Jakich irańskich dronów Rosja używa przeciw Ukrainie? [ANALIZA]

Informacje o sprzedaży Rosji przez Iran bezzałogowców, przeznaczonych do użycia w wojnie przeciw Ukrainie zostały już potwierdzone wielokrotnie. Natomiast ostatnie materiały fotograficzne z rejonu Kupiańska (obwód charkowski) potwierdzają bezdyskusyjnie, że Rosja używa irańskiej amunicji krążącej. Na dolnym zdjęciu widać fragment rosyjskiego bezzałogowca Gerań-2 (Geranium), jak wynika z opisu na stateczniku. Na górnym zdjęciu widać irańskie maszyny Shahed-136 na standardowej wyrzutni. Jest ona złożona z modułów po pięć maszyn umieszczonych pionowo i może być zabudowana na różnego typu pojazdach, od pickupów po ciężarówki.

Jak widać na obu zdjęciach nie tylko kształt statecznika i skrzydła, ale nawet liternictwo i umieszczenie numeru taktycznego są identyczne. Jedyne co je odróżnia, to dodanie rosyjskiej nazwy dopisanej cyrylicą pod numerem taktycznym. Kolejnym dowodem jest silnik odnaleziony po saturacyjnym ataku rosyjskiej amunicji krążącej w rejonie Nikopola, czyli na południu kraju, w obwodzie dniepropietrowskim. Sfotografowany przez ukraińską Policję Państwową czterocylindrowy silnik lotniczy, w układzie bokser, wygląda identycznie jak stosowany w maszynach Shahed-136 i kilku innych typach irańskich bezzałogowców silnik MD550 firmy Oje Parvaz Mado Nafar Company. Jest ona dostawcą wielu komponentów mechanicznych stosowanych przez Iran w bezzałogowcach i innych konstrukcjach lotniczych.

Te dwa odległe od siebie geograficznie zdarzenia mają jeden wspólny mianownik – irańską amunicję krążącą Shahed-136. Jest to konstrukcja przeznaczona przez Teheran przede wszystkim na eksport, do krajów objętych konfliktami i embargami, gdyż jest dość prosta w budowie i skuteczna. Może być z łatwością dostarczana w częściach i montowana na miejscu. W Jemenie maszyny te są montowane pod nazwą Wa'id i wykorzystywane przez Huti, nie tylko na lądzie ale też przeciw celom morskim, w tym cywilnym statkom.  

W Rosji jak się wydaje w podobny sposób powstaje amunicja krążąca Gerań-2, która jest stosowana coraz częściej na wojnie w Ukrainie. Geranium-2/Shahed-136 to maszyna w układzie delta, napędza silnikiem spalinowym umieszczonym z tyłu, śmigłem pchającym oraz umieszczoną w części nosowej optoelektroniką i głowicą. Start odbywa się z prostej wyrzutni ramowej, w której 5 maszyny znajduje się jedna nad drugą w odchylanym do góry kontenerze umieszczonym na samochodzie ciężarowym. Wyrzutnia może zostać umieszczona na dowolnym pojeździe, zarówno cywilnym jak i wojskowym, mającym możliwość uniesienia wyrzutni do pozycji bojowej. W pozycji marszowej pojazd nie wyróżnia się niczym. Podczas startu z wyrzutni Shahed-136 wykorzystuje silnik rakietowy, który nadaje mu niezbędną prędkość i jest odrzucany zaraz po starcie. Brak jest potwierdzonych danych dotyczących zasięgu, długotrwałości lotu czy masy przenoszonej głowicy. Wynika to z niewielkiego czasu jaki upłynął od prezentacji tego typu uzbrojenia przez Iran.

Amunicja krążąca Shahed-136 została ujawniona w grudniu 2021 roku w opublikowanych przez irańskie media materiałach filmowych w których widać właśnie wyrzutnię wieloprowadnicową oraz start maszyn. Jednak były one w użyciu bojowym znacznie wcześniej. Bezzałogowca tego, wówczas jeszcze nieznanego typu, użyto np. 29 i 30 lipca 2021 roku do ataku na tankowiec M/T Mercer Street który pływa pod banderą Liberii w pobliżu wybrzeża Jemenu i Omanu.

