U.S. Marines kontra drony

Wdrażana obecnie w życie koncepcja powszechnej obrony antydronowej amerykańskiej Piechoty Morskiej nie powstała w wyniku głębokich przemyśleń dowództwa amerykańskiego, ale z inicjatywy oddolnej. To żołnierze US Marines na misjach zaczęli bowiem wskazywać na pilną potrzebę wdrażania środków zabezpieczających ich przed atakami bezzałogowych aparatów latających.

Ogólne założenia przygotowanego w tym celu planu obrony amerykańskiej Piechoty Morskiej przed dronami, zostały przedstawione podczas wystawy Modern Day Marine Expo w Waszyngtonie, która zakończyła się 2 maja 2024 roku.

W planie tym wyróżniono tam trzy rodzaje systemów antydronowych:

• obszarowe – zamontowane na pojazdach (MADIS i L-MADIS);
• indywidualne – będące na wyposażeniu pojedynczego żołnierza (np. skomputeryzowane moduły celownicze);
• obiektowe – służące do ochrony obiektów i rozległych baz.

Antydronowe zestawy zamontowane na pojazdach

Jak na razie najbardziej widocznym efektem amerykańskich działań jest montowany na dwóch pojazdach, zintegrowany system obrony przeciwlotniczej piechoty morskiej MADIS (Marine Air Defense Integrated System) i jego lżejsza wersja L-MADIS (Lighter Marine Air Defense Integrated System). Zestawy te mają być podstawowym elementem składowym naziemnych batalionów obrony powietrznej na małych wysokościach LAAD Battalion (Low Altitude Air Defense) zwiększając zdolność naziemnej obrony przeciwlotniczej sił walczących na lądzie.

To właśnie dlatego, podczas tworzenia MADIS, w dużym stopniu rozwinięto wcześniejszą koncepcję bezpośredniej obrony przeciwlotniczej USMC. Zakładała ona wykorzystanie systemu Avanger (zabudowanego na pojazdach kołowych HMMWV) z rakietami Stinger i karabinem maszynowym FN M3P kalibru 12,7 mm, jak również strzelców uzbrojonych w przeciwlotnicze, przenośne zestawy rakietowe klasy MANPADS (man-portable air defense systems) typu Stinger.

Ostatecznie powstały dwie wersje zestawów MADIS: „lekka” i „ciężka”. Zestaw lekki L-MADIS, klasyfikowany jako antydronowy, składa się, tak jak to określili Marines: z „mózgu” i „salcesonu”. Mózgiem jest pojazd tworzący rozpoznany obraz sytuacji powietrznej za pomocą układu sensorów zawierającego: dzienno-nocną głowicę optoelektroniczną CM262U, pasywny system rozpoznania radioelektronicznego BlueHalo Skyview MP oraz radar RPS-42 (składający się z czterech radarów MHR z aktywnymi antenami AESA - active electronically-scanned radar arrays), specjalnie przystosowany do wykrywania i śledzenia bardzo małych obiektów powietrznych.

„Salcesonem” jest drugi pojazd wyposażony w aktywny system walki elektronicznej Modi II, który ma służyć do stawiania zakłóceń neutralizujących zbliżające się drony. Dodatkowym efektorem mają być jeszcze strzelane z ramienia zestawy MANPADS typu Stinger. Co ważne, chcąc stworzyć system jak najbardziej ekspedycyjny zdecydowano się na wykorzystanie jako platformy dla „mózgu” i „salcesonu”, niewielkich pojazdów ATV - Polaris MRZR Alpha 4, które można już transportować samolotami MV-22 Osprey lub śmigłowcami CH-53E Super Stallion i CH-53K King Stallion.

Zestaw „ciężki” MADIS, przeciwlotniczy i antydronowy, składa się również z dwóch pojazdów (Mk1 i Mk2), jednak ze względu na zastosowane uzbrojenie, zdecydowano się wykorzystać lekkie pojazdy taktyczne JLTV (Joint Light Tactical Vehicles) firmy Oshkosh Defense. Pierwszy z nich, oznaczony jako MADIS Mk1, jest przystosowany do obrony antydronowej i przeciwlotniczej bardzo krótkiego zasięgu. Dlatego zainstalowano na nim zdalnie sterowany z wnętrza pojazdu, rakietowo-lufowy moduł uzbrojenia RS6 firmy Kongsberg, składający się z armaty kalibru 30 mm XM914, karabinu maszynowego M240C kalibru 7,62 mm i poczwórnej wyrzutni rakiet przeciwlotniczych Stinger. Całość uzupełnia system zakłóceń radioelektronicznych Modi II, wysuwana do góry głowica optoelektroniczna oraz radar.

Na drugim pojeździe MADIS Mk2, postrzeganym wyłącznie jako platforma antydronowa, zainstalowano również zdalnie sterowany moduł uzbrojenia, jednak jest on wyposażony „tylko” w wielolufowy karabin maszynowy M134 Minigun kalibru 7,62 mm. Uzupełnieniem tego modułu jest zamontowany na JLTV system rozpoznania i zakłócania elektronicznego, głowica optoelektroniczna oraz stacja radiolokacyjna RPS-42.

Wbrew pozorom system MADIS nie jest rozwiązaniem kompletnie nowym. Po raz pierwszy stało się o nim głośno już w 2019 roku, gdy jego wczesna wersja L-MADIS, znajdująca się na pokładzie okrętu desantowego USS „Boxer”, pozwoliła na zneutralizowanie irańskiego drona, który zbliżył się na niebezpieczną odległość. To właśnie w czasie tych pierwszych działań wyciągnięto wnioski i zdecydowano się stworzyć system ekspedycyjny, a więc bardziej kompaktowy, przygotowany do łatwego transportu lotniczego.

Jak na razie szacuje się, że amerykański korpus Piechoty Morskiej będzie potrzebował 21 systemów L-MADIS i 190 systemów MADIS. Proces wdrażania na dużą skalę zacznie się najprawdopodobniej na początku 2025 roku, kiedy wejdą do produkcji udoskonalone wersje tych zestawów.

Antydronowe zestawy indywidualne

Wprowadzanie zestawów MADIS nie zakończy prac nad zwiększaniem zdolności antydronowych w USMC. Celem Amerykanów jest bowiem nie tylko tworzenie batalionów LAAD, ale również danie możliwości wykrywania i obrony przed dronami nawet pojedynczemu żołnierzowi piechoty morskiej.

Sposób, w jaki zostanie to docelowo zrealizowane jak nie jest jeszcze znany. Jak na razie spekuluje się, że może to być związane z wprowadzeniem skomputeryzowanych celowników kolimatorowych, które pomogą strzelcom trafiać z broni osobistej w poruszające się, małe obiekty powietrzne. Prawdopodobnie w tym celu, Biuro ds. Szybkich Zdolności Piechoty Morskiej (Marine Corps Rapid Capabilities Office) zakupiło w 2021 roku niewielką ilość modułów celowniczych SMASH 2000, opracowanych i produkowanych przez izraelską firmę Smart Shooter.

Wcześniej były one stosowane głównie przez operatorów wojsk specjalnych, ale w USMC sprawdza się przydatność tego rodzaju rozwiązań w działaniach na szerszą skalę. Wtedy strzelanie do niewielkich dronów będą mogli prowadzić nie tylko specjalsi i strzelcy wyborowi, ale również żołnierze w mniej „bojowych” specjalnościach , np. zajmujący się na co dzień logistyką i pomocą medyczną.

Co ciekawe Amerykanie nie wskazują jak na razie, na plany wprowadzania systemów zakłócających, walizkowych lub plecakowych, na wyposażenie pojedynczych żołnierzy lub małych pododdziałów, tak jak próbują to robić Rosjanie i Ukraińcy w czasie walk na Ukrainie. Rozwiązania tego typu są już jednak dostępne na rynku i być może również takie wyposażenie zostanie wzięte pod uwagę przy zabezpieczaniu amerykańskich Marines przed atakami dronów.

Obrona obiektowa przed atakami dronów

Trzecim filarem obrony antydronowej USMC mają być systemy chroniące bazy i obiekty korpusu Piechoty Morskiej. Stwierdzono bowiem już oficjalnie, że „istnieje luka w zabezpieczeniach instalacji w zakresie wykrywania, śledzenia, identyfikacji i niszczenia bezzałogowych statków powietrznych działających w pobliżu wykorzystywanych obiektów i aktywów”. W tej dziedzinie jest rzeczywiście największe opóźnienie, ponieważ dopiero w styczniu 2024 roku opublikowano zaproszenie do składania ofert na odpowiednie technologie I-CsUAS (Installation-Counter Small Unmanned Aircraft System).

W uzasadnieniu całego projektu wskazywano, że „niezapewnienie tej możliwości naraża personel, wykorzystywane obiekty i aktywa na niepotrzebne ryzyko. Korpus Piechoty Morskiej potrzebuje zmodernizowanych zdolności antydronowych (C-UAS), aby przeciwdziałać zmieniającym się zagrożeniom”.

W opisie zamawianych technologii wskazano, że mają one pozwalać na „skuteczne wykrywanie, śledzenie, identyfikowanie i pokonanie bezzałogowych statków powietrznych”. Ten tzw. łańcuch zabijania ma obejmować „zintegrowane i połączone w sieć węzły czujników wraz ze zdolnością do ochrony bronionego zasobu, zarówno w sposób niekinetyczny, jak i kinetyczny, zgodnie z przepisami i polityką”. Problem jest duży, ponieważ często chodzi nie tylko o zabezpieczenie małych obiektów, ale również rozległych baz USMC, takich jak np. Camp Pendleton w Kalifornii.

Amerykanie przyznali się, że obecnie tylko sześć baz korzysta z systemów antydronowych I-CUAS (Installation-Counter small Unmanned Aircraft Systems). Za każdym razem wykorzystuje się tam wieżę obserwacyjną „dalekiego zasięgu” (Long Range Sentry Tower), na której zamontowane są systemy wykrywania radarowego, optoelektronicznego i radioelektronicznego (wykrywającego sygnały radiowe na częstotliwościach stosowanych do sterowania systemami bezzałogowymi). Żadne z tych rozwiązań nie zapewni jednak zwalczania kinetycznego dronów. Z wstępnych planów wynika, że prace mają być prowadzone bardzo szybko i już pod koniec trzeciego kwartału 2025 roku mają powstać 34 nowe instalacje na obiektach USMC.

Przyszłość systemów antydronowych

Działania amerykańskiego korpusu Piechoty Morskiej wyraźnie pokazują, że dla US Marines „antydronizacja” staje się tak samo ważna, jak „dronizacja”. Amerykanie zaczęli sobie bowiem zdawać sprawę, że być może już niedługo przyjdzie im działać przeciwko chińskim systemom bezzałogowym, które są o wiele bardziej rozwinięte niż rosyjskie. I co gorsza – liczniejsze. Potrzebne są więc tanie systemy wykrywania i neutralizowania dronów, które dodatkową muszą ewoluować w miarę rozwijania się technologii bezzałogowych statków powietrznych.

Ilość dronów zwiększa się w takim tempie, że trzeba nawet mówić o antydronowej obronie powszechnej. Dodatkowym problemem stają się własne systemy bsp, których w powietrzu będzie z roku na rok coraz więcej. Stąd nowym wymaganiem staje się nie tylko odróżnianie dronów przeciwnika od np. ptaków, ale również od własnych bezzałogowców. O tym jak to jest ważne przekonali się Izraelczycy w Strefie Gazy. Według danych ujawnionych przez portal Modern Day Marine około 40% dronów zestrzelonych przez izraelskie siły zbrojne należały do Izraela.

Chcąc temu zaradzić Amerykanie próbują nie tylko testować własne rozwiązania, ale korzystać z doświadczeń krajów, które już prowadzą wojnę dronową. Szczególnie ważnym poligonem jest wojna na Ukrainie, gdzie każdego dnia w powietrzu wykorzystuje się tysiące systemów bezzałogowych. To właśnie dzięki temu zauważono, że drony rozwijają się o wiele szybciej niż systemy je zwalczające. Zwiększa się bowiem zarówno ich autonomia (co daje możliwość działania również bez łączności z operatorem i bez systemu GPS), jak i odporność na zakłócenia.

Dodatkowo Amerykanie mają pełną świadomość, że to co obecnie mogą zobaczyć na Ukrainie u Rosjan, może być o wiele bardziej zacofane niż to, do czego prawdopodobnie doszli Chińczycy. Jeżeli bowiem komercyjne bezzałogowce produkowane w Chinach mogą działać w środowisku zakłóceń aktywnych, to co dopiero mówić o produktach od początku projektowanych dla chińskiej armii. W ich przypadku obecnie stosowane systemy antydronowe klasy soft-kill mogą się więc okazać zupełnie nieprzydatne.

Trzeba również brać pod uwagę, że Chińczycy mają do dyspozycji o wiele większą ilość systemów bezzałogowych niż Rosjanie i dzięki swojemu przemysłowi mogą bardzo szybko uzupełnić ewentualne straty. Korpus amerykańskiej Piechoty Morskiej jest w o tyle dobrej sytuacji, że dostrzega ten problem i próbuje znaleźć jakieś rozwiązanie. Świadczą o tym chociażby plany potrojenia liczebności jednostek przeciwlotniczych w USMC w ciągu najbliższych pięciu lat.

Niestety tego rodzaju dalekowzroczność nie jest normą w innych krajach NATO.