Szwedzkie bewupy na Ukrainie

Przez półtora roku bwp Stridsfordon 90 były na wyposażeniu tylko jednej jednostki, czyli 21. Brygady Zmechanizowanej. Szacuje się, że przekazano wówczas partię 50 bwp Strf9040C w wersji „misyjnej”, a więc m.in. ze wzmocnionym pancerzem.

Decyzja wysłania na Ukrainę szwedzkich bwp Strf9040C związana była z chęcią wyposażenia SZU w kilka systemów uzbrojenia armii szwedzkiej, a mianowicie obok bewupów, również czołgów Stridsvagn 122 (Leopard-2A5) i kołowej artylerii FH77BW Archer. Przekazanie sprzętu związane było rzecz jasna również z zabezpieczenia w Szwecji szkolenia dla ukraińskich żołnierzy, które miało miejsce wiosną 2023 r.

W maju 2023 r. szwedzka gazeta Expressen informowała, że żołnierze z nieustalonej ukraińskiej brygady zakończyli szkolenie na czołgach Stridsvagn 122 (Leopard-2A5), wozach bojowych piechoty Stridsfordon 90 (CV90) i haubicach kołowych Archer i niebawem powrócą do kraju.

W komunikacie Sił Zbrojnych Królestwa Szwecji z 8 czerwca informowano o pozytywnym zakończeniu szkolenia nie tylko załóg, ale także obsługi technicznej, która będzie odpowiedzialna za utrzymywanie sprawności bwp CV90. O zakończeniu szkolenia w Szwecji SG SZU poinformował dopiero 9 lipca, ale być może było to celowe opóźnienie ze względów bezpieczeństwa (OPSEC).

Późniejszy transfer do 21. Brygady Zmechanizowanej pozwala ustalić, że w Szwecji na bwp Strf9040C szkolone były załogi m.in. z tejże brygady, lub z innych jednostek, z późniejszym przydziałem operacyjnym do służby właśnie w 21 BZ. Wszystkie bwp Strf9040C trafiły do tej brygady, chociaż nie jest pewne, jaki przyjęto algorytm przezbrojenia, czy może przezbrojono w całości jeden, najwyżej dwa bataliony zmechanizowane, czy może przydzielono nowe wozy do wszystkich trzech batalionów zmechanizowanych.

Pierwsze CV90 pojawiły się na Ukrainie w czerwcu 2023 r. 7 lipca fakt transferu wozów Strf9040C potwierdził minister obrony Ukrainy Ołeksij Reznikow, pisząc na swoim profilu na Twitterze: „BWP Strf 90 przybyły na Ukrainę i są gotowe do boju”.

Uznaje się, że w pierwszej transzy przekazano 50-51 bwp CV9040C. Wiadomo, że na Ukrainie znalazło się kilka (?) sztuk CV90 w wersji wozu dowodzenia Stripbv 90, określanego w armii ukraińskiej mianem wozu dowódczo-sztabowego (KSzM) oraz nieznana liczba wozów w wersji ewakuacji (BREM), czyli Bgbv 90 (Bärgningsbandvagn 90).

Przekazywane wozy Strf9040C pokryte są specjalnym, multispektralnym kamuflażem Saab Barracuda MCS, który ukraińskie załogi sobie chwalą. „Barracuda” chroni maszynę przed kamerami termowizyjnymi. „Widzą ją jak zniszczoną maszynę. Zwykle w kamerze termowizyjnej wozy świecą się na biało, a na szaro – tylko po zniszczeniu” - stwierdził żołnierz z załogi CV9040C 21.

Ukraińskie pole walki potwierdziło też opinie o systemie Barracuda jako trwałej konstrukcji, bowiem oględziny uszkodzonych wozów, np. rażonych dronami FPV, pokazują nierzadko tylko nieznaczne, miejscowe, uszkodzenia poszycia.

Ukraińcy chwalą CV90

W reportażach żołnierze 21 BZ, jak to zazwyczaj w przypadku laurek dla zachodniego sprzętu, chwalą CV9040C za mobilność, dobre opancerzenie, celność i siłę ognia armaty Boforsa. Ważnym aspektem jest bezpieczeństwo, jakie w wozie odczuwa załoga, bowiem znane są przypadki penetracji pancerza bez eksplozcji amunicji. „U nas był przypadek, kiedy dron FPV poraził CV90 w wieżę za włazem, a strumień kumulacyjny przeszedł na wylot i przebił automat ładowania i pocisk, który po prostu się wypalił” – mówił w jednym z reportaży dowódca kompanii zmechanizowanej 21 BZ, ps. „Neo”. Nie doszło więc do eksplozji wozu, a jak można się domyślać, opisane zostało porażenie strumieniem kumulacyjnym pocisku na łódce nabojowej w systemie zasilania armaty (?).

Mocny pancerz chwali również oficer brygady, ps „Dron”, który podaje przykłady wytrzymania przez bwp CV90 uderzeń Lanceta, czy drona FPV i odejście wozu z pola walki o własnych siłach, z lekkimi kontuzjami załogi.

Ciekawe, co się rzadko zdarza, że stwierdzono również pewną wadę CV90, a mianowicie wielkość pocisku 40x365 mm R kal. 40 mm, co przekłada się na mały magazyn podręczny na 24 pociski i relatywnie mały zapas amunicji w całym wozie, tj. 234 pociski. Według ukraińskiej załogi w warunkach bojowych wymaga to intensywniejszej obsługi wozu, co należy zapewne rozumieć, jako konieczność częstszego uzupełniania amunicji. Jest to potwierdzeniem w warunkach bojowych teoretycznego problemu CV90, jakim jest relatywnie mały zapas przewożonej, skądinąd bardzo mocnej, amunicji. W przypadku armaty Bofors L70 w CV90 ładowanej z łódek nabojowych, w gotowości do natychmiastowego użycia są trzy łódki nabojowe (3x8, łącznie 24 naboje), z koniecznością uzupełnienia pociskami z magazynów w wieży (48 naboi) lub w kadłubie (162 naboje).

Chwalona jest również wersja wozu zabezpieczenia technicznego, określanego w armii ukraińskiej jako BREM, uważana za komfortową, dynamiczną i manewrową, zdolną ciągnąć praktycznie wszystkie typy transporterów i bojowych wozów piechoty. „Cóż mogę powiedzieć – holujemy BMP, BTR. Teraz jedziemy po „Bulldoga” (transporter FV430 Mk3 Bulldog - przyp. red.). I tak jest prawie codziennie. Czujesz się w nim chroniony, dobry pancerz. Jest ciepło, ma klimatyzację, radio” – chwali wóz Bgbv 90 dowódca jednej z załóg.

Pierwsze wozy Stridsfordon 90, czyli CV9040C (lub według oznaczenia szwedzkiego Strf 9040C), zostały uchwycone latem 2023 r. w rejonie Bachmutu. Kadry z ukraińskimi CV90 pochodziły z filmu agencji Associated Press, z końca czerwca. Ponieważ ukraińscy żołnierze mieli widoczne naszywki 21. Brygady Zmechanizowanej, wyjaśniło się, do jakiej jednostki skierowane zostały pierwsze szwedzkie bwp. Oczywistym było, że przezbrojono co najmniej jeden z batalionów zmechanizowanych 21 BZ. Drugą jednostką, do której skierowano nieznaną, ale zapewne niewielką liczbę bwp CV90 (kompanię?) była 93. Brygada Zmechaniowana. W marcu 2024 r. w programie „Armia TV” opublikowano reportaż z załogą maszyny CV90, w którym prowadzący reporter potwierdził, że brygada dysponuje „pewną liczbą” szwedzkich bwp.

CV90 w ogniu walki

Do walki bwp Stridsfordon SZU po raz pierwszy weszły latem 2023 r. Pierwsze straty w postaci przejętej przez Rosjan maszyny CV90 datują się na lipiec 2023 r., ale nie są z rejonu Bachmutu, ale z odcinka łymańskiego, spod Kreminnej. Zdobyty w pobliżu Kreminnej CV90 n/t 136 kilka dni wcześniej miał zostać unieruchomiony z granatnika RPG-7, porzucony przez załogę i później przejęty lekko uszkodzony przez Rosjan. Na filmie pokazującym najpewniej uszkodzenie tego CV90 widać, jak atakująca i strzelająca w ruchu maszyna, zostaje trafiona w przód, po czym zjeżdża z polnej drogi i zatrzymuje się w polu. Być może ten egzemplarz CV90 pokazywany był w maju 2024 r. na propagandowej wystawie sprzętu NATO w Parku Zwycięstwa na Pokłonnej Górze w Moskwie.

W sierpniu 2023 r., w rejonie Bohdaniwka-Berchiwka, porażone zostały trzy bwp CV90, które zostały zniszczone bądź uszkodzone i porzucone. Bwp n/t 168 przeleżał na polu walki wiele miesięcy, ale ostatecznie latem 2024 r. został ewakuowany na tyły. Pokazywany był później, we wrześniu, na propagandowej wystawie zdobytego sprzętu NATO w Rostownie nad Donem. Pojazd określany był przez rosyjskie media jako zdobyty pod miastem Czasiw Jar. Związany z nim materiał wideo pokazuje, że na przyrządach czy przełącznikach, naklejono naklejki z ukraińskim tłumaczeniem, a dowódca wozu prowadził prywatny dziennik z zapiskami dotyczącymi eksploatacji wozu.

Kolejny CV90 porażony został w grudniu 2023 r. w rejonie miejscowości Terny, na zachód od Kreminnej. Pozwala to na przypuszczenie, że batalion zmechanizowany na CV90 (?) został przerzucony zimą ponownie na kierunek łymański, dołączając do macierzystej brygady walczącej na tym kierunku od wielu miesięcy.

Nowy etap zastosowania bojowego CV90 to ofensywa kurska. Wozy CV90 nie uczestniczyły w niej od pierwszych dni, ale prawdopodobnie dopiero od września. Najpewniej są to bwp CV90 z batalionu zmechanizowanego 21. BZ, która bierze udział w walkach obronnych w obwodzie kurskim. Według rosyjskiego portalu Lost Armor, monitorującego straty na podstawie materiałów foto i wideo, w okresie wrzesień-październik w obwodzie kurskim porażono siedem bwp CV90, co wskazuje na intensywne zastosowanie tych wozów bojowych. Podobnie straty na podstawie materiałów foto i wideo szacuje w obwodzie kurskim użytkownik Naalsio. Według zestawienia Naalsio w okresie październik-wrzesień w obwodzie kurskim porażono siedem, a w przygranicznym rejonie obwodu sumskiego, jeszcze jeden CV90, a więc łącznie osiem bwp CV90. Z porażonych wozów tylko jeden oznaczono jako porzucony, a resztę jako zniszczone. Wszystkie określono jako bwp z 21 BZ.

Jeśli chodzi o uznany blog Oryx, to straty określono na 14 porażonych CV9040C: 6 zniszczonych, 3 uszkodzone, 3 uszkodzone i porzucone oraz 2 uszkodzone i zdobyte przez wroga. Należy przy tym pamiętać, że określenie czy wóz został zniszczony, uszkodzony, czy uszkodzony i porzucony, albo po prostu porzucony, oparte nawet na materiale foto i wideo, jest subiektywne i czasami różni się od źródeł analitycznych. Podobnie jest w przypadku oceny źródła porażenia.

Większość strat bwp CV90 w obowdzie kurskim przypada na przemieszczanie się drogami, bowiem jesienią wciąż jeszcze możliwe były działania manewrowe z obu stron. Przykładowo w połowie września, przez wiele dni SZU, w tym bwp CV90 21 BZ, usiłowały zająć miejscowość Wesełoje. Przyczyną strat CV90 była, jak się wydaje, artyleria, miny i drony FPV.

W grudniu 2024 r. przy okazji prezentacji zdjęć 21 BZ z bwp CB90 potwierdzono wykonywanie przez te wozy rozmaitych zadań, nie tylko typowo szturmowych, jak np. dostarczanie na pierwszą linię zaopatrzenia (żywność, amunicja), przeprowadzanie pod osłoną pancerza rotacji żołnierzy, ewakuację rannych, a także ostrzał pozycji przeciwnika z armaty L70 40 mm ogniem… pośrednim. Ogień pośredni prowadzony z czołgów, czy bewupów, korygowany dronami, stał się już na froncie rosyjsko-ukraińskim czymś normalnym. Jeśli chodzi o bwp CV90 to ogień pośredni z armaty L70, z ukrytych pozycji po znanych koordynatach celu, prowadzony jest zazwyczaj na dystansie 8-10 km, a w wyjątkowych przypadkach nawet większym.

Załogi CV90 podkreślają, że pojawienie się na polu walki tych bwp powoduje, że skupia się na nich cały ogień przeciwnika, który zamierza je wyeliminować, zanim zajmą pozycje bojowe i przejdą do działań szturmowych z bliskiej odległości.

Szacunkowe straty wozów CV90 21 BZ na kierunku kurskim wg. Naalsio (obwody kurski i sumski), w okresie wrzesień-październik 2024 r., (daty orientacyjne).

• 18 IX Obuchowka, zniszczony/uszkodzony;
• 29 IX Wesełoje, zniszczony;
• 16 X Tołstyj Ług, zniszczony;
• 22 X Wesełoje, zniszczony;
• 25 X Nowyj Put, uszkodzony ma minie i porzucony?
• 27 X Zielenyj Szjach, zniszczony;
• 21 X obwód sumski, zniszczony.