Wykorzystano wówczas co najmniej trzy maszyny z których jedna trafiła w jednostkę, zabijając dwie osoby i powodując niegroźne zniszczenia. Co najmniej dwie uderzyły w morze, z czego jedna blisko tankowca. Zdarzenie było badane przez U.S. Navy, której ekspertom udało się odnaleźć m. in. końcówkę skrzydła wraz ze statecznikiem pionowym. Potwierdzono wówczas również irańskie pochodzenie komponentów, które marynarze z tankowca wyłowili ze szczątków kolejnej maszyny.

Obecnie brak jest niestety danych na temat specyfikacji technicznej tych maszyn. Wiadomo, że mogą one być wykorzystywane do ataków indywidualnych na wybrane cele lub też do ataków saturacyjnych na cele obszarowe. Brak jest informacji o systemie naprowadzania i nawigacji, wiadomo jednak, że Shahed-136 mają przełamywać obronę przeciwnika operując na małej wysokości. Niewielka ilość danych wynika z faktu, że system ten stał się znany publicznie stosunkowo niedawno. Jednak wykorzystanie ich przez Rosję w Ukrainie daje duże szanse na zdobycie niebawem kompletnej maszyny.

Z nieoficjalnych informacji wynika, że wiele egzemplarzy Gerań-2 nie działa poprawnie i ulega awarii podczas startu lub krótko po nim. Trudno powiedzieć, czy jest to wina jakości wykonania komponentów czy może rosyjskiego montażu i obsługi. Nie da się też wykluczyć, że odpowiedzialna jest natura. Pogoda w Rosji i Ukrainie, szczególnie wilgotność powietrza, jest zupełnie inna niż w Iranie czy Jemenie. Długotrwałe wystawienie na tego typu czynniki może źle wpływać na komponenty, szczególnie elektronikę i rakietowy silnik startowy.

Nie zmienia to jednak faktu, że użyty poprawnie system ten stanowi istotne zagrożenie dla sił ukraińskich. Potwierdzają to doniesienia np. płk. Kułagina, dowódcy artylerii w ukraińskiej 92. Brygadzie Zmechanizowanej, na którego powołują się dziennikarze Wall Street Jurnal w artykule „Russia's Use of Iranian Kamikaze Drones Creates New Dangers for Ukrainian Troops". Jak poinformował płk Kułagin, rosyjska amunicja krążąca Geranium-2 lata zwykle parami i atakuje jednocześnie cel. Podległe mu jednostki utraciły już w wyniku takich ataków dwa transportery opancerzone, dwie haubice holowane kalibru 122 mm i dwie kalibru 152 mm.

Shahad-136 tworzy faktycznie nowe zagrożenie dla ukraińskich sił, szczególnie dla nowoczesnych systemów uzbrojenia takich jak amerykańskie wyrzutnie HIMARS czy polskie haubicoarmaty Krab które stanowią dla Rosjan ważne cele nie tylko militarnie, ale również propagandowo. Obecnie irańska amunicja krążąca jest używana przede wszystkim na froncie „charkowskim" gdzie Rosjanie nie posiadają przewagi w artylerii a głębokość działań ukraińskich sił jest relatywnie duża. Na innych frontach zadania inne niż „polowanie na HIMARSy" realizowane są skutecznie przez tradycyjną artylerię rakietową i lufową w której agresor nadal posiada znaczną przewagę. Moża się jednak spodziewać zwiększenia aktywności tego typu uzbrojenia w najbliższym czasie po stronie rosyjskiej.

Ukraińskie siły zbrojne mogą mieć problem z obroną przed amunicją krążącą działającą na dłuższym dystansie, szczególnie gdy zwiększy się liczba systemów irańskich które zdają się mieć znacznie większy zasięg niż ich rosyjskie odpowiedniki. Tworzy to nowy poziom zagrożenia, zarówno dla celów taktycznych jak i strategicznych, choćby ze względu na długość frontu i obszar kraju jaki trzeba będzie chronić, jeśli Rosjanie wykorzystają drony kamikaze do ataków na cele niemilitarne lub militarne w głębi terytorium.