Czas przełomu. Pokój na Ukrainie w 2025 roku? [KOMENTARZ]

Powyższe zdarzenia sugerują, że znaleźliśmy się w momencie przełomowym, o którym trudno byłoby mówić jeszcze w ubiegłym miesiącu. Po 5 listopada punkt widzenia dotyczący szybkiego zakończenia konfliktu na Ukrainie forsowany jeszcze niedawno przez Donalda Trumpa i część jego politycznego zaplecza, wpłynął na percepcję europejskiej klasy politycznej, która do niedawna skłonna była uznać ów plan za nieracjonalny, a dziś wyraża coraz większe zrozumienie dla tej koncepcji.  

UE reaguje na Trumpa

Na Zachodzie wyczuwa się atmosferę naglącego czasu i chęci wykorzystania powstałego politycznego „okienka” przed zmianą władzy w USA. Niestety wyczuwa to również Kreml, który w ostatnią niedzielę dokonał zmasowanego ataku na ukraińskie obiekty infrastruktury energetycznej (użyto ok. 120 rakiet i 90 dronów). Poprzez taką manifestację siły prawdopodobnie chciał „zasugerować” konieczność ukraińskiej i zachodniej zgody na podjęcie rozmów, które zakończą się po myśli Moskwy, czyli m.in. zagarnięciem dotychczas okupowanych przez Rosję terytoriów Ukrainy.

Ostatnia wzmożona aktywność dyplomatyczna Europy doprowadziła do kilku przełomowych wydarzeń. Pierwsza od dwóch lat rozmowa telefoniczna Olafa Scholza z Wladimirem Putinem jest jednym z nich. Choć niemiecki kanclerz miał w niej nakłaniać rosyjskiego prezydenta do negocjacji z Ukrainą, a także zapewniać o woli Berlina do dalszego wspierania Kijowa, to sam fakt rozmowy został jednoznacznie negatywnie oceniony przez prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zelenskiego.

„To jest to, czego Putin chciał od dłuższego czasu. To było dla niego kluczowe, aby osłabić jego izolację”. (…) Negocjacje, które do niczego nie prowadzą, on prowadzi od dekad” – ocenił Zełenski, cytowany przez „Wall Street Journal”.

Nadchodząca zmiana w Waszyngtonie wpłynęła też na intensyfikację rozmów prowadzonych wewnątrz samej Unii Europejskiej. Europejscy decydenci coraz poważniej rozważają opcję, w której Stany Zjednoczone zakończą lub mocno ograniczą finansowe wsparcie dla Ukrainy. Taka perspektywa musi skłaniać do podejmowania poważnych i wiążących decyzji, a przede wszystkim do wzięcia większej odpowiedzialności za bezpieczeństwo w regionie. Na ten temat dyskutowano między innymi podczas niedawnego szczytu Europejskiej Wspólnoty Politycznej w Budapeszcie, czy ostatnio w Warszawie podczas spotkania tzw. Wielkiej Piątki UE.

Warto dostrzec, że w powrocie Donalda Trumpa do Białego Domu część zachodnich mediów dostrzega pewną szansę dla Ukrainy. Na łamach „Wall Street Journal” mogliśmy ostatnio przeczytać o tym, że Kijów patrzy na zmiany w amerykańskiej administracji z pewnym niepokojem, ale z drugiej strony widzi w nowym rozdaniu pewną szansę. O ile podejście prezydenta Bidena, a co za tym idzie Kamali Harris, w dużej mierze opierało i opierałoby się na kontynuowaniu strategii zarządzania eskalacją oraz myślą wyrażaną poprzez hasło „as long as it takes”, o tyle władza Trumpa zwiastuje wiele nieprzewidzianych zwrotów akcji, które władze na Ukrainie mogą umiejętnie wykorzystać. Co stoi za takim wnioskowaniem?

Przeprowadzone w ostatnich dniach rozmowy telefoniczne europejskich przywódców z prezydentem-elektem Stanów Zjednoczonych.Z ich medialnych wypowiedzi bije pewna doza optymizmu, która miałaby się brać z otwartości Trumpa na ostrzeżenia mówiące o tym, że zbyt duża pobłażliwość i polityka ustępstw względem rosyjskiej agresji na Ukrainie może nakłonić Chiny do bardziej agresywnej i ekspansywnej polityki w swoim regionie, a tego Trump z pewnością nie chce.

Wspomniany optymizm może brać się z jeszcze jednego – dość nieoczywistego – argumentu. Nieprzewidywalność, z której słynie Donald Trump, w kontekście ewentualnych negocjacji z Putinem może sprawić, że amerykański przywódca podrażniony w jakiś sposób przez rosyjskiego prezydenta, zadecyduje o wzmocnieniu militarnego wsparcia Ukrainy przez USA.

Co nagle to po diable?

Najbliższe tygodnie mogą przynieść wzmożone naciski na Ukrainę ws. wyrażenia gotowości do podjęcia negocjacji o zawieszeniu broni. Jak informuje Bloomberg, jedną z osób sugerujących Wołodymyrowi Zelenskiemu jak najszybsze zakończenie konfliktu ma być Recip Erdogan, który ma nakłaniać ukraińskiego prezydenta do wzięcia udziału w rozmowach pokojowych, do których miałoby dojść w Stambule. Pytanie, jak takie sugestie potraktuje Putin? Niestety, istnieje spore prawdopodobieństwo, że coraz powszechniejsze naciski na Zełenskiego będą uznane za oznakę słabości Ukrainy i danie „zielonego światła” do intensyfikacji rosyjskich działań na froncie i dążenia do dalszego grabienia ukraińskich terenów.  

Nie ma co ukrywać, sytuacja jest trudna. Ukrainę czeka poważny sprawdzian nie tylko na polu bitwy, ale także na polu dyplomatycznym. Czy ugnie się pod naporem coraz głośniejszych głosów sugerujących „odpuszczenie” na rzecz prawdopodobnie tymczasowego spokoju?

W tysięczny dzień pełnoskalowej wojny na Ukrainie coraz wyraźniej widać, że żadna ze stron nie jest w stanie osiągnąć znaczącego sukcesu. Czy oznacza to, że obecny stan za jakiś czas zostanie formalnie potwierdzony, a Ukrainę czeka utrata nawet kilkudziesięciu procent swoich ziem? Byłoby to równoznaczne z sankcjonowaniem rosyjskiej agresywnej i imperialistycznej polityki. A to – prędzej czy później – odbije się negatywnie na bezpieczeństwie nie tylko już Ukrainy, ale całej Europy i NATO.