[Ankieta wyborcza] Platforma Obywatelska o bezpieczeństwie i obronności

Siły Zbrojne

1. Czy przewidują Państwo wprowadzenie zmian priorytetów modernizacji technicznej Sił Zbrojnych w stosunku do obecnego Planu Modernizacji Technicznej? Jeżeli tak, prosimy o opisanie zmian.

Obecnie realizowany Plan Modernizacji Technicznej zakłada wykonanie zawartych w nim programów operacyjnych w latach 2013-2022. Mając na uwadze dynamicznie zmieniające się środowisko bezpieczeństwa nie można wykluczyć pewnych korekt w niektórych zapisach. Dotyczyłyby one kolejności realizacji programów, a nie zmian polegających na usuwaniu lub dodawaniu nowych programów. Wszystkie programy zawarte w PMT mają kluczowe znaczenie dla Sił Zbrojnych RP i tylko ich kompleksowa realizacja pozwoli na uzyskanie nowych zdolności przez nasze Siły Zbrojne. Oczywiście, w latach 2013-2014 dokonaliśmy pewnych korekt. Wynikały one właśnie z uwzględnienia zmieniającego się środowiska bezpieczeństwa w naszym regionie. Stąd też istnieje możliwość innych regulacji, które mogą zmienić kolejność realizacji poszczególnych programów operacyjnych bez naruszania całościowej koncepcji PMT.

2. Jakie nakłady powinna według Państwa przeznaczać na obronę Polska? Czy powinny one się plasować na poziomie 2% PKB zalecanym przez NATO i wprowadzonym od 2016 roku, bądź też powyżej lub poniżej tego poziomu?

Polska jest aktywnym i ważnym członkiem NATO. Z zadowoleniem przyjęliśmy rekomendację Sojuszu podjętą na szczycie w Walii, by wydatki na obronność w krajach członkowskich plasowały się na poziomie 2 proc. PKB. W przyszłorocznym budżecie Polski taki właśnie wskaźnik został zapisany. Dzięki temu realne nakłady na obronność zwiększą się o ok 3 mld zł w stosunku do roku 2015. Warto podkreślić, że Polska od 2001 r. miała stały, gwarantowany ustawowo, współczynnik wydatków obronnych zapisany na poziomie 1,95 proc. PKB Dzięki temu możemy obecnie realizować ambitny, ale możliwy do wykonania Plan Modernizacji Technicznej naszej armii.

3. Kryzys na Ukrainie i zmiana w środowisku bezpieczeństwa unaoczniły znaczenie  systemu rezerw osobowych sił zbrojnych. Czy i w jaki sposób zamierzają Państwo dążyć do wzmocnienia systemu rezerw polskiej armii oraz budowy systemu obrony terytorialnej? Czy w związku z tym konieczne jest przywrócenie poboru powszechnego bądź umożliwienie pełnego przeszkolenia wojskowego dla ochotników?

W Polsce powszechny pobór do wojska został zawieszony kilka lat temu i obecnie nie ma powodu, by powracać do tego rozwiązania. Mając na względzie konieczność posiadania dobrze wyszkolonych rezerw osobowych podjęto w ostatnich latach kilka konkretnych decyzji, które to umożliwiają. Jedną z nich jest powrót do szkolenia rezerw osobowych (w 2013 r. przeszkolono blisko 3 tys. osób, a w 2015 będzie to ponad 14.5 tys.). Budżet i plany na rok 2016 przewidują szkolenie rezerwistów na poziomie znacznie powyżej 30 tys. Drugi element to możliwość ochotniczego zgłaszania się do terenowych organów administracji wojskowej w celu złożenia deklaracji o chęci odbycia przeszkolenia wojskowego. Od marca, gdy ogłosiliśmy taką możliwość, w WKU i WSzW zarejestrowało się kilkanaście tysięcy chętnych. Znaczny procent tych ochotników już został zakwalifikowany do przeszkolenia. Ponadto  kończą się prace nad programami szkoleń dla tych osób, które nie mogą skorzystać z dotychczasowych form. Trzecią formą pozyskiwania rezerw jest formacja Narodowe Siły Rezerwowe. Obecnie służy w nich ponad jedenaście tys. osób a łącznie NSR wyszkoliły prawie 40 tys. osób. Ci, którzy nie są w wojsku stanowią rezerwy mobilizacyjne. Docelowo zreformowany niedawno NSR ze swoim komponentem terytorialnym stanowił będzie ważny element wspierający jednostki regularnej zawodowej armii. Ponadto w grudniu zeszłego roku przyjęliśmy – na szczeblu rządowym – Plan Wzmocnienia Bezpieczeństwa Państwa, który na kwestie bezpieczeństwa kraju i jego obywateli pozwala spojrzeć kompleksowo. Budując całościowy system mamy świadomość, że bezpieczeństwo kraju zależy nie tylko od Sił Zbrojnych, ale od całego państwa, też od innych służb i formacji. Dlatego m.in. intensyfikujemy ćwiczenia wojska z sektorem pozamilitarnym. Tylko kompleksowe podejście do spraw bezpieczeństwa pozwala optymalnie korzystać z potencjału jakim dysponujemy jako państwo.

4. Czy zamierzają Państwo wprowadzać zmiany w obecnej strukturze Sił Zbrojnych,  w tym w dyslokacji jednostek bądź systemie dowodzenia i kierowania SZ RP? Jeżeli tak, prosimy o opisanie planowanych zmian.  

Aktualna struktura kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi opiera się na reformie wprowadzonej od stycznia 2014 r. Blisko dwuletni okres funkcjonowania nowego systemu pozwolił na wyeliminowanie pewnych jego niedoskonałości. Dlatego w najbliższym czasie nie są planowane żadne zasadnicze zmiany w strukturze kierowania i  dowodzenia. Od dłuższego czasu, po zakończeniu analiz, prowadzone są działania zmierzające do  wzmocnienia tzw. wschodniej ściany Polski będącej jednocześnie częścią wschodniej flanki NATO. Nie będzie to jednak relokowanie jednostek wojskowych, a raczej rozwijanie etatowe już istniejących i wprowadzanie na ich uzbrojenie nowoczesnego sprzętu wojskowego pozyskiwanego w ramach PMT.

5. Czy system i proces pozyskiwania zdolności bojowych przez Siły Zbrojne powinien być zmieniony?

Proces pozyskiwania zdolności bojowych przez nasze Siły Zbrojne odbywa się zgodnie z naszymi potrzebami i możliwościami. To proces ustawiczny. Nie można, z wielu względów, realizować go zbyt szybko i pospiesznie. Wymaga to bowiem odpowiednich analiz, przygotowania wymagań dla nowoczesnego sprzętu, posiadania odpowiedniej infrastruktury i właściwie przygotowanej kadry. Oceniając dotychczasowy przebieg tego procesu można powiedzieć, że jest realizowany właściwie.

Przemysł zbrojeniowy

6. Jaką rolę według Państwa powinien odgrywać  przemysł zbrojeniowy w systemie  bezpieczeństwa kraju? W jakim zakresie rynek zamówień obronnych powinien być objęty regulacjami ograniczającymi dostęp dla podmiotów zewnętrznych, np. z uwagi na ochronę podstawowego interesu bezpieczeństwa państwa?

Przemysł zbrojeniowy w każdym kraju odgrywa ważną rolę zarówno w procesie modernizacji technicznej armii jak i całym systemie obronnym państwa. Obecnie obowiązujące przepisy i regulacje prawne pozwalają na wyłączanie niektórych postępowań z ogólnodostępnej puli właśnie z uwagi na bezpieczeństwo państwa i ważny interes. Dlatego m.in. w obecnie realizowanym Planie Modernizacji Technicznej duży nacisk położono na polonizację produkcji. Z jednej strony oznacza to dążenie do pozyskiwania w pierwszej kolejności produktów pochodzących od przedstawicieli Polskiego Przemysłu Obronnego. Z drugiej, tam gdzie nie mamy krajowych zdolności, staramy się o pozyskanie sprzętu wraz z dostępem do technologii od partnerów zagranicznych. Stwarza to bowiem szansę na rozwój rodzimego przemysłu zbrojeniowego. Należy także pamiętać, że w obecnej rzeczywistości trudno mówić o produktach narodowych, gdyż zdecydowana większość oferowanego sprzętu powstaje w ramach międzynarodowych konsorcjów. Istotne jest więc to, by możliwie duża liczba krajowych producentów mogła zyskać szansę rozwoju dzięki współpracy z partnerami zewnętrznymi. Bez względu na uwarunkowania armia powinna otrzymywać najlepszy sprzęt dostępny na rynku.

7. Jaka powinna być rola offsetu w systemie i procesie zakupów sprzętu i uzbrojenia dla sił zbrojnych, w kontekście wsparcia przemysłu zbrojeniowego? Czy powinien on pozostawać w gestii Ministerstwa Obrony Narodowej, czy też innych resortów?

Offset stanowi integralną część każdego kontraktu. Pozwala na pozyskanie nowoczesnych technologii i stwarza szansę rozwoju dla sektora zbrojeniowego. Kwestia kto powinien negocjować warunki offsetowe ma drugorzędne znaczenie w porównaniu do tego jakie może on przynieść korzyści dla krajowej gospodarki.

8. Do chwili obecnej zakończono proces konsolidacji państwowych podmiotów przemysłu obronnego. Czy zamierzają Państwo wprowadzać strukturalne (instytucjonalne) zmiany w przemyśle obronnym bądź w systemie zakupów sprzętu wojskowego i uzbrojenia dla Sił Zbrojnych RP?

Utworzenie Polskiej Grupy Zbrojeniowej, jako lidera polskiego przemysłu zbrojeniowego, pozwoliło na lepsze wykorzystanie potencjału, którym dysponują poszczególne zakłady wchodzące obecnie w skład PGZ. To także reakcja na ogólnoświatowy trend, w którym dominują duże podmioty o zróżnicowanych możliwościach produkcyjnych. Ponieważ aktualnie zakończyliśmy instytucjonalny i faktyczny proces integracji PGZ w całość nie ma powodów do dokonywania kolejnych zmian. Należy pozwolić zafunkcjonować PGZ w obecnej strukturze, by zweryfikować czy i w ogóle konieczne będą dalsze modyfikacje jej wewnętrznej struktury organizacyjnej.

Bezpieczeństwo międzynarodowe

9. Jakie powinny być według Państwa główne cele Polski na szczyt NATO w 2016 roku i jakie działania należy podjąć, aby podczas szczytu zostały zrealizowane postulaty istotne dla bezpieczeństwa RP?

Polska zadeklarowała chęć organizacji szczytu NATO w Warszawie w 2016 r., m.in. po to, by wskazać, że wschodnia część Sojuszu ma dziś istotne znaczenie. Jako gospodarze spotkania zaproponowaliśmy, zgodnie z tradycją, układ jego agendy. Jedną z propozycji jest Warszawska Inicjatywa Adaptacji Strategicznej Sojuszu, która zakłada zdefiniowanie na nowo roli NATO w zmieniającej się sytuacji bezpieczeństwa. Chcielibyśmy nie tylko doprowadzić do dyskusji wśród członków, ale też wypracować mechanizmy dla lepszego reagowania NATO jako całości na potencjalne zagrożenia. Ponieważ jednak do szczytu pozostało ponad pół roku, a plan spotkania będzie w pewnym stopniu wypadkową tego, co uda się ustalić w toku negocjacji, definiowanie konkretnych punktów przyszłorocznej agendy wydaje się przedwczesne. Nie zmienia to jednak faktu, że z pewnością zabiegać będziemy -  jako Polska - o zwiększoną obecność wojsk NATO w Polsce i innych krajach tzw. flanki wschodniej. Ma to bowiem istotne znaczenie nie tylko dla Polski, ale także kilku innych krajów członkowskich.

10. Jakie obszary stosunków międzynarodowych uznają Państwo za kluczowe dla realizacji interesów bezpieczeństwa Polski (zarówno w wymiarze regionalnym, jak i np. transatlantyckim)? Prosimy o wskazanie, jakie powinny być według Państwa główne kierunki i sposoby realizacji polskiej polityki zagranicznej w zakresie bezpieczeństwa. 

Polska buduje swoje bezpieczeństwo w oparciu o narodowe zdolności odstraszania, a także aktywną politykę na forum międzynarodowym. Realizujemy to poprzez członkostwo w ONZ, NATO, UE czy OBWE. Równie ważna jest współpraca regionalna i sąsiedzka. Widać to na przykładzie podnoszenia znaczenia i rangi Wielonarodowego Korpusu Północ Wschód w Szczecinie, którego założycielami byli wspólnie Polacy, Duńczycy i Niemcy. Współpraca sąsiedzka, to m.in. utworzenie wspólnej trójnarodowej brygady z Litwą i Ukrainą, czy też współpraca w ramach wyszehradzkiej Grupy Bojowej Unii Europejskiej. Budowanie bezpieczeństwa oznacza konieczność działania na wielu forach, a każdy kierunek działań jest równie istotny. Tylko kompleksowa i spójna polityka na arenie międzynarodowej pozwala na uzyskanie zadowalających rezultatów. Dlatego należy zabiegać zarówno o dobre relacje sąsiedzkie, jak też o to, by polski głos był słyszany i uwzględniany na szerszych forach międzynarodowych.

11. Czy i w jaki sposób Polska powinna się angażować w rozwiązywanie konfliktów poza obszarem traktatowym NATO, jak konflikt na Ukrainie czy kryzys związany z napływem uchodźców do Europy? Czy Polska powinna zwiększyć zaangażowanie w misje stabilizacyjne, np. pod egidą ONZ – jeśli tak, pod jakimi warunkami?

Polska, podobnie jak inne kraje UE, określiła swoje możliwości w rozwiązanie kryzysu uchodźców. Zgodziliśmy się na przyjęcie ok. 7 tys. uchodźców. Nie ma jednak planów, by w jakikolwiek sposób – militarny – angażować się w rozwiązanie konfliktu na Bliskim Wschodzie. Jeśli chodzi o wsparcie dla Ukrainy, to od kilkunastu miesięcy jest ono udzielane. Przybiera ono różne formy: szkolenia organizowane dla przedstawicieli ukraińskiej administracji i wojska na terenie naszego kraju, dostarczanie pomocy humanitarnej najbardziej potrzebującym, opieka medyczna nad rannymi z Ukrainy. Inne formy pomocy, w tym udział zbrojny, mogą być rozważane tylko pod warunkiem, że strona ukraińska zgłosi taki postulat do organizacji międzynarodowych, których Polska jest członkiem. Aktualnie rząd nie rozważa możliwości jakiegokolwiek innego, poza wspomnianym, zaangażowania się na Ukrainie.

12. Jakie według Państwa powinny być główne priorytety zaangażowania Polski w Unii Europejskiej w kwestiach bezpieczeństwa?

Polska podejmuje działania w ramach Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Jesteśmy też jednym z krajów wydzielającym siły i środki do Grup Bojowych UE. Ponadto uczestniczymy w misjach zagranicznych realizowanych pod flagą UE. Budując własne bezpieczeństwo należy bowiem zabiegać o wykorzystanie potencjału wszystkich organizacji, których dany kraj jest członkiem.

Bezpieczeństwo wewnętrzne i służby specjalne

13. Czy przewidują Państwo zmiany strukturalne w Policji i Straży Granicznej w związku z kryzysem imigracyjnym o raz sytuacją na Ukrainie? Czy według Państwa potrzebna jest zmiana modelu funkcjonowania Straży Granicznej -  w chwili obecnej formacji o charakterze policyjnym?

Zarówno Straż Graniczna jak i Policja właściwie wykonują swoje obowiązki na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego kraju. Dotychczasowe doświadczenia, w tym związane z pobytem ok. 90 tys. obywateli Czeczenii w Polsce, wykazują, że obie służby działają właściwie. Nie ma więc potrzeby wprowadzania zmian w ich funkcjonowaniu, a jedynie dalsze doposażanie w nowoczesny sprzęt, poprawiający efektywność podejmowanych działań (np. system monitoringu elektronicznego na granicach państwa). Zmieniliśmy prawo, które umożliwia wspieranie Straży Granicznej przez Żandarmerię Wojskową gdyby zaszła taka potrzeba.

14. Czy według Państwa pożądane są zmiany zakresu uprawnień formacji policyjnych i służb specjalnych w tym również w zakresie gromadzenia informacji wywiadowczych?

Obecny system spełnia oczekiwania, a wyniki służb są dobre. Aktualnie, gdy do przyjęcia pierwszych grup uchodźców jest jeszcze kilka miesięcy, nie ma potrzeby jego zmian. Zadeklarowana przez Polskę gotowość przyjęcia 7 tys. uchodźców uwzględnia także możliwości odpowiednich służb, które czuwają nad bezpieczeństwem wewnętrznym kraju.

15. Czy przewidują Państwo wprowadzenie zmian w strukturze i podległości polskich służb wywiadowczych jaki kontrwywiadowczych (zarówno cywilnych, jak i wojskowych)? W jaki sposób powinny być reformowane polskie specjalne?

Na obecnym etapie nie ma planu reformowania tych służb.

Wymiar polityczno-militarny i nadzór nad służbami specjalnymi

16. Czy Państwa zdaniem politycy mają wystarczające narzędzia do realizacji cywilnej kontroli nad siłami zbrojnymi i służbami specjalnymi?

Cywilna kontrola nad armią w Polsce sprawowana jest od ponad 25 lat. Na przestrzeni ponad dwóch dekad widać, że narzędzia, jakimi dysponują takie organy jak parlament, prezydent i premier, są wystarczające i właściwe do tego, by sprawować nadzór w sposób, który jest najlepszy dla państwa.

17. Czy w Państwa opinii potrzebne są zmiany strukturalne i proceduralne w zakresie cywilnej kontroli nad siłami zbrojnymi i służbami specjalnymi?

Przy obecnych regulacjach prawnych i ustrojowych obowiązujących w naszym kraju nie ma konieczności wprowadzania zmian strukturalnych i proceduralnych w zakresie cywilnej kontroli nad armią i służbami specjalnymi.

18. Jaka powinna być rola Sejmu i sektora pozarządowego w tym zakresie?

Z pewnością powinna to być rola kontrolująca, by można było przeciwdziałać lub uniemożliwić doprowadzenie do sytuacji, w której nie było by możliwości sprawowania cywilnej kontroli nad Siłami Zbrojnymi czy też służbami specjalnymi.