni jądrowej oraz w trakcie jej użycia na europejskim teatrze działań (w strefie bliskiej – na etapach startu i lądowania statków powietrznych – nośników głowic jądrowych, w strefie dalekiej – na trasach ich przelotu do miejsca wykonania zadania bojowego oraz przy powrocie na lotnisko) czy podstawy zapewnienia bezpieczeństwa w przygotowaniu i użyciu taktycznej broni jądrowej